تعداد صفحات: ۱۶۳ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
مقدمه
فصل اول
- چیستی موزه
- تعریف جامع ایکوم از موزه
- تاریخچه موزه در ایران
- وظایف موزه در گذشته
- وظایف موزه در امروز
- کارکرد موزه
- موزه های شهری
- لزوم احداث موزه در شهر دماوند
فصل دوم
- نام دماوند
- دماوند شهر و کوه اسطوره ای
- موقعیت جغرافیایی شهرستان دماوند
- جغرافیای سیاسی شهرستان دماوند
- بخش مرکزی
- بخش رودهن
- مراکز فرهنگی شهرستان دماوند
- جاذبه های تاریخی و طبیعی شهرستان دماوند
- تاریخ دماوند
- دماوند در دوران ماد و هخامنشی
- دماوند در دوران اشکانیان و ساسانیان
- فهرست بناها و محوطه های فرهنگی – تاریخی شهرستان دماوند
- اشیاء بدست آمده از حفاری ها باستان شناسی در دماوند
- گویش دماوندی
- گویش دماوندی
- آداب و رسوم مردم دماوند
- روز دماوند و جشن تیرگان
- مفاخر دماوند در گذر تاریخ
- رجال دینی
- رجال ادبی
- هنرمندان
- مفاخر معاصر شهرستان دماوند
- افراد اهل قلم دماوند
- سیمای محیط زیست انسانی شهرستان دماوند
- صنایع مستقر در شهرستان دماوند
- زراعت و باغداری
- تصویر عمومی از سیمای محیط زیست طبیعی شهرستان دماوند
- اقلیم منطقه دماوند
- تنوع گونه های گیاهی و جانوری منطقه دماوند
- تاریخچه استفاده انسان از گیاهان دارویی
- گیاهان دارویی دماوند
- تاریخچه روابط انسان با حیات وحش
- گونه های جانوری حوزه دماوند
- الف- پستانداران
- ب- پرندگان
- ج- دوزیستان
- د- ماهیان رودخانه حبله
- محـافظـت از محـیط زیست
- گونه های جانوری حوزه دماوند
فصل سوم
- موزه شهر دماوند
- اهمیت احداث موزه در شهر دماوند
- اهداف موزه شهر دماوند
- مخاطبان موزه شهر دماوند
- مجموعه های موزه شهر دماوند
- ساختار فیزیکی موزه
- الف- محل موزه شهر دماوند
- ب- ساختمان موزه شهر دماوند
- ج- تالارها
- د- معماری داخلی موزه شهر دماوند
- نمایش مجموعه ها در موزه شهر دماوند
- چگونگی تأثیرگذاری ارزشهای فرهنگی روی بازدیدکننده
- عملکردهای موزه شهر دماوند
- خدمات موزه شهر دماوند
- الف- خدمات اجتماعی موزه شهر دماوند
- ب- خدمات فرهنگی موزه شهر دماوند
مقدمه
در این مجال به کار مطالعه و تدوین آثار و مجموعه های قابل طرح در موزه پرداخته شده ، ناگفته نماند که بدین لحاظ سعی شده بیشتر به مباحث نظری ایجاد یک موزه شهر و حکمت و فوائد وجود آن در یک شهر می پردازیم.
تشکیل مجموعه ی موزه در سه مرحله انجام می گیرد:
۱- برنامه ریزی ، ۲- گرد آوری و غنی سازی ، ۳- مدیریت و راهبری مجموعه.
در طرح مورد نظر (طرح احداث موزه شهر دماوند) ، برنامه ریزی مفصل مجموعه انجام شده است ، به دو مرحله ی گردآوری و غنی سازی ، و مدیریت و راهبری مجموعه نیز بصورت کلی بیان شده است، چراکه تنها در صورت وجود یک موزه می توان به خرید یا گردآوری برخی اشیاء یا مجموعه ها پرداخت و آن را راهبری کرد ولی در حد ممکن مباحث مربوط به این بخش پیش بینی و پاسخگویی شده است.
یک موزه در درجه ی اول در خدمت جامعه ی خود است و موزه ای با عنوان موزه ی شهر دماوند باید در ابتدا رغبت شهروندان خود را به بازدید برانگیزد ، در غیر اینصورت به موزه ای ایستا تبدیل می شود که در برابر نیازها و فعالیتها ی فرهنگی و آموزشی شهر خود تسلیم شده است.
ناگفته پیداست که پرداختن به مباحث تئوری همراه با توصیف عملی کار ملموس شده و این هر دو با هم است که یک موزه کامل را تشکیل داده و حامل پیام موزه به بازدیدکنندگان می شود.
تعریف جامع ایکوم از موزه
جامعترین تعریف موزه را ایکوم (شورای بین المللی موزه) در بند ۳ و ۴ اساسنامه خود چنین ارائه داده است : “موزه مؤسسه ای است دائمی و بدون اهداف مادی که درهای آن به روی همگان گشوده است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند.
هدف موزه ها تحقیق در آثار و شواهد بر جای مانده انسان و محیط زیست او ، گردآوری ، حفظ و بهره وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار ، بویژه به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره وری معنوی است.”
علاوه بر این ایکوم موارد مشروحه ی زیر را نیز مشمول تعریف یاد شده تشخیص می دهد:
- مؤسسات حفظ و نگهداری و تالارهای نمایشی که پیوسته به و سیله کتابخانه ها و مراکز بایگانی نگاهداری و تأمین می شوند.
- اماکن و آثار باستانی ، طبیعی ، مردم شناسی ، و تاریخی ای که به علت فعالیت در زمینه های گردآوری ، حفظ و نگهداری و نمایش آثار باستانی دارای اهمیت می باشند.
- مؤسساتی از قبیل باغ های حیوان شناسی و گیاه شناسی و نمایشگاه جانوران زمینی و موجودات آبزی و … که نمایشگر نمونه های موجودات زنده می با شند.
- ذخایر طبیعی.
- مراکز علمی و نمایشگاه های فضایی.
وظایف موزه ها در امروز
موزه در حال حاضر جدا از این دوران و ماهیت آن نیست ، بلکه برآمده از آن و وابسته به ویژگی های آن است . ( موزه دیروز امروز فردا ص۶۳) چون امروز – در معادل دورانی خود – روزگاری سر تا سر تغییر و تبدیل است ، تعریف ها نیز ثابت و برای مفهومی کلی جامع نیست تا بتوان آن را مرجع قرار داد ، آن هم برای پدیده ای چون موزه که چندگانه شده است.
هم اکنون از وظایف یک موزه ی کاملاً مجهز این است که مطالب مورد نیاز هر بازدید کننده ای را فراهم آورد . این مطالب باید شامل آگاهی های بدست آمده باشند . در این زمینه کارت پستال ، عکس ، کتاب ، مصور برای کودکان ، کتاب های راهنما با مطالب و تصاویر مناسب به همراه نقشه ها و طرح ها برای بازدیدکنندگان کلی ، و کاتالوگ هایی با شرح جزئیات ، کتب و رساله های تخصصی مناسب برای کارشناسان ضروری است.
موزه شهر دماوند نیز مانند هر واحد، مؤسسه و موزه فرهنگی دیگری لازم است که از خط مشی و سیاست مشخصی برای فعالیت های خود در ارتباط با گروه های اجتماعی و انجمن ها و نیز پذیرش معلولین برخوردار باشد.
موزه و مؤسسه باید در تمامی سطوح راه های ارتباطی با اطراف خود ایجاد نماید و بپذیرد که مسئولیت مدیریت میراث فرهنگی و انجام فعالیت های فرهنگی به گونه ای با هدف تسهیل شرایط دسترسی عامه ی مردم به اشیاء و مجموعه ها بر عهده اوست.
کارکرد موزه
موزه ی امروز وابسته به زمان است و می کوشد تا با گذر از اکنون ، زمان را در مقاطع مختلف دریابد؛ و در نهایت ، اکنون خود را با تکیه بر همان گذشته ها بسازد . نگرش موزه نگرشی تکاملی است . موزه مفهوم و پدیده ای است که هدف از آن دریافت حرکت تکاملی جهان است.
موزه با رشد روشنگری و رسیدن به مدرنیته نظام و ماهیتش متحول می شود ، از موقعیتی مکانی به پدیده ای مفهومی تبدیل می شود . موزه دیگر فقط ابزار نیست ؛ نگرشی عمیق است که روز به روز عمیق تر می گردد . موزه از سطح میانجیگری میان انسان و شیء دور و پدیده ای می شود که در اندیشه و شرایط نگرش انسان تحول ایجاد می کند.
این جایگاه وضع پیچیده ای برای موزه پدید می آورد ، وضعی که دیگر در آن موزه فقط دارای یک کار ویژه نیست ، بلکه همزمان چند کارکرد دارد . این وضعی استثنایی است که از موزه پدیده ای تعاملی ساخته که هم اثر می گیرد و هم اثر می گذارد.
موزه قالبی چند وجهی است. این پدیده از وجوه مختلف مدرنیته نتیجه می شود ؛ اما این وجوه مختلف در موزه تقاطع می یابند . موزه در ذات خود شامل همه ی ابعاد مدرنیته ، اعم از فرهنگی و علمی و صنعتی و سیاسی است.
فهرست منابع
- پازوکی طرودی، ناصر؛ آثار تاریخی دماوند (جغرافیای تاریخی و معرفی محوطه های باستانی و بناهای تاریخی-فرهنگی)، تهران، اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، چاپ اول، پاییز۱۳۸۱.
- نفیسی، نوشین دخت؛ موزه داری، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی(سمت)، سازمان میراث فرهنگی کشور(پژوهشگاه)،چاپ اول، ۱۳۸۰.
- دبیری نژاد، رضا؛ موزه: دیروز، امروز، فردا، ساحت، تهران، چاپ اول، بهار ۱۳۸۳.
- موزه های جدید،
- دایفوکو، هـ ؛ موزه و بازدیدکننده، ترجمه ناصر نقیلی، ادراه کل موزه ها، گروه پژوهش و برنامه ریزی، دی ماه ۱۳۶۳.
- اسکامر، پییر؛ مدیریت موزه ها، ترجمه عبدالرحمن اعتصامی صدری؛ ادره کل موزه ها، گروه پژوهش و برنامه ریزی، بی تا.
- دوگلاس، آ.آلن؛ موزه و وظایف آن، ترجمه عبدالرحمن اعتصامی صدری؛ اداره کل موزه ها، گروه پژوهش و برنامه ریزی، بهمن ماه ۱۳۶۳.
- نصرتی، مسعود؛ دماوند خاستگاه اساطیری ایران زمین، تهران، فیض کاشانی: تربت، چاپ اول، ۱۳۸۱.
- نصرتی، مسعود؛ تاریخ دماوند و آثار تاریخی آن، ج۱، تهران، فیض کاشانی: تربت، چاپ اول، ۱۳۸۱.
- علمداری، مهدی؛ فرهنگ عامیانه ی دماوند، تهران، فیض کاشانی، چاپ اول، ۱۳۷۹.
- علمداری، نصرتی؛ گویش دماوندی، تهران، فیض کاشانی، چاپ اول.
