تعداد صفحات: ۱۴ | قابل ویرایش
مقدمه ارگونومی
از آن جایی که در بیشتر این موارد، این انسان است که از این وسایل و ابزارها استفاده می کند بنابراین طراحان و مهندسین باید برای اطمینان یافتن از راحتی، ایمنی، کارایی و سلامت استفاده از این کالاها حتما توانایی‌ها و محدودیت های فیزیکی و بدنی انسان را در طراحی و ساخت وسایل در نظر بگیرند.
طبعا اتومبیل نیز به عنوان یک وسیله نقلیه از این قاعده مستثنی نیست. اگر به اتومبیل از دیدگاه یک ایستگاه کاری که در آن راننده باید برای هدایت و کنترل خودرو، کارها و عملیات مختلفی را همچون خواندن عقربه ها و علائم و درجات هشدار دهنده، فشردن پدال گاز و ترمز و کلاچ، عوض کردن و انتخاب دنده مناسب، پیچاندن فرمان و … انجام دهد، نگاه کنیم آنگاه به خوبی درک خواهیم کرد که برای ایمنی و راحتی راننده و تامین جانی سرنشینان خودرو و سایر افراد دیگری که به نحوی با اتومبیل در ارتباط هستند – همچون عابران پیاده، دوچرخه سواران، موتور سیکلت رانان و … – چه بسیار نکات ظریف و دقیق و حساس ارگونومیکی باید در خودرو رعایت شوند.
طراحی از دیدگاه آنتروپومتری شامل انطباق و هماهنگی و ابعاد و اندازه های بدن با ابعاد و اندازه های محل کار یا ابزار وسیله مورد استفاده است. آنتروپومتری در واقع بخشی از دانش ارگونومی و شاخه‌ای از فیزیکال آنتروپومتری است که موضوع آن سنجش و اندازه‌گیری ابعاد و اندازه‌های ظاهری قسمت های مختلف بدن انسان است. چون دانستن ابعاد و اندازه های اعضای مختلف بدن برای طراحی ارگونومیکی بسیاری از وسایل زندگی ضروری است.
ارکان اصلی ابعاد خودرو
این ارکان عبارتند از : ارتفاع خودرو – فاصله عرضی بین مرکز دو تایر جلو – فاصله عرضی بین مرکز دو تایر عقب – عرض خودرو – فاصله طول بین مرکز دو تایر جلو و عقب – طول کلی خودرو – حداکثر فاصله غربیلک فرمان تا مرکز تکیه گاه صندلی راننده – ارتفاع سقف تا مرکز صندلی جلو – حداقل فاصله صندلی جلو و عقب – ارتفاع سقف تا مرکز صندلی عقب – فاصله بین دستگیره‌های درب جلو – فاصله بین درب های جلو – فاصله بین دستگیره‌های درب عقب – عرض داخلی خودرو در قسمت عقب – حداقل فاصله صندلی جلو و عقب.
از این دسته ابعاد یک سری مانند فاصله بین دو محور چرخ عقب و جلو به وسیله پارامترها و عوامل فنی و دسته دیگر به وسیله مطالعات آنتروپومتریکی، ملاحظات ایمنی و استراتژی های خاص خود کارخانه سازنده تعیین می‌شوند. در کارخانجات خودروسازی از جداول آنتروپومتری که قبلا به وسیله محاسبات آماری و مطالعات آناتومی تعیین شده‌اند استفاده می‌شود.
در این جداول تمامی اندازه های مورد نیاز برای طراحی فضای داخلی (از قبیل صندلی‌ها، پدال‌ها، داشبورد، فضای خالی جلوی پای سرنشینان) و نیز اطلاعاتی مانند عرض کف پاها (برای طراحی پدال ها)، طول پا، عرض کتف ها و شانه‌ها، طول زانو و … مربوط به اندازه های مردم کشورهای مختلف دنیا وجود دارد.
صندلی راننده
توصیه شده است که جایگاه راننده حتما از محل نشستن سایر سرنشینان جدا باشد. با توجه به تفاوت مشخصات کارکردی راننده با سایر سرنشینان، اختصاص جایگاه مخصوص به راننده باعث می شود اشخاصی که به عنوان راننده در خودرو حضور پیدا می کنند و دارای ابعاد و اندازه های فیزیکی متفاوتی هستند، براحتی بتوانند صندلی خودشان را جهت دسترسی مناسب و مؤثر روی کنترل ها و دیدن نمایشگرها تنظیم کنند.
مرسوم است که در طراحی خودروهای سواری، صندلی عقب را به طور یکپارچه و غیر قابل تنظیم (با ابعاد و مشخصاتی که درصد رفاه بیشتری از استفاده‌کنندگان را تامین کند) و دو صندلی جلو (صندلی راننده و صندلی بغل دست راننده) را به طور مستقل و با فاصله افقی و زاویه پشتی قابل تنظیم در نظر می گیرند.
سطح تماس پشتی صندلی با پشت راننده باید کامل شود (انحناهای پشتی متناظر با انحناهای کمر راننده باشد ) تا با ایجاد اصطکاک مناسب، در هنگام چرخش خودرو مشکلی برای راننده پیش نیاید و همچنین خستگی کمر او نیز به علت عدم انجام کار استاتیکی کمتر شود. در مورد پشتی صندلی، عرض و ارتفاع و شیب و نیز عرض و ارتفاع و شعاع انحنای برآمدگی آن شش عامل مهم هستند.
