سیاست های جمعیتی در ایران و جهان

سیاست های جمعیتی در ایران و جهان

تعداد صفحات : ۷۹ | قابل ویرایش

در حال حاضر متوسط نرخ رشد سالانه جمعیت در کشورهای در حال توسعه حدود ۱/۲ درصد است در حالیکه نرخ رشد سالانه جمعیت در اکثر کشورهای توسعه یافته در حدود ۶/۰ درصد است.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                    صفحه

فصل اول:کلیات تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۱

چکیده……………………………………………………………………………………………………………………. ۲

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. ۴

بیان مسأله ……………………………………………………………………………………………………………………….۶

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………. ۸

اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………۱۰

فصل دوم:ادبیات تحقیق……………………………………………………………………………………………. ۱۱

سیاستهای جمعیتی………………………………………………………………………………………………….. ۱۲

انواع سیاست های جمعیتی……………………………………………………………………………………….. ۱۳

سیاست های جمعیتی در ایران………………………………………………………………………………….. ۱۴

ایران و سیاست های جمعیتی……………………………………………………………………………………. ۱۶

وضعیت موجود جمعیتی در ایران و جهان…………………………………………………………………… ۲۵

میزان رشد طبیعی جمعیت……………………………………………………………………………………….. ۲۶

وضعیت جمعیت جهان و نرخ رشد جمعیت………………………………………………………………….. ۲۸

نرخ رشد ۱۰ساله جمعیت جهان برحسب منطقه……………………………………………………………. ۳۰

عوامل موثر برجمعیت و شاخص های جمعیتی……………………………………………………………… ۳۳

شاخص های زاد و ولد………………………………………………………………………………………………. ۳۳

شاخص های مرگ و میر……………………………………………………………………………………………. ۳۵

امید به زندگی…………………………………………………………………………………………………………. ۳۶

شاخص های ازدواج و طلاق……………………………………………………………………………………….. ۳۷

شاخص های مربوط به طلاق………………………………………………………………………………………. ۳۸

هرم سنی جمعیت ایران و جهان………………………………………………………………………………… ۳۹

نسبت جوانی جمعیت کشور(شاخص ورتهایم)……………………………………………………………… ۴۱

نسبت جنسی جمعیت کشور…………………………………………………………………………………….. ۴۱

نسبت سالخوردگی جمعیت……………………………………………………………………………………….. ۴۲

میزان سالخوردگی جمعیت……………………………………………………………………………………….. ۴۲

متوسط تعداد افراد در خانوارکشور(بعد خانوار)……………………………………………………………. ۴۴

نرخ بیکاری در جمعیت ۱۰ساله و بیشتر………………………………………………………………………. ۴۵

عوامل موثر بر جمعیت و حرکات جمعیتی……………………………………………………………………. ۴۶

مرگ و میر……………………………………………………………………………………………………………… ۵۰

مهاجرت…………………………………………………………………………………………………………………. ۵۳

ازدواج و طلاق…………………………………………………………………………………………………………. ۵۵

سیاست های جمعیتی………………………………………………………………………………………………. ۵۶

آثار و پیامدهای کاهش جمعیت………………………………………………………………………………….. ۶۲

ضرورت توجه به رویکرد دینی درباره جمعیت ……………………………………………………………… ۶۸

پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..۷۰

فصل سوم:روش تحقیق…………………………………………………………………………………………….. ۷۱

روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… ۷۲

روش جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………….. ۷۳

فصل چهارم:نتیجه گیری،منابع و مآخذ……………………………………………………………………….. ۷۴

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………. ۷۵

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………… ۷۸

مقدمه

در حال حاضر متوسط نرخ رشد سالانه جمعیت در کشورهای در حال توسعه حدود ۱/۲ درصد است در حالیکه نرخ رشد سالانه جمعیت در اکثر کشورهای توسعه یافته در حدود ۶/۰ درصد است. در چند سال گذشته سیاست‌های کنترل جمعیت در کشورهای در حال توسعه به نتیجه رسیده و نرخ رشد جمعیتشان کاهش یافته است. البته در ظاهر به نظر می‌رسد کشورهای پیشرفته توانسته‌اند جلوی افزایش بیش از اندازه جمعیتشان را بگیرند، اما حقیقت این است که کشورهای توسعه یافته این زنگ خطر را برای خود به صدا درآورده‌اند که با پایین آمدن بیش از حد نرخ رشد جمعیت و پیر شدن جمعیت، نرخ زاد و ولد آنچنان پایین آمده است که در آینده قادر به جبران آن نخواهند بود و باعث انحطاط اجتماعی و روند کاهشی جمعیت آنها خواهد شد. لذا در این کشورها به تازگی مشوق‌های زیادی برای افزایش جمعیت و تولد نوزادان اتخاذ کرده‌اند.

سوال اصلی این مقاله این است که آیا سیاست‌های جمعیتی که عمدتا در جهت کاهش جمعیت بوده است به نفع کشور است یا خیر؟ مسأله دیگر افزایش جمعیت جوان کشورهای اسلامی، مسأله  عمده‌ای است که از سوی قدرت‌های استعماری به عنوان یک خطر تلقی شده است. افزایش جمعیت مسلمانان در درون کشورهای غربی نیز نگرانی دیگر قدرت‌های بزرگ است. رشد منفی جمعیت نژاد اروپایی و زاد و ولد زیاد مسلمانان، می‌تواند در بسیاری از مناسبات سیاسى، اجتماعى و اقتصادى کشورهای مزبور اثر بگذارد.

در سال‌های گذشته تمامی مطالعات جمعیتی منحصر به سیاست‌های کاهش جمعیت و حمایت از آن‌ها بود اما در چند سال اخیر برخی از متخصصان و صاحبان نظر با توجه به پیامدهای سیاست‌های کاهش جمعیت در کشورهای توسعه یافته، به این نتیجه رسیده‌اند که این سیاست‌ها در کشور ما نیز باید مورد بازنگری قرار گیرد. لذا پیشینه تحقیقاتی شبیه به این نوشته در داخل کشور به دو یا سه سال اخیر می‌رسد. اما در کشورهای پیشرفته تحقیقات مشابهی انجام شده است.

در پایان به این بحث مهم پرداخته‌ایم که آیا کنترل جمعیت در راستای منافع ملی است یا خیر؟ در این قسمت پس از بررسی ابعاد مختلف اقتصادی و اجتماعی کاهش نرخ رشد جمعیت، به این نتیجه رسیده‌ایم که رشد جمعیت مایه حیات و توسعه در یک کشور است و کشورهایی که سیاست‌های شدید کنترل جمعیت را تجربه کرده‌اند دچار مشکلاتی همچون پیری جمعیت و مهاجر پذیری بیش از حد برای تامین نیروی کار شده‌اند. این کشورها در حال حاضر سیاست‌های ازدیاد جمعیت را پیش رو گرفته‌اند و از طرق مختلف مردم را به ازدیاد نسل تشویق می‌کنند اما مشکل آنها پیری جمعیت و بوجود آمدن عادات اجتماعی در جهت کوچک نگه داشتن خانواده است که سد بزرگی در مقابل افزایش نرخ رشد جمعیت در این کشورهاست.

منابع و مآخذ

منابع فارسی

1. جهانفر، محمد. جمعیت و تنظیم خانواده. تهران، جهان فرهنگی، ۱۳۸۶.
2. حرّ عاملی، محمد بن الحسن. وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج ۱۴، قم، انتشارات مکتبه امیرالمومنین، ۱۴۱۳ق.
3. حسینی تهرانی، سید محمد حسین. رساله نکاحیه: کاهش جمعیت، ضربه‌ای سنگین بر پیکر مسلمین. تهران، حکمت، ۱۳۶۴.
4. حسینی، حاتم. درآمدی بر جمعیت شناسی اقتصادی – اجتماعی و تنظیم خانواده. همدان، دانشگاه بوعلی سینا، ۱۳۸۳.
5. حلم سرشت، پریوش. جمعیت و تنظیم خانواده. تهران، چهر، ۱۳۸۸.
6. زارع، بیژن. جمعیت شناسی اقتصادی و اجتماعی. تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، ۱۳۸۴.
7. سالنامه آماری کشور، تهران، مرکز آمار ایران، ١٣٨٧.
8. شیخی، محمدتقی. جمعیت و تنظیم خانواده. تهران، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۳.
9. صدوق، خصال، تهران، انتشارات اسلامیه، ١٣۶٢.
10. عضدانلو، حمید. آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. تهران، نشر نی، ۱۳۸۸.
11. کتابی، احمد. درآمدی بر اندیشه‌ها و نظریه‌های جمعیت‌شناسى. تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۸۸.
12. کلینی، محمد بن یعقوب کُلِینی. اصول کافی، ج ۶، حسن زاده، تهران، انتشارات قائم آل محمد(ص)، ١٣٨۵.
13. گردنر، ویلیام. جنگ علیه خانواده. معصومه محمدی، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان استان قم، ۱۳۸۸.
14. گی روشه. تغییرات اجتماعى. منصور وثوقى، تهران، نشر نی، ۱۳۸۷.
15. لایحه برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات وزارت برنامه و بودجه(سابق)، سال۱۳۶۸.
16. مجلسی، محمدباقر. بحارالانوار الجامعه لدر اخبارالائمه الاطهار علیهم السلام، ج ۷۲، تهران، انتشارت امیرکبیر، ١٣۵٧.
17. مستندات برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مدل‌های کلان و الگوی پیش‌بینی تحولات جمعیتی مورد استفاده در تدوین برنامه دوم، سازمان برنامه و بودجه(سابق)، سال۱۳۷۲.
18. مستندات برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، جلد سوم، روند گذشته، جاری و آینده‌نگری ده ساله جمعیت ایران، سازمان برنامه و بودجه(سابق)، سال ۱۳۷۷.
19. نولان، پاتریک. لنسکی گرهارد. جامعه‌های انسانی. تهران، نشر نی، ۱۳۸۶.

منابع انگلیسی

20. Bongaarts, John. 1994. “Population policy options in the developing world,” Science 263: 771–۷۷۶.
21. Cassen, Robert and contributors. 1994. Population and Development: Old Debates, NewConclusions. Washington, DC: Overseas Development Council.
22. Casterline, John B. and Steven W. Sinding. 2000. “Unmet need for family planning in developing countries and implications for population policy,” Population and Development Review 26:691–۷۲۳.
23. McIntosh, C. Alison and Jason L. Finkle. 1995. “The Cairo conference on population and development: A new paradigm?” Population and Development Review 21:223–۲۶۰.
24. National Security Study Memorandum (NSSM 200), Implications of Worldwide Population Growth for U.S. Security and Overseas Interests (THE KISSINGER REPORT) December 10, 1974
25. Teitelbaum, Michael S. and Jay M. Winter. 1985. The Fear of Population Decline. San Diego: Academic Press.
26. Warwick, Donald P. 1982. Bitter Pills: Population Policies and Their Implementation in Eight Developing Countries. New York: Cambridge University Press.
27. Winckler, Edwin A. 2002. “Chinese reproductive policy at the turn of the millennium: Dynamic stability,” Population and Development Review 28: 379–۴۱۸.