تعداد صفحات : ۲۳ | قابل ویرایش
در پی تحولات اخیر در قانون مجازات اسلامی و تصویب قانون جدید، ضرورت واکاوی و نقد و تحلیل مواد قانونی و مقایسه آن با روندها و مقررات گذشته و تعیین وضعیتی که هم اکنون با آن روبرو هستیم، از اهمیت شایانی برخوردار است.
مقدمه:
در پی تحولات اخیر در قانون مجازات اسلامی و تصویب قانون جدید، ضرورت واکاوی و نقد و تحلیل مواد قانونی و مقایسه آن با روندها و مقررات گذشته و تعیین وضعیتی که هم اکنون با آن روبرو هستیم، از اهمیت شایانی برخوردار است. از آنجا که امر جرم انگاری مقوله بسیار خطیر و تعیین کننده ای در سر نوشت شهروندان هرجامعه می باشد، صراحت در بیان قانونگذار و پرهیز از ابهام و اجمال گوئی و شفافیت در اظهار شرایط تحقق هرجرم، مسأله حیاتی و دارای اهمیت فراوان می باشد.
از اینرو به نظر می رسد که در قانون جدید مجازات اسلامی این مهم تا حد زیادی مورد توجه و امعان نظر قانونگذار قرار گرفته و سعی شده است تا با رفع ابهامات و تصریح فروض و فروع مسائل و عناوین کیفری مشکلات عدیده ای را که در طی ۳۰ سال گذشته و در قانون مجازات اسلامی سابق وجود داشته است، برطرف نموده و سیمای تازه ای را از وضعیت جرم و مجازات ترسیم کند.
این مقاله در صدد آن است که به تحلیل و بررسی عنصر معنوی جنایت عمدی و شبه عمدی و مسائل مرتبط به آن به عنوان یکی از عرصه های نوآوری و تحول در قانون جدید مجازات اسلامی پرداخته و با مقایسه آن با وضعیت گذشته و با بیان برخی مشکلات و چالشهای پیش رو ، به جمع بندی و استنتاج معقولی پیرامون بحث حاضر، دست یابد.
تعریف عنصر معنوی
پدیده مجرمانه به لحاظ ساختار حقوقی واجد سه عنصر قانونی – مادی و معنوی است، در این سه عنصر، عنصر معنوی یا روانی از اهمیت شایانی برخوردار است. زیرا فصل ممیز مسئولیت مدنی و مسئولیت کیفری ، عنصر معنوی می باشد. از آنجا که وجود عنصر معنوی شرط تحقق جرم بوده وبدون آن نمی توان کسی را مجرم پنداشت، از آن به عنصر اخلاقی نیز تعبیر کرده اند زیرا اخلاقاً کسی را می توان مجازات کرد که دارای علم و عمد در رفتار باشد که با اجتماع شرایط دیگر ، آن شخص سزاوار کیفر خواهد بود.
علی هذا، کار حقوقدان یا قاضی کیفری یا وکیل در دعاوی جزائی بسیار مشکلتراز دعوای مدنی است زیرا ما در حقوق جزا با عالم ذهن و فکر اشخاص سروکار داریم و برای تعیین مجازات، این مهم یعنی عنصر معنوی باید احراز شود.
فهرست منابع:
۱- آقائی نیا، حسین، جرائم علیه اشخاص (جنایات) چاپ ششم، نشر میزان، ۱۳۸۹، تهران
۲- آزمایش، سیدعلی، تقریرات حقوق جزای اختصاصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
۳- پاد ابراهیم، حقوق کیفری اختصاصی ج اول چ دوم انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۴۸ ، تهران
۴- رهامی ، محسن، جزوه حقوق جزای اختصاصی یک، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، سال تحصیلی ۸۳ – ۸۲
۵- زراعت، عباس، شرح قانون مجازات اسلامی (بخش قصاص) انتشارات ققنوس، ۱۳۷۹ ، تهران
۶- صادقی، محمدهادی، حقوق جزای اختصاصی۱ (جرائم علیه اشخاص) چاپ پنجم، نشرمیزان-۱۳۸۱،تهران.
