تأثیر صغر سن دختر و پسر طبق قانون مجازات اسلامی در مسئولیت کیفری

تأثیر صغر سن دختر و پسر طبق قانون مجازات اسلامی در مسئولیت کیفری

تعداد صفحات : ۳۲ | قابل ویرایش

سن مسئولیت کیفری از دیرباز جزو موضوعات مهم و پر چالش حقوق کیفری محسوب میشود. از جمله این چالش­ها مسئله تدریجی یا دفعی بودن مسئولیت کیفری است.

فهرست

چکیده…………………………………………………………………………………………………………………….. ۱

بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………………. ۲

تعاریف واژه های تخصصی تحقیق……………………………………………………………………………….. ۳

مسئولیت کیفری……………………………………………………………………………………………………… ۳

مفهوم مسئولیت کیفری……………………………………………………………………………………………. ۳

ارکان مسئولیت کیفری…………………………………………………………………………………………….. ۴

تحول مفهوم مسئولیت کیفری…………………………………………………………………………………… ۴

سن مسئولیت کیفری مطلق و نسبی…………………………………………………………………………… ۶

مسئولیت کیفری تدریجی…………………………………………………………………………………………. ۶

مسئولیت کیفری تدریجی دختران و پسران در اسناد بین المللی…………………………………… ۷

مسئولیت کیفری تدریجی دختران در فقه…………………………………………………………………… ۱۱

ماهیت و معیارهای بلوغ……………………………………………………………………………………………. ۱۲

سن مسئولیت کیفری و بلوغ…………………………………………………………………………………….. ۱۴

مسئولیت کیفری تدریجی در قوانین داخلی………………………………………………………………… ۱۶

قبل از انقلاب اسلامی……………………………………………………………………………………………….. ۱۶

قانون مجازات عمومی……………………………………………………………………………………………….. ۱۶

قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار……………………………………………………………………………… ۱۷

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی…………………………………………………………………………………….. ۱۷

لایحه تشکیل دادگاه های عمومی………………………………………………………………………………. ۱۸

قانون آیین دادرسی کیفری………………………………………………………………………………………. ۱۸

قانون راجع به مجازات اسلامی…………………………………………………………………………………… ۱۸

قانون مجازات اسلامی………………………………………………………………………………………………. ۲۰

قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه های عمومی و انقلاب……………………………………………….. ۲۱

لایحه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان………………………………………………………………….. ۲۲

لایحه جدید قانون مجازات اسلامی…………………………………………………………………………….. ۲۲

نقد و بررسی …………………………………………………………………………………………………………… ۲۴

پیشنهاد اصلاح قانون………………………………………………………………………………………………. ۲۸

منابع……………………………………………………………………………………………………………………… ۳۰

مقدمه

سن مسئولیت کیفری از دیرباز جزو موضوعات مهم و پر چالش حقوق کیفری محسوب میشود. از جمله این چالش­ها مسئله تدریجی یا دفعی بودن مسئولیت کیفری است. طبق نظر مشهور فقهای شیعه سن مسئولیت کیفری در قانون مجازات اسلامی بر اساس سن بلوغ شرعی، ۹ سال تمام قمری در دختران و ۱۵ سال تمام قمری در پسران تعیین شده است. حال سؤال این است که آیا ابتنای سن مسئولیت کیفری بر سن بلوغ شرعی صحیح است؟ آیا سن بلوغ امری تعبدی یا تکوینی است؟ تدریجی یا دفعی است؟ در این نوشتار با بررسی موضوع سن مسؤلیت کیفری از ابعاد مختلف و نقد قوانین موجود، پیشنهاد تغییر و تدریجی بودن سن مسئولیت کیفری دختران و پسران متناسب با رشد عقلی و قوه تمییز آنها داده شده؛‌ زیرا دختران به ندرت در ۹ سالگی و پسران در ۱۵ سالگی  به سن رشد می‌رسند.

منابع

• اردبیلی، محمدعلی، (۱۳۸۱)، حقوق جزای عمومی، تهران: نشر میزان.
• انوری حسن و دیگران، (۱۳۸۱)، فرهنگ بزرگ سخن، چ۱، تهران: سخن.
• تدین، عباس و باقری­نژاد، زینب، (۱۳۸۶)، «سن مسئولیت کیفری در کشورهای اروپایی و ایران»، مجله تعالی حقوق، سال دوم، (ش ۱۸).
• توجهی، عبدالعلی، (۱۳۸۴)، «سن مسئولیت کیفری دختران»، کتاب بازپژوهی حقوق زن، (ناصر قربان­نیا و همکاران)، تهران: انتشارات روز نو.
• جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۵۶)، ترمینولوژی حقوقی، تهران: ابن سینا.
• خواجه نوری، یاسمن، (۱۳۸۶)، «سیاست جنایی قضایی ایران در قبال کودکان بزهکار: جلوه­ها، چالش­ها و آثار»، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، سال دوم، (ش۴).
• دانش، تاج­زمان، (۱۳۷۴)، اطفال و جوانان بزهکار، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
• رهامی، محسن، (۱۳۸۱)، «رشد جزائی»، فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی، (ش۵۸).
• زوراب، قاسم، (۱۳۸۵)، چالش‌های اجرای کنوانسیون حقوق کودک در کشورهای اسلامی، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
• سعیدنیا، محمدرضا، (۱۳۸۵)، مجموعه قوانین و مقررات اطفال و نوجوانان، تهران: انتشارات حقوقی.
• شامبیاتی، هوشنگ، (۱۳۸۳)، بزهکاری اطفال و نوجوانان، چ۱۲، تهران: انتشارات مجد.
• شهری، غلامرضا و دیگران، (۱۳۸۶)، مجموعه تنقیح شده قوانین و مقررات کیفری، تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.
• شهری، غلامرضا و ستوده جهرمی، سروش، (۱۳۷۷)، نظرهای اداره حقوقی قوه قضاییه در زمینه مسایل کیفری از سال ۱۳۷۱-۱۳۵۸، تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.
• شریعتمداری، علی، (۱۳۸۵)، روان­شناسی تربیتی، تهران: نشر امیرکبیر.
• صانعی، پرویز، (۱۳۸۲)، حقوق جزای عمومی، تهران: انتشارات طرح نو.
• صانعی، یوسف،(۱۳۸۴)، استفتائات قضایی، چ دوم، تهران: نشر میزان.
• ­­­­­­­­­­­­­­صندوق کودکان سازمان ملل متحد(یونیسف)،(۱۳۸۶)، مجموعه مقررات بین­المللی مربوط به دادرسی ویژه نوجوانان.
• طه، فریده، (۱۳۸۵)، تحقیق مقایسه مفاد و سند میثاق حقوق کودک در اسلام و کنوانسیون حقوق کودک، انتشارات کمیسیون حقوق بشر اسلامی.
• غفوری غروی، سید حسن، (۱۳۵۹)، انگیزه شناسی جنایی، تهران: دانشگاه ملی ایران.
• لوی­برول، هانری، کوویلیه، ارمان و گورویچ، ژرژ، (۱۳۵۸)، حقوق و جامعه­شناسی، (گزیده و ترجمه مصطفی رحیمی)، تهران: انتشارات امیرکبیر.
• مرادی، عذرا، (۱۳۸۷)، «بررسی شرط رشد در مسئولیت کیفری»، فصلنامه تخصصی فقه اهل بیت، سال چهاردهم، (ش۵۳).
• مصفا، نسرین،(۱۳۸۶)، «میثاق حقوق کودک در اسلام از منظر حقوق بشردوستانه بین­المللی»، مجموعه مقالات همایش اسلام و حقوق بشردوستانه بین­المللی، تهران: چ۳، نشر سها.
• مهریزی، مهدی، (۱۳۸۰)، بلوغ دختران، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
• موسوی بجنوردی، سید محمد،(۱۳۸۸) «بررسی مفهوم و معیار کودکی در تفکر اسلامی و قوانین ایران برای بهره­مندی از حقوق مربوطه حقوق کودک«، مجموعه مقالات حقوق کودک، به اهتمام کارگروه حقوق کودک کرسی حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی، تهران: انتشارات سنا.
• میرسعیدی، سید منصور، (۱۳۸۳)، مسئولیت کیفری، قلمرو و ارکان، تهران: نشر میزان.
• نجفی ابرندآبادی، علی حسین، (۱۳۸۱)، تقریرات درس جرم­شناسی، (حمید بهره­مند و محمد صادری)، تهران: دانشگاه امام صادق.
• نجفی، محمد حسن، (۱۴۱۲ق) جواهرالکلام فی شرح شرایع­الاسلام، بیروت: موسسه المرتضی العالمیه.
• نعیمی، لیلا، (۱۳۸۲)، «مسئولیت کیفری اطفال از دیدگاه مکاتب مختلف»، فصلنامه ندای صادق، سال هشتم، زمستان (ش۳۲).
• هاشمی، حسین، (۱۳۸۳)، «دختران، سن رشد و مسئولیت کیفری»، فصلنامه کتاب زنان، (ش۳۳).
• _____ ، (۱۳۸۱)، گزیده­ای از مهم­ترین اسناد بین­المللی حقوق بشر، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
• _____ ، (۱۳۸۳)، مجموعه مدنی، اداره کل تدوین و تنقیح قوانین و مقررات، تهران: ریاست جمهوری، معاونت پژوهش، اداره کل تدوین و تنقیح قوانین و مقررات، اداره چاپ و انتشار.
• _____ ، (۱۳۸۶)، مجموعه نشست­های قضایی، مسایل قانون مجازات اسلامی، قم: نشر قضا.
• ‌_____ ، (۱۳۸۸)، مجموعه اسناد، استانداردها و هنجارهای سازمان ملل متحد در زمینه پیشگیری از جرم و عدالت کیفری، (دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد و معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضائیه)، تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران
• _____ ، (۱۳۸۸)، مجموعه قوانین و مقررات راجع به اطفال و نوجوانان، قم: نشر قضا.
• _____، (۱۳۸۸)، مجموعه قوانین و مقررات عصر مشروطیت (۱۲۹۹- ۱۲۸۵ هجری شمسی)، تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.