تعداد صفحات: ۹۴ | قابل ویرایش
فهرست مطالب تحقیق تأثیر وسایل ارتباط جمعی در جامعه معاصر
عنوان صفحه
پیش گفتار ۱
مقدمه ۳
بخش یکم–عوامل اساسی ارتباط ۵
- ارتباط ۶
- زبان ۷
- نماد ۷
- فرستنده- گیرنده ۸
- پیام ۹
- پارازیت(نوفه) ارتباط ۱۰
- مجرا(حامل ارتباط) ۱۱
- مجراهای غیر رسمی ارتباط ۱۳
- مجراهای رسمی ارتباط ۱۵
- شبکه ارتباط ۱۷
بخش دوم- اشکال ارتباط
- ارتباط درون فردی ۱۸
- ارتباط میان فردی (بین افراد) ۱۹
- ارتباط سازمانی ۲۰
- شایعه ۲۱
- ارتباط بینابین ۲۲
- ارتباط جمعی ۲۳
- رسانه های گروهی ۲۴
- ارتباط از راه دور ۲۸
بخش سوم- از ارتباطات سنتی تا ارتباط جمعی
- پیدایی ارتباطات جمعی ۲۹
- تغییرات کیفی ارتباطات جمعی ۳۲
الف- غیر شخصی بودن و یکنواخت بودن پیام های ارتباط جمعی ۳۲
ب- نهادی بودن ارتباطات جمعی ۳۳
ج- وابستگی ارتباطات جمعی به سایر عناصر زندگی اجتماعی ۳۴
بخش چهارم- وظایف اجتماعی وسایل ارتباط جمعی
- وظایف خبری و آموزشی ۳۵
- وظایف راهنمایی و رهبری ۳۶
- وظایف تفریحی و تبلیغی ۳۷
بخش پنجم- تلویزیون ۳۹
- تلویزیون ونقش آن در خانواده ۴۰
- ویژگیهای تلویزیون و مقایسه آن با دیگر رسانه ها ۴۳
- دلایل تماشای تلویزیون ۴۶
- تلویزیون در ایران ۴۸
مصاحبه ۵۱
نتیجه ۵۴
منابع و مآخذ ۵۶
پیش گفتار ؛ وسایل ارتباط جمعی در جهان معاصر
در جهان امروز، وسایل ارتباط جمعی– روزنامه، رادیو، تلویزیون، سینما – با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و مبادله افکار و عقاید عمومی در راه پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی به عهده گرفته اند. به طوری که بسیاری از دانشمندان، عصر کنونی زندگی انسان را«عصر ارتباطات» نام گذاشته اند.
فراوانی جمعیت، تمرکز گروههای وسیع انسانی در شهرهای بزرگ، شرایط خاص تمدن صنعتی و پیچیدگی وضع زندگی جمعی، وابستگی ها و همبستگی های ملی و بین المللی، ناامنی ها و بحران ها، تحول نظام های سیاسی و اجتماعی، دگرگونی مبانی فرهنگی، ترک سنت های قدیمی و مخصوصاً بیداری وجدان اجتماعی، همه از جمله عواملی هستند که روزبه روز نیاز انسان را به آگاهی از تمام حوادث و وقایع جاری محیط زندگی بیشتر می کنند.
در جوامع پیشرفته کنونی، افراد انسانی کوشش می کنند همیشه در جریان همه امور و مسائل اجتماعی قرار داشته باشند، تا بتوانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم نقش خاص خویش را در زندگی گروهی ایفا کنند. به همین جهت آگاهی اجتماعی از مهمترین ویژگیهای زمان معاصر به شمار می آید. و همین آگاهی است که انسان را به زندگی فردی و جمعی علاقه مند میسازد و توجه او را به آزادی ها و مسئولیت های وی جلب می نماید.
باید در نظر داشت که انسان امروز یک انسان اجتماعی است انسانی که به سبب تحولات ناگهانی عصر خود، با زندگی تازه ای روبه رو شده است و در برابر چشم اندازهای وسیعتر و پیچیده تر و در عین حال اضطراب انگیزتر قرار گرفته است.
انسان معاصر برای ادامه زندگی در جامعه نوین شهری نیازهای تازه ای پیدا کرده است و ناچار است خود را با شرایط جدید زمان خویش منطبق سازد. اکنون زندگی هیچ کس بدون تفاهم اجتماعی- که خود بر معلومات عمومی و آشنایی به مسائل جاری متکی است- میسر نمیباشد. موفقیت هر فرد در کارها و فعالیت های او به رعایت اصول و وظیفه شناسی ملی و بین المللی بستگی دارد.
بدون حس تعاون بشری و همبستگی انسانی، ایجاد ارتباط با افراد دیگر و تعیین وضع زندگی جمعی امکان پذیر نیست. به این ترتیب در جوامع امروز، انسان، تنها موقعی می تواند بهترین و مطمئن ترین امکانات و وسائل را برای زندگی گروهی بدست آورد که دارای معلومات و اطلاعات کافی، خط مشی های صحیح و افکار و عقاید سالم باشد.
مقدمه تأثیر وسایل ارتباط جمعی تلویزیون در جامعه شهری
موضوع ارتباط از یونان باستان تا قرن هیجدهم بیشتر از لحاظ ذهنی و محتوایی مطرح بوده است و اندیشمندان اجتماعی همواره ترغیب را معادل ارتباط می دانستند. با پیدایی انقلاب صنعتی و آغاز عصر روشنگری علمی و ادبی در اروپا مسأله ارتباطات بیشتر به قلمرو سیاسی، اجتماعی گام نهاد و به طور مستقیم به امور روزمره حیات اجتماعی پیوند خورد و به عنوان یک پدیده عینی مورد توجه قرار گرفت.
با پیچیدگی جامعه بشری و گسترش تکنولوژی، توجه به شیوه انتشار و کانالهای پخش اندیشه های انسان اهمیت فزاینده ای یافت و موضوع ارتباطات ابعاد تازه ای به خود گرفت.
گروههای اجتماعی برای کسب امتیازات بیشتر بر سر تصرف ابزارهای پخش پیام با یکدیگر به ستیز پرداختند و در این میان مطبوعات به عنوان مهمترین کانال پخش عمومی، سرچشمه اختلافات اجتماعی و یکی از عوامل انسجام جامعه و همبستگی میان فرد و جامعه و حل و فصل تنشها و کشمکش های میان گروههای اجتماعی مورد توجه قرار گرفت.طی دهه- های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ متغیرهای جدیدی در حوزه ارتباطات کشف شد که بیشتر جنبه روانشناختی داشت.
از نیمه های قرن بیستم پژوهشهای مربوط به ارتباطات اجتماعی، در پرتو کوششهای ثمربخش اندیشمندانی چون پل لازار سفلد، کورت لوین، هارولد لاسول، کارل هاولند، کارل دویچ و… به ثمر نشست.
پژوهش در حوزه ارتباطات اجتماعی، جنبه تجربی به خود گرفت و موضوعات جدیدی بر اساس متغیرهای روانشناختی و جامعه شناختی مطرح شد که از میان آنها به چهار موضوع عمده می توان اشاره کرد: اول- موضوع تبلیغات و تاثیر آن بر روند شکل گیری افکار عمومی که در فاصله میان دو جنگ جهانی توسط اندیشمندانی نظیر لوملی، لی ولی و تونیس و بلومن استاک و … مورد توجه قرار گرفت.
آنچه در این پژوهش جلب توجه می کرد و وحشت همگان را برانگیخته بود، شعارهای ترقی خواهانه مردم پسندی بود که یکی از عوامل موفقیت لنین در شوروی، هیتلر در آلمان و موسولینی در ایتالیا محسوب میشد.
در این پژوهشها تحلیلهای جالبی از«ترغیب سیاسی» و چگونگی انجام آن و همچنین مقالات توصیفی بیشماری با شرح جزئیات پیرامون تبلیغات سیاسی و اثربخشی آنها انتشار یافت و در پی آن کتابهای درسی چندی در باب افکار عمومی تدوین شد که بخشی از آنها به موضوع تبلیغات سیاسی اختضاص داشت.
دوم- پژوهش پیرامون رفتار رأی دهندگان در انتخابات و تأثیر رسانه های جمعی بر رفتار گیرندگان پیام. نخستین جامعه شناسانی که در این زمینه به پژوهش پرداختند عبارتند از: پل لازار سفلد و برلسون و همچنین کامپ بل، میلر، کانورس و استوکن. نتایج پژوهشهای گرانقدر این افراد است که زمینه های پژوهش علمی منظم را در ارتباطات فراهم آورد.
ارتباط درون فردی
ارتباط درون فردی یک دادو ستد ارتباطی است. که در درون (وجود) شخص روی می- دهد به طور خلاصه این ارتباط حرف زدن با خود است. ارتباط درون فردی از آن روی امکان پذیر می شود که انسان می تواند با استفاده از نمادهایی که در ارتباط خویش به کار میگیرد موضوع یا منظور خودش واقع شود. از طریق این نمادهاست که آن آنچه انسان« به دیگران می گوید می تواند همان معنی و مفهوم را برای خودش داشته باشد که برای دیگران دارد» (دانکن).
با اینکه تمامی انواع ارتباط تا حدی ارتباط درون فردی است (یعنی معانی درگیر درهر ارتباطی همواره در معرض تعبیر شخصی خود ماست) اما مفهوم ارتباط درون فردی به عنوان مفهوم مشخص و متمایز برای بسیاری از دانش پژوهان این جنبه از موضوع و عنوانی گسترده تر (ارتباط) سودمند خواهد بود: «فرآیند رمزگذاری-رمزگشایی که به هنگام انتظار کشیدن انسان در تنهایی ، بیرون اتاق عمل رخ می دهد یا درون نگری او نسبت به یک مصیبت شخصی خود نوعی ارتباط به قدر کافی متمایز است که نیازمند تحلیلی جداگانه است.
به همین دلیل بهتر است ارتباط درون فردی را به بهره برداری از اشارت درون شخص که در غیاب دیگر مردمان رخ می دهد ، محدود کرد (اگرچه ممکن است این اشارات حضوری نمادین در تخیل شخص داشته باشد) بدین ترتیب عرض این ارتباط محصور در تنها یک شخص است که با محیط خویش بده و بستان دارد و هم اوست که آنچه را که مقاصدش ایجاب کرده می بیند و آنچه را که اندامگان او پذیرفته حس می کند و نشانه ها را بر طبق پویش شخصیت خویش تداعی و به یکدیگر پیوند می زند».
ارتباط جمعی
ارتباط جمعی یک فرآیند است و با اینکه تکنولوژی مدرن در شکل رسانه های گروهی برای این فرآیند ضروری است ولی حضور این آلات فنی را نباید با خود فرآیند ارتباط جمعی اشتباه گرفت. ارتباط جمعی بنا به تعریف رایت، با ویژگیهای زیر مشخص و ممتاز می شود.
۱- ارتباط جمعی به سوی پیام گیرندگان نسبتاً نامتجانس و ناشناخته هدایت می شوند.
۲- پیامها برای عموم ارسال می شود و انتقال آنها به شیوه ای زمان بندی می شود که پیام گیرندگان همزمان به آنها دسترسی یابند، پیامهای مذکور خصلتاً گذرا و ناپایدارند.
۳- ارتباط گر، یا یک سازمان پیچیده یا عاملی است که در محدوده آن سازمان (که متحمل هزینه های گزاف نیز می باشد) به کار می پردازد. در زمان مورد نظر هزاران نفر تحت شرایط نیمه منزوی و غیر شخصی انگیختارهای مشترکی را دریافت می کنند.
بدین ترتیب افراد مورد نظر، مورد پذیرش گستره و نوعی از تجربه اجتماعی قرار می گیرند که در خارج از مدار، زندگی اجتماعی عادی و ارتباط اولیه جای دارد: فرآیند ارتباط جمعی، نقش قاطع ارتباط گر(منبع) و ارتباط گیر(گیرنده) را تخصیص داده، و تعیین می نماید؛ ارتباط جمعی، گستره روابط میان فردی در فرآیند ارتباط را کاهش داده یا از میان برمی دارد.
این نوع ارتباط، در جهت جداسازی اشخاص از محیط سنتی اجتماعی- فرهنگی آنان بوده و افقهای زندگی را در سطحی خاص و در قلمرویی ورای قلمروی کنش اجتماعی معمول گسترش میدهد(هایمز).
تعریف ارتباط جمعی تنها شامل چهار عنصر ارتباط گر، پیام، مجرا و پیام گیرنده میشود؛ ارتباط گران، پیام مورد نظراز طریق یک مجرا با نوعی تأثیر به پیام گیرندگان انتقال می دهند. اما همین تأثیرات ارتباط جمعی است که با اکثریت مردم در جهان امروز سروکار دارد.
ارتباط از راه دور
ارتباط از راه دور که خود محصول انقلاب صنعتی است فرآیند برقراری ارتباط از یک مسافت دور با استفاده از ابزار الکترومغناطیسی طراحی شده برای آن منظور است. برخی از اجزاء فرعی ارتباط از راه دور عبارت است از:
ارتباط جمعی از راه دور: وجهی از ارتباط جمعی که به انتقال- ارسال پیام از راه آلات ارتباط از راه دور، محدود مس شود. ارتباط جمعی از راه دور شامل رادیو و تلویزیون تجاری ( یا دولتی)، تلویزیون آموزشی، تلویزیون کابلی ماهواره ای و فعالیتهایی نظیر اینهاست.
ارتباط از راه دور از نقطه ای به نقطه دیگر: نوع خاصی از ارتباط که مانند ارتباط جمعی از ابزار الکترومغناطیسی برای پوشش یک مسافت استفاده می کند ولی از لحاظ ویژگیهای پیام گیرندگانش همانندارتباط میان فردی و رودررو است. ارتباط راه دور از نقطه ای به نقطه ای دیگرشامل: تلفن، تله تایپ، تلگراف، رادیوی متحرک، رادیوی هوا به زمین، شبکه های کامپیوتری و سایر نظامهای مشابه ارتباط از راه دور است.
ارتباط مراقبتی از راه دور: یک نوع خاص ارتباط که از ابزار الکترومغناطیسی به منظور دید زدن افق( برای یافتن علائم خطر) استفاده می کند. ارتباط مراقبتی از راه دور شامل: رادار، وسایل نظارت بر آلودگی جوی، ماهواره هواشناسی و دیگر نظامهای مشابه در ارتباط از راه دور است.
از نقشی که توسط ارتباط از راه دور در نظامهای ارتباطی جامعه انبوهی ایفا می شود، هر چه گفته شود مبالغه نخواهد بود. در واقع ارتباط از راه دور را اکثراً قلب شبکه های ارتباطی در سطح جامعه می دانند.
منابع و مآخذ
- بلیک، رید، هارولد سن، ادوین، طبقه بندی مفاهیم در ارتباطات، ترجمه مسعود اوحدی، چاپ اول، انتشارات سروش، ۱۳۷۸.
- دادگران، سید محمد، مبانی ارتباطات جمعی، تهران، انتشارات فیروزه، چاپ اول، ۱۳۷۴.
- معتمد نژاد، کاظم، وسایل ارتباط جمعی، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ دوم، ۱۳۷۱.
- بورن، اد، بعد فرهنگی ارتباطات برای توسعه، تهران، ترجمه مهرسیما فلسفی، چاپ اول، انتشارات سروش،۱۳۷۹.
- اعزازی، شهلا، خانواده و تلویزیون، تهران، انتشارات مرندیز، چاپ اول، ۱۳۷۳.
- نیکو، مینو، سعیدیان، ایما، سرکیسیان، وازگن، شیخ، سعادت، شناخت مخاطب تلویزیون با رویکرد استفاده و رضامندی، تهران، انتشارات سروش، چاپ اول، ۱۳۸۱.
- گیدنز، آنتونی، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، انتشارات نی، ۱۳۷۳.
- مرکز تحقیقات و مطالعات و سنجش برنامه ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
