پایان نامه بررسی تأثیر انسجام و انعطاف پذیری خانواده بر شکل گیری هویت در نوجوانان

تعداد صفحات: ۸۲ | قابل ویرایش

فهرست

عنوان …………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

چکیده …………………………………………………………………………………………………………………………………………۸

فصل اول :کلیات پژوهش

۱-۱ :مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………۱۰

۲-۱ :بیان مسئله …………………………………………………………………………………………………………………………۱۴

۳-۱ :اهمیت و ضرورت پژوهش …………………………………………………………………………………………………۱۷

۴-۱ :اهداف پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………۱۸

۵-۱ :سوال پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………۱۹

۶-۱ : تعریف عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………………………………………..۱۹

فصل دوم :تحقیقات پیشین

۱-۲ : مبانی نظری پژوهش …………………………………………………………………………………………………………۲۱

۱-۱-۲ : شاخص ارزشمندی زندگی …………………………………………………………………………………………..۲۴

۲-۱-۲  شناخت هیجانات، رمز کامروایی و ناکامی……………………………………………………………………….۳۱

۲-۱-۳ شادکامی را به خانه بیاوریم………………………………………………………………………………………………۳۲

۴-۱-۲-عشق ورزی حلال از نظر اسلام……………………………………………………………………………………۳۶

۵-۱-۲-ضیافت عشق……………………………………………………………………………………………………..۳۹

۶-۱-۲-انگیزه درست برای ازدواج…………………………………………………………………………………….۴۰

۷-۱-۲-آثار ازدواج……………………………………………………………………………………………………….۴۱

۸-۱-۲-شبی رویایی در کمال سادگی………………………………………………………………………………..۴۳

۸-۱-۲-بررسی عوامل بحران ازدواج…………………………………………………………………………………۴۴

۹-۱-۲-آسیب‌های اجتماعی……………………………………………………………………………………………۴۶

۲-۲: تحقیقات پیشین ……………………………………………………………………………………………………………….۴۷

فصل سوم : روش تحقیق

۱-۳ : روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………۶۳

۲-۳ :جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………۶۳

۳-۳ :نمونه و روش نمونه گیری  ………………………………………………………………………………………………..۶۳

۴-۳ : روش جمع آوری اطلاعات  ………………………………………………………………………………………………۶۳

۵-۳ :ابزار جمع آوری اطلاعات … ………………………………………………………………………………………………۶۳

۶-۳ :روش تجزیه و تحلیل اطلاعات …………………………………………………………………………………………..۶۴

فصل چهارم : نتایج تحقیق

فصل پنجم :بررسی نتایج

۱-۵ : تحلیل نتایج ……………………………………………………………………………………………………………………..۶۹

۲-۵ :محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….۶۹

۳-۵ :پیشنهادات پژوهشی ……………………………………………………………………………………………………………۷۰

منابع و ماخذ ……………………………………………………………………………………………………………………………..۷۱

ضمائم

پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………………………………………………۷۳

چکیده

هدف این پژوهش با هدف بررسى رابطه انسجام و انعطافپذیرى خانواده  بر شکل گیری هویت در ابعاد «تعهد» و«اکتشاف » و «حیطه های ایدئولوژیک » و« مبین فردی »  در ارتباط با حوزه های شغلی ، مذهبی ، سیاسی ،ارزشی ، دوستی ، خانوادگی ، روابط دختر و پسر و نقش های جنسی انجام شده است.

روش در یک بررسى از نوع همبستگى، ۱۰۰ نفر از دانش آموزان پایه دوم و سوم مدارس راهنمایى شهرستان لامرد (۵۰ پسر، ۵۰ دختر) که به روش نمونه گیرى خوشه ای- تصادفى چندمرحلهاى انتخاب شده ، پرسشنامه انسجام خانواده و پرسشنامه انعطافپذیرى خانواده پاسخ داده شده . تحلیل دادهها به کمک روش رگرسیون چندگانه، به روش همزمان انجام شد.

یافته ها تحلیل رگرسیون به روش همزمان نشان داد که انسجام خانواده، تنها افزایش در جنبه هاى مثبت و ابعاد سه گانه آن، (تلاش براى عالىبودن، هدفمندى و نظم و ساماندهى) و انعطافپذیرى خانواده افزایش در جنبه هاى مثبت و منفى کمالگرایى را پیش بینى مى کرد.

نتیجه گیری انسجام خانواده همسو با یافته هاى بررسى هاى انجام شده تنها به پیامدهاى مثبت مى انجامد، اما انعطافپذیرى خانواده با افزایش در جنبه هاى مثبت و منفى کمالگرایى، کارکرد دوگانهاى از خود نشان مى دهد. رابطه انعطافپذیرى با جنبه هاى منفى کمالگرایى ممکن است ناشى از عدم تأکید صریح والدین انعطافپذیر بر خواسته ها و چشم داشتهایشان از فرزندان باشد.

مقدمه

یکی از مسائل مهم تحولی انسان، روند شکل گیری هویت است این فرایند از بدو تولد آغاز می گردد و در دوران نوجوانی به اوج خود می‌رسد. به نظر رو ترام – بورس و همکاران (۲۰۰۱) ، یکی از تکالیف عمده ی نوجوانان در جامعه تشکیل هویت است ، ویلیام گلاسر (۱۹۸۲) اعتقاد دارد که هویت عبارت است از نیاز به احساس جدا و متمایز بودن از دیگران به نظر او این نیاز تنها نیاز روانی و اساسی انسان که همه ی مردم و در همه ی فرهنگ ها از بدو تولد تا مرگ دارا می باشند.

واندرزندن ( ۱۹۹۶) ، عامل افزایش اهمیت موضوع در دوران نوجوانی را تغییرات سریع جسمی ، دگر گونی در نحوه و کیفیت تفکر و تمایل به تصمیم گیری در خصوص مسایلی همچون ادامه تحصیل و یا شغل و همسر می داند.

شاید اولین رویکرد مدرن و علمی درباره هویت ، به نظریات ویلیام جمیز ، روان شناس آمریکایی ، درباره ی خود (با میستر ، ۱۹۹۹ به نقل از دوران ، ۱۳۸۳). جمیز مطالعاتش را درباره  مفهوم خود ، از سال ۱۸۹۲ شروع کرد ، ماهیت خود را شرح داد و به تفوت ما بین خود فاعلی و خود مفعولی اشاره کرد. در جایی دیگر او از مفهوم خود فراتر رفته و از ارتباط خود و هویت صحبت به میان می آورد.

ویلیام جمیز؛ هویت شخصی را مفهومی می داند که فرد از خودش به عنوان یک شخص دارد. مفهوم ناشی از تجربه ، تداوم و تمایز است ؛ یعنی خود در طی زمان یکسال باقی می ماند و در عین حال از دیگران متمایز است ( محسنی ، ۱۳۷۵ ). بعد از جمیز ؛ اریکسون (۱۹۰۲-۱۹۹۴) در نظریه ی روانی – اجتماعی خود از هویت صحبت به میان می آورد . او نخستین کسی بود که هویت را به عنوان دستاورد مهم شخصیت نوجوانی و گامی مهم به سوی تبدیل شدن به فردی ثمر بخش و بانشاط ، تشخیص داد (برک ۲۰۰۱).

بیان مساله

پژوهش حاضر سعی در یافتن پاسخی برای این سوال دارد که آیا متغیر های جنسیت ، سطوح بالا و پایین انسجام و انعطاف پذیری خانواده تاثیر تعاملی معنا داری بر میزان تعهد و اکتشاف دارد یا خیر ؟ علاوه بر این متغیر های مذکور (جنسیت ، انسجام و انعطاف پذیری خانواده ) چگونه تعهد و اکتشاف را در دو حیطه ی ایدئولوژیک و بین فردی تحت تاثیر قرار می دهد؟

همچنین تحقیق حاضر در صدد پاسخگویی به این سوال است که از لحاظ حوزه های شغلی ، مذهبی ، سیاسی ، ارزشی ، خانواده ، دوستی ، روابط دختر و پسر و نقش های جنسی هویت ، در ابعاد تعهد و اکتشاف چه تفاوتی میان دختران و پسران و نیز دانشجویان و دانش آموزان شرکت کننده در این پژ وهش وجود دارد.

در پایان تاثیر تعاملی جنسیت و مقطع تحصیلی (دبیرستان و دانشگاه ) بر حوزه های شغلی ، مذهبی ، سیاسی ، ارزشی ، خانواده دوستی ، روابط دختر وپسر و نقش های جنسی هویت در ابعاد تعهد و اکتشاف مورد آزمون قرار خواهد گرفت.

خانواده به عنوان نهادی اجتماعی، هسته نخستین پیوند اجتماعی انسان را بنیان می نهد و با تأمین مجموعه ای از نیازهای انسانی، عهده دار نقش ها و کارکردهای ویژه ای است. مشارکت پذیری اعضای خانواده به عنوان نیاز اجتناب ناپذیر عصر ما، همه ابعاد انسانی را در سطوح مختلف فکری، عاطفی و رفتاری تحت پوشش قرار می دهد و در به ثمر رساندن اهداف خانواده حائز اهمیت است.

فرآیند مشارکت پذیری از رویکردهای متفاوتی قابل تبیین است، اما نظام مند بودن کنش اجتماعی موجب می شود تا با بهره گیری از نظریه پارسونز، شرایط و موانع فرهنگی مشارکت پذیری اعضای خانواده بررسی شود..

صرفنظر از نقد و ابرامی که متوجه نظام های کنشی مورد نظر پارسونز است، تأکید او بر نظام فرهنگی به عنوان نظامی مسلط و تعیین کننده، هم در توصیف مشارکت پذیری و هم در تحقیق و تثبیت آن واقعیتی انکارناپذیر است.

تأثیرگذاری عقاید، باورها و ارزشهای دینی بر آرمانها و اهداف خانواده و مسئولیت پذیری اعضاء و تفاهم و توافق آنها، از عناصر کلیدی نظام فرهنگی جامعه اسلامی است که موجب مشارکت پذیری اعضای خانواده می شود. از سوی دیگر ابهام نقش ها، فضای بی اعتمادی، بدبینی، حسادت، کینه توزی و نگاه جنسی محض به نقشهای همسری به عنوان موانع فرهنگی مشارکت پذیری اعضای خانواده محسوب می گردد.

منابع

۱-آقا محمدیان ،حمید رضا و شیخ روحانی ،سعید (۱۳۸۲) مفهوم و فرایند شکل گیری هویت ، تاثیر عوامل اجتماعی ،اصلاح و درمان مسائل هویت ، مجله ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد ،جلد چهارم ،شماره ی اول اول ،ص ۲۲۶-۱۹۹

۲-امیدیان ، مرتضی و شکرکن ،حسین (۱۳۸۲)بررسی حالت های هویت در ابعاد اعتقادی و روابط بین فردی و حوزه های فرعی این ابعاد در دانشجویان پسر دانشگاه شهید چمران اهواز ،مجله ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد ،جلد چهارم ،شماره ی اول ،ص ۳۵۴-۳۳۱

۳-برک ،لورا.ای (۲۰۰۱) روانشناسی رشد ،(ترجمه ی حمزه گنجی ،۱۳۸۲)چاپ اول ،تهران :انتشارات ارسباران

۴-دوران ،بهنام (۱۳۸۲)تاثیر بازی های رایانه ای – ویدیویی بر هویت ،مجله ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد ،جلد چهارم ،شماره ی اول ، ص ۱۹۷-۱۸۵

۵-رضویه ،اصغر و سامانی ،سیامک (۱۳۷۹) مقایسه ی همبستگی خانوادگی دختران و پسران به پدر و مادر ،چهارمین سمینار بهداشت روانی و اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان ،زنجان :دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی

۶-سامانی ،سیامک  (۱۳۸۱).«مدل علی برای همبستگی خانوادگی ، استقلال عاطفی و سازگاری ».

پایان نامه ی دکتری بخش روان شناسی تربیتی ، دانشگاه شیراز .

۷- سامانی ، سیامک و خیر ، محمد (۱۳۸۲) .«بررسی و مقایسه ی میزان اعتقاد به ارزش هادر گروهای سنی مختلف دختران و پسران دانش آموز و دانشجو در شهر شیراز ». شیراز : اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی.

۸- سهرابی ، نادره و البرزی ، شهلا (۱۳۸۲). « بررسی ارتباط میان ابعاد هویت و عزت نفس در گروهی از نوجوانان دختر و پسر عادی و بزهکار در شهر شیراز ». مجله ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد ، جلد چهارم ، شماره ی اول ، ص ۴۶۴-۴۵۱.

۹- شاکری ، شراره (۱۳۸۲) .« بررسی تاثیر میزان انعطاف پذیری خانواده بر بهداشت روانی دانش آموزان مقطع متوسطه شیراز ». پایان نامه ی کارشناسی ارشد در رشته ی مدیریت دولتی ، دانشگاه شیراز .

۱۰- شولتز ، دوان و شولتز ، سیدنی ف الی  (۱۹۹۸) . نظریه های شخصیت ، (ترجمه ی یحیی سید محمدی ،۱۳۸۱). ویرایش دوم ، تهران : نشر ویرایش .

۱۱- طالبیان شریف و همکاران الف . (۱۳۸۲). «بررسی رابطه ی پایگاه هویت و ویژگی های شخصیتی در دانشجویان دانشکده علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد ». مجله ی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد. جلد چهارم ، شماره ی اول ، ص ۴۱۷-۳۹۷ .

۱۲- طالبیان شریف و همکاران ب . (۱۳۸۲).«بررسی رابطه ی هوش و پایگاه های هویت در دانش آموزان دختر دبیرستان های مشهد». مجله ی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد. جلد چهارم ، شماره ی اول ، ص ۲۸۳-۲۶۵.

۱۳- طالبیان شریف و همکاران ج . (۱۳۸۲) . رابطه ی بین پایگاه های هویت و علائم روان شناسی در دانش آموزان دختر . مجله ی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد. جلد چهارم ، شماره ی اول ، ص ۵۱۱- ۵۰۱.

۱۴- قاسمی ، مریم و همکاران (۱۳۸۲) . « بررسی رابطه ی هویت و ارزش ها در جوانان . مجله ی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد» . جلد چهارم ، شماره ی اول ، ص ۲۶۳- ۲۴۵.

۱۵- گلاسر ، ویلیام (۱۳۸۰) . مدارس بدون شکست. (ترجمه ی حمزه سادات ) ، تهران : انتشارات رشد.

۱۶- .ماسن ، پاول هنری و دیگران (۱۳۷۰). رشد و شخصیت کودک (ترجمه ی مهشید یاسایی )، تهران : نشر مرکز.

۱۷- محسنی ، نیکچهره (۱۳۷۵). « ادراک خود از کودکی تا بزرگسالی ؛ دیدگاهها، نظریه ها و کاربرد های تربیتی و درمانی ». تهران : موسسه انتشارات بعثت.

۱۸- مهدی زادگان ، ایران (۱۳۸۲). «تاثیر برنامه های تلویزیونی در کسب هویت جنسی نوجوانان ». مجله ی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد. جلد چهارم ، شماره ی اول ، ص ۱۳۶-۱۱۳.

۱۹- نیلی احمد آبادی ، محمد رضا .(۱۳۸۲). «نقش رسانه های جمعی در شکل گیری هویت ». مجله ی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد. جلد چهارم ، شماره ی اول ، ص ۱۱۱- ۹۱.

۲۰- وندر زندن ، جیمز (۱۹۹۶) . روانشناسی رشد (ترجمه حمزه گنجی ، ۱۳۷۶)، تهران : انتشارات بعثت.