سیل خیزی و ضرورت آن در برنامه ریزی شهری
تعداد صفحات : ۸۴ | قابل ویرایش
پدیده سیل یکی از رویدادهای حدی هیدرواقلیمی و از جدی ترین بلایای طبیعی است که جوامع بشری را مورد تهدید قرار می دهد. با اینکه قسمت اعظم کشور ایران در ردیف مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد اما در طول سالیان متمادی این کشور از سیل صدمه بیشتری دیده است تا خشکسالی.
مقدمه
پدیده سیل یکی از رویدادهای حدی هیدرواقلیمی و از جدی ترین بلایای طبیعی است که جوامع بشری را مورد تهدید قرار می دهد. با اینکه قسمت اعظم کشور ایران در ردیف مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد اما در طول سالیان متمادی این کشور از سیل صدمه بیشتری دیده است تا خشکسالی. نمونه روشن این موضوع فراوانی وقوع سیل در چند دهه اخیر است که اکثر مناطق کشور از جمله ناحیه خزری را که پوشیده از جنگلهای سبز و خرم و خاکهای انبوه است و دست کم باید مصون از اینگونهآفات و بلایای طبیعی باشد، در بر گرفته است.
به این ترتیب پرداختن به مسئله سیل و بررسی علل بروز و افزایش آن و همچنین ارایه راهکارهایی برای تخفیف و کاهش خطرات سیل از جمله مواردی است که همواره باید مورد توجه متخصصین امر قرار گیرد.
گسترش روز افزون شهرها وواگذاری وظایف و فعالیت های جدید به مدیریت های شهری (شهرداریها) و به دنبال آن مشکلات خاص زندگی شهری مانند مشکلات عمده اجتماعی- اقتصادی و کالبدی، بیش از پیش توجه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی شهروندان و نیز نگاهی نوین، عالمانه و جامع به این مقوله را می طلبد و بدون شک این حوزه بدون استفاده از تجارب دیگران در زمینه های نظری و عملی به موفقیت کامل دست نخواهد یافت. تقریباٌ در همه کشورهای جهان، بیشترین نقش را در مدیریت و برنامه ریزی امور شهر، شهرداریها بازی می کنند. این سازمان ها در ایران، از جایگاه اصلی خود که برنامه ریزی و مدیریت امور شهری است، دور مانده اند و به سازمان هایی با نیروی انسانی ناکارآمد و خدمات نه چندان با کیفیت، به ویژه در شهرهای متوسط و کوچک تبدیل شده اند. پیچیدگیهای اجتماعی و کالبدی شهر عوامل طبیعی همچون سیل و زلزله از جمله مشکلاتی است که امروزه مدیران شهری با آن مواجه اند. علاوه بر موضوعاتی که اشاره شد عواملی همچون محیط زیست شهری، حمل ونقل شهری، ایمنی شهری و برنامه ریزی شهری از دیگر عوامل مهم در برنامه ریزی شهری می باشد.
با گسترش مدیریت بحران در جهان و بویژه در ایران آگاهی از منابع بحرانساز می‌تواند نقش بسزایی در مدیریت خطرات مالی و جانی این منابع داشته باشد. سیل یکی از همین منابع بوده و هر ساله در نقاط مختلف کشورمان خسارات زیادی را موجب می‌گردد. تعیین پتانسیل سیل خیزی زیر حوضه‌ها از جمله مطالعات پایه و اساسی است که می‌تواند گامی مهم در زمینه بستر سازی جهت کاهش خسارات سیل و برنامه‌ریزی جامع در این راستا محسوب گردد. آگاهی از میزان پتانسیل سیل خیزی حوضه‌های آبخیز می‌تواند در تدوین برنامه ها ی مختلف برای مدیریت بحران، اختصاص بودجه لازم، مدیریت منابع آب، آبخیزداری و برنامه‌های مقابله با فرسایش بسیار مفید باشد.
منابع و مآخذ
- آخوندی،الف،(۱۳۸۰):بررسیمدلشمارهمنحنیدربرآوردسیلبااستفادهازسیستم‌های اطلاعاتجغرافیایی، پایاننامهکارشناسیارشد،دانشکدهمنابعطبیعیوعلومدریایی،دانشگاه تربیتمدرس، استاد راهنما دکتر فرجزاده.
- پناهی،ن،(۱۳۸۴):برآوردرواناببهروششمارهمنحنی(CN) بااستفادهازسیستماطلاعات جغرافیایی،پایاننامهکارشناسیارشد،دانشکدهجغرافیا،دانشگاهتهران، استاد راهنما حسین محمدی.
- حیدری ژاله، علی و همکاران، (۱۳۸۷): برریی قابلیت بهینه سازی پهنه سیلاب بوسیله GIS و HEC-RAS، تبریز، سومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران.
- رهنما، اردشیر، (۱۳۸۷): برآورد رواناب سطحی در حوضه آبریز بشار به روش CN، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما منوچهر فرج زاده.
- سازمان جغرافیایی نیرو‌های مسلح ؛ نقشه توپوگرافی در مقیاس ۱:۵۰۰۰۰، آشان و مغانجیق، ۱۳۷۵
- سازمان زمین شناسی کشور؛ نقشه زمین شناسی در مقیاس ۱۰۰۰۰۰: ۱ ، اسکو و مراغه.
- عبدی،پرویز و رسولی، مسعود، (۱۳۸۰): گزارش پهنه بندی خطر سیل در حوضه آبخیز زنجان رود، انتشارات مرکزی تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور.
- علیجانی، بهلول، (۱۳۷۹): آب و هوای ایران، انتشارات پیام نور .
- علیزاده، امین، (۱۳۸۶): اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات آستان قدس رضوی.
- غیور، حسنعلی، (۱۳۷۱): پیش بینی سیلاب در مناطق مرطوب، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۲۵، ص ۲۵-۴۹.
- قهرودی تالی، منیژه، (۱۳۸۵): ارزیابی مدل CN در تخمین رواناب، مطالعه موردی حوضه آبریز سد امیرکبیر
(کرج)، مجله جغرافیا و توسعه، شماره ۳ ، ص ۱۸۵-۱۹۸.
- طاهری،مولندی،ا، (۱۳۸۴):کاربردتکنیک‌‌های سنجشازدوروسیستماطلاعاتجغرافیاییدر تهیهنقشهشمارهمنحنیجهتبرآوردحجمرواناب،همایشملیمدیریتشبکه‌‌های آبیاریو زهکشی،دانشگاهشهیدچمراناهواز.
- مهدوی، محمد، (۱۳۸۴): هیدرولوژی کاربردی( جلد اول، دوم)، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم.
- موحد دانش، علی اصغر، (۱۳۸۷): هیدرولوژی آب‌های سطحی ایران، انتشارات سمت، چاپ پنجم.
- نیک نژاد، داود و علیزاده، عزت ا…، (۱۳۸۵): مطالعه سیلاب و کنترل آن در دو زیر حوزه منتهی به دریاچه ارومیه، کارگاه فنی همزیستی با سیلاب.
