پایان نامه رابطه معنای زندگی و امیدواری در دانش آموزان مقطع متوسطه

تعداد صفحات : ۶۲ | قابل ویرایش

فهرست

عنوان ……………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

چکیده …………………………………………………………………………………………………………………………………۱

فصل اول : کلیات

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………….۳

بیان مسئله …………………………………………………………………………………………………………………………….۴

ضرورت و اهمیت تحقیق ………………………………………………………………………………………………………..۵

اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………….۷

فرضیات پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………..۷

تعاریف عملیاتی و نظری پژوهش ……………………………………………………………………………………………..۸

فصل دوم : پیشینه تحقیق

مبانی نظری تحقیق

پیشینه تحقیق

فصل سوم : روش تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………۶۴

روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………….۶۴

جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………۶۵

نمونه آماری و شیوه نمونه گیری …………………………………………………………………………………………….۶۵

ابزار اندازه گیری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………۶۵

روش گرداوری اطلاعات و نحوه اجرا …………………………………………………………………………………….۶۵

تجزیه و تحلیل آماری …………………………………………………………………………………………………………..۶۶

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

فصل پنجم : بررسی نتایج

بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………..۸۴

محدودیتها ………………………………………………………………………………………………………………………….۸۶

پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………….۸۷

منابع و ماخذ ……………………………………………………………………………………………………………………….۸۸

ضمائم

پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………………………………۹۰

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی رابطه معنای زندگی و امیدواری در دانش آموزان متوسطه پرداخته است. نمونه آماری پژوهش ۱۰۰ نفر (۵۰نفر دانش آموز دختر و ۵۰ نفر دانش آموز دختر) بود که به روش تصادفی خوشه‌ای و تصادفی ساده انتخاب شده است. برای گردآوری داده ها، از پرسش‌نامه امیدواری میلر و کیفیت زندگی فرانکل استفاده شد که ضریب پایایی آن به شیوه آلفای کرونباخ (۹۱/ ۰ r=) محاسبه گردید.

برای تجزیه و تحلیل داده‌‌های آزمون، از روش آماری تحلیل کواریانس یک متغیر استفاده گردید. سطح معناداری برای تأیید فرضیه پژوهش ۰۵/۰=α در نظر گرفته شد. یافته‌‌های پژوهش نشان دهد که، کاربرد مثبت نگری با تأکید بر افزایش امید به زندگی دانش آموزان  متوسطه مؤثر بوده (۰۰۰۱/۰ P=) و تأثیر آموزش مورد نظر، با توجه به نتایج آزمون پیگیری، از ثبات لازم برخوردار بوده است.

مقدمه

درباره روان شناسی اسلامی، به ویژه روان درمانگری از دیدگاه قرآن، تاکنون مطالعه علمی و مدوّنی صورت نگرفته است. در حالی که قرآن و سایر منابع اسلامی، زمینه‌‌های مناسبی برای انجام چنین مطالعه‌های هستند. هدف اصلی شیو‌های توصیه شده در قرآن، یاری رساندن به انسان، به منظور برخورداری از روح و روان سالم است تا بتواند با توسل به بهترین راه‌‌های ممکن، با مشکلات مقابله کند و با امید به الطاف بیکران الهی به آرامش نایل آید.

نگرش صحیح نسبت مسائل و ناکامی‌ها، موهبتی است که به واسطه آن، آدمی در برخورد با نمونه‌‌های به ظاهر موزونِ خلقت، زیبایی و توانایی را در آن‌ها می‌بیند و حتی در زشتی‌ها نیز زیبایی‌ها را جست وجو می‌کند. قرآن کریم با هدف کاهش فشار وارده بر انسان، در رویارویی با مصایب و حوادث، شیوه‌ها و عملکرد‌هایی را آموزش می‌دهد تا با دستیابی به نتایج مطلوب، امیدواری به آیند‌های روشن را کسب نماید.

یکی از زمینه‌هایی که در دیدگاه روان درمانگری اسلامی، از جایگاه ویژ‌ه‌ای برخوردار است، مثبت نگری می‌باشد. «مثبت نگری» را می‏توان، استفاده کردن از تمامی ظرفیت‌های ذهنی مثبت و نشاط انگیز و امیدوار کننده در زندگی، برای تسلیم نشدن در برابر عوامل منفی ساخته ذهن و احساس‌های یأس‏آور ناشی از دشواری ارتباط با انسان‌ها و رویارویی با طبیعت دانست. به عبارت دیگر، مثبت نگری را می‏توان «خوش‏بینی» نسبت به جهان، انسان، و خود برشمرد.

بررسی آیات قرآن کریم نشان می‏دهد که اغلب تأکیدها بر خوبی‏ها، درستی‏ها و نقاط قوت افراد است و ضعف و کژی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پروردگار عالم با تأکید به توانایی‏ها و ظرفیت بشر می‏فرماید: «و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در زمین جانشینى خواهم گماشت»(بقره:۳۰)؛ «پس وقتى آن را درست کردم و از روح خود در آن دمیدم، پیش او به سجده درافتید»(حجر:۲۹)؛

یا «ما امانت الهى و بار تکلیف‏ را بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه کردیم، پس، از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناک شدند، ولى‏ انسان آن را برداشت»(احزاب:۷۲)؛ «به راستى انسان را در نیکوترین اعتدال آفریدیم»(تین:۴). ارزش مثبت اندیشی آنگاه معلوم می‌شود که بدانیم امید و نشاط در سایه خوش‌بینی حاصل می‌شود. پیشوایان دین این نکته را در روایات خود تأکید کرده و بزرگان و فقها نیز بابی مستقل برای آن گشوده‌اند.

امام علی† می‌فرماید: «خوش گمانی، از بهترین صفات انسانی و پربارترین مواهب الهی است.» «خوش‌بینی، مایه آرامش قلب و سلامت دین است.»، « خوش بینی اندوه را سبک می‌کند.»، «کسی که به مردم خوش گمان باشد، محبت آن‌ها را به سوی خود جلب خواهد کرد.»

در کتاب شریف بحارالانوار آمده است: «روزی حضرت عیسی† با حواریون از جایی می‏گذشت. لاشه سگ مرد‌های را دیدند. هر یک از حواریون از بوی تعفن آن اظهار ناراحتی می‏کرد و چیزی می‏گفت. نوبت به حضرت عیسی† که رسید، فرمود: «به دندان‏‌های سفید این سگ توجه کنید که چه‌قدر براق است».

بیان مساله

مقاله‌ی حاضر کوششی برای درک و شناخت فرایند نشاط در اندیشه اسلامی و نیز تأثیر این مقوله در زندگی جوانان است. عنوان مقاله به قدر کافی گویای هدف ماست: این که نشاط در اندیشه اسلامی و متون دینی چگونه قابل توضیح است؟ جوان در تمام جوامع به مثابه نیرویی فعال به حساب آمده که در بسیاری از حوزه های مختلف جامعه به کار گرفته می شود. سردمداران یک جامعه براساس انگیزه‌های جوانان است که به بخش های مختلف سیاسی وارد شده و مدیریت کلان خود را در جامعه تعریف می کنند.

جوانان به مثابه نیروهای فعال در تحرک اجتماعی، ارزش پروری و نهادینه کردن آنچه حکومت ها در تلاش برای ارائه آن به جامعه هستند، نقش برجسته و هویت ساز دارند. جوانان دارای ویژگی های بنیادین هستند. حضور فعال در عرصه جامعه، وجود حس مسئولیت پذیری، عواطف و احساسات شدید، احترام خواهی و در نهایت معنویت گرایی از ویژگی های برجسته در جوانان است.

این نوع از ویژگی ها در جوانان جوامع مختلف مشترک بوده و در جهت تعالی یک جامعه و برآورد نیازهای انسان بسیار مؤثر خواهد افتاد. استفاده از این ویژگی ها می تواند جامعه را در جهتی سوق دهد که توانمندی‌های مختلف آن را تقویت کند و برعکس در صورتی که جامعه نتواند به موقع و براساس پارامترهای اساسی و نیازهای درونی خود به این نوع از ویژگی‌ها سر و سامان دهد، با نسلی روبهرو خواهد شد که توان مقابله با آن را نخواهد داشت.

از سوی دیگر نیاز به مکانیزمی است که بتواند جوان را در جامعه و حضور فعال او را در عرصه های مختلف اجتماعی تقویت کرد. به عقیده محقق آنچه این رویه را به میزان زیادی قابل دسترسی خواهد کرد، وجود نشاط و انگیزه در زندگی جوان است. جوان در زیست جهان اجتماعی خودش موقعی در عرصه عمل اجتماعی جواب خواهد داد که بتواند به نشاط بنیادینی دست یابد. دست یابی به نشاط نیز عوامل خاص خود را خواهد داشت.

در این تحقیق اشاره خواهیم کرد که دو دسته عوامل دسترسی جوان را به مسئله نشاط افزایش خوهد داد؛ عوامل درونی و عوامل بیرونی.

عوامل درونی همچون درک توحید، نشاط و نظارت الهی، توکل، محکم کردن پایه هاى اعتقادى و اخلاقى، توبه، تفکر مثبت، اندیشه در خاطرات خوش گذشته، اندیشه در آینده اى روشن، صبر و شکیبایى،

عوامل بیرونی: شناخت صحیح دنیا، شناخت بهتر از سختى ها، شناخت هدف در زندگی، آگاهی از تکنیک هاى موفقیت، فعالیت های ورزشی.

بنای محقق برآنست که با بررسی مفهوم نشاط و ویژگی های بنیادینی دوران جوانی آنچه می تواند به جوان کمک کند که به نشاط حقیقی از نگاه قرآن و روایات دست یابد.

منابع

منابع فارسی

۱-بهروزی، نوروز ( ۱۳۸۵ ). ویژگی های روان سنجی پرسش نامه ی معنای زندگی. پایان نامه ی کارشناسی، دانشگاه شیراز.

۲-جهانی تابش ( ۱۳۸۱ ). ارتباط امیدواری و نگرش مذهبی. پایان نامه ی کارشناسی، دانشگاه شیراز.

۳-کوری و کوری ( ۱۳۸۲ ). گروه درمانی. ترجمه ی سیف اله بهاری و همکاران، تهران: نشر روان.

۴-فرانکل، ویکتور ( ۱۳۶۳ ). انسان درجستجوی معنی. ترجمه ی صالمان و میلانی.

۵-ثابتی، محمدرضا، راه و رسم زندگی «مثبت نگری»، دلتای مثبت، ش ۱۰، ۱۳۸۷، ص ۶۱-۵۱.

۶-خدایاری فرد، محمد، «کاربرد مثبت نگری در روان درمانگری با تأکید بر دیدگاه اسلامی»، روان شناسی و علوم تربیتی، سال پنجم، ش ۱، ۱۳۷۹، ص ۱۶۴-۱۴۰.

۷-خدایاری فرد، محمد، و دیگران، «روان درمانگری و توانبخشی زندانیان و بررسی اثربخشی آن در زندان رجایی شهر»، روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، تحقیق و پژوهش به سفارش شورای برنامه ریزی و مدیریت بهداشت روان و اصلاح رفتار زندانیان اداره کل سازمان زندان‌‌های استان تهران، سال دوازدهم، ۱۳۸۶، ص ۴۵-۲۳.

۸-سلیگمن، مارتین، خوش بینی آموخته شده، ترجمه قربانعلی خدایی، تهران، چنار، ۱۳۸۶.

۹-کار، آلن، روان شناسی مثبت علم شادمانی و نیرو‌های انسانی، ترجمه حسن پاشا شریفی، جعفر نجفی زند، تهران، سخن، ۱۳۸۵.

۱۰-موحد، احمد، بررسی رابطه علی بین نگرش‌‌های مذهبی، خوش بینی، سلامت روانی و سلامت جسمانی دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۳۸۲.

۱۱-نیک‌رو، طیبه، بررسی اثر بخشی گشتالت درمانی بر افزایش امید به زندگی و عزت نفس زنان بازنشسته آموزش و پرورش شهرستان بهبهان، پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز، ۱۳۸۷.

۱۲-آدلر، آلفرد ( ۱۹۱۰ ) شناخت طبیعت انسان، ترجمه: طاهره جواهرساز ( ۱۳۷۹ ) تهران: انتشارات رشد، چاپ اول.

۱۳-آقایی، اصغر ( ۱۳۸۸ ) بررسی تأثیر واقعیت درمانی بر افزایش میزان امید و سلامت روان و نرخ باروری زنان تخمک اهدایی.پایان نامه دکترای مشاوره، واحد خوراسگان اصفهان.

۱۴-استورا. تنیدگی یا استرس بیماری جدید تمدن، ترجمه پریرخ دادستان ( ۱۳۸۶ ) تهران: انتشارات رشد.

۱۵-اسلامی نسب، علی ( ۱۳۷۷ ) روان شناسی اعتماد به نفس. تهران: انتشارات مهرداد.

۱۶-ایمانی زاد، اعظم ( ۱۳۸۶ ) بررسی اثربخشی آموزش مهارت حل مسأله بر افزایش سازگاری فردی – اجتماعی زنان مطلقه شهر کرمانشاه. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

۱۷-بویری، ایرج ( ۱۳۸۶ ) رابطه علی بین خوش بینی، شوخ طبعی، سلامت روان و امید در دبیران راهنمایی شهرستان ایذه، پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

۱۸-حسینی، سیده مونس ( ۱۳۸۵ ) رابطه امید به زندگی و سرسختی روانشناختی در دانشجویان )دختر و پسر(دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران. پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

۱۹-حسینی نیک، سلیمان ( ۱۳۸۴ ) تأثیر کنکور بر سلامت روان، عزت نفس و امید به زندگی داوطلبان شهرستان گچساران. پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

منابع انگلیسی

1. Achat, H., & Cohen, L, optimism and depression as prediction of physichal and mental health functioning: the Normative Aging Study. Ann be have med vol. 22, 2000, p.127-130.
2. Alberto, J. & Joyner, B, Hope, optimism, and self-care among Better Breathers Support Group members with chronic obstructive pulmonary disease. Applied Nursing Research, 2008, V21, I.4 , p.212-217.
3. Cathrine, C. L., Bulter, J. R. & Koopman, L, Supportive expressive group therapy and distress in patient with metastatic breast cancer. Journal of Medical psychology, 2001, v.122, N.1, p.52-57.
4. Ho, M. Y., et al, The role of meaning in life and optimism in promoting well-being. The Chinese University of Hong Kong: Shatin, University of Macau, China, 2009.
5. Lee, V., Cohen, S. R., , etal, Meaning-making intervention during breast or colorectal cancer treatment improves self-esteem, optimism, and self-efficacy. Social Science & Medicine, 2006, V.62, Is12, P.3133-3145.
6. Miller, J. F. & Powers. M, Development of an instrument to measure hope . Nursing Cousins Research, V.37, 1988.
7. Peterson, C. & Seligman, M, Values in Action (VIA) classification of strengths. http://www.positivepsychology.org/taxonomy.htm, ۲۰۰۱.
8. Peterson, The future of optimism. American Pcychologists, V.55, 2000, p.44-55.
9. Scheier, M., Carver, C. & Bridges, M, Optimism, pessimism and psychological well-being. In E. Chang (ed.), optimism and pessimism: Theory, Research and Practice. Washington, DC: American Psychology Association, 2000.
10. Snyder, C. R, Handbook of Hope. Orlando FL: Academic Press, 2000.
11. Snyder, C. R. & Lopez, J, Handbook of positive psychology. New York: Oxford University Press, 2002.
12. Spiegel, D., Bloom, J. R. & Gotthehi, E, Family environment as of predictor of adjustment to metastatic breast carcinoma, Journal of psychology, V.103, 1997, V.102-105.
13. Taylor, S. and Brown, J, Positive illusions and well-being revisited: separating fact from fiction. Psychological Bulletin, 1994, V.116, p.7-21.
14. Taylor, S., Kemeny, M., etal., Psychological resources, Positive illusions and health. American Psychologists, V.55, 2000, p.99-109.
15. Taylor, S., Dickerson, S. & Cousino Klein, L, Toward a biology of social support. In C. R. Snyder and S. Lopez. (eds), Handbook of Positive Psychology. New York: Oxford University Press, 2002.
16. Tracy, M, Effect of future writing and optimism on health behavioral medicine, V.43, 2001, p.20-37.
17. Trunzo, JJ. & Pinto, B M, Social support as a mediator of optimism and distress in breast Cancer Survivors. Journal of Consulting and Clinical Psychology, V.71, 2003 , p.805-811.
18. Vandervelden, R. J., Grievink, K, L., & dijkand, D, The association between dispositional optimism and mental health problems among disaster victims and comparsion group: A prospective study. Journal of affective disorders, 2006.
19. Wong, S. & Lim ,T, Hope versus optimism in Singaporean adolescent: Contribution to depression and life satisfaction. Psychological Studies Academic Group, National Institute of Education, Nan Yang Technological University, 1 Nan Yang Walk, Singapore 637616, Republic of Singapore, 2009.