تعداد صفحات: ۳۲ | قابل ویرایش
فهرست منابع
مقدمه ………………………….
چگونگی شکل گیری و پیدایش تخت جمشید.. ۱
تخت جمشید چرا و چگونه ساختند…….. ۲
کاخ ها – تارلاها و بخش های مهم تخت جمشید– ۴
صفه تخت جمشید………………….. ۵
ایوان و پلکان شرقی آپادانا……… ۶
کاخ داریوش ……………………. ۹
توسعه ی بناهای تخت جمشید دوره های مختلف — ۹
خزانه ………………………… ۱۰
بخش اندرونی وکاخ آن ……………. ۱۱
کاخ خشایار شاه ………………… ۱۱
عناصر و تاسیسات آبی ……………. ۱۱
گیاهان و فضاهای سبز ……………. ۱۲
نقوش و لوخ های و الگوهای طراحی تخت جمشید – ۱۳
برخی از عناصر و الگوهای طراحی معماری و شهری ۱۵
الگوهای طراحی و معماری …………. ۱۶
تخت جمشیدبه روایت برخی از منابع تاریخی — ۲۱
تخت جمشید به روایت برخی از سیاحان . ۲۲
بررسی برخی کتبیه ها و یادگاری به جا مانده از تخت جمشید ۲۵
حاصل سخن ……………………… ۲۶
منابع و ماخذ ۲۸
مقدمه
تخت جمشید را میتوان مشهورترین مجموعه از دوران باستان در ایران به شمار اورد که در سطح جهانی نیز کاملن شناخته شده است احداث این مجموعه در دوره داریوش هخامنشی در حدود سال های ۵۱۸ تا ۵۲۰ پ.م شروع شد و در دوره پسر او خشایار شا نیز ادامه یافت در دوره پادشاهان بعدی هخامنشی نیز فعالیت هایی در زمینه توسعه این مجموعه صورت گرفت.
یکی از ویژگی های این مجموعه این است که پیش و پس از ان مجموعه ای با ان عظمت در تاریخ ایران ساخته نشده و هنوز هم منحصر به فرد است ویژگی مهم دیگر تخت جمشید این است که بزرگترین مجموعه ی طراحی شذه از دوران باستان است که افزون بر عظمت وشکوه جنبه ای ائینی نیز داشته است برخی از پژوهشگران اظهار داشته اند که تخت جمشید یک جایگاه صرفا ائینی و مذهبی بوده است.
در حالی که در این پروژه نشان داده شده که تخت جمشید گونه ای از دژها ی حکومتی – تشریفاتی وسکونتی بوده که از لحاظ ائینی نیز اهمیت داشته است بازتاب نمادگراییائینی را نه تنها در نقشه ی بناها وطراحی مجموعه بلکه در طراحی نقوش نیز می توان مشاهده کرد.
به همین ترتیب در شکل نقشه ی اپادانا نیز نوعی نمادپردازی عالی را می توان مشاهده کرد که مجموعه ستونهای ان نیز که ۷۲ است تاییدی بر همین نمادپردازی است امید است که توانسته باشیم جلوه ها ی کوچک در ذهن شما عزیزان تداعی کنیم از بزرگترین مجموعه ی ایران و باستان و با این پروژه کوچک بار دیگر تمدن هزاران ساله کشورمان در زمینه هنرها و اثار باستانی به جهانیان بشناسانیم.
هخامنشیان
کوروش بنیان گذارحکومت هخامنشی از بزرگان قبیله ی پارس بودکه رهبری حکومت انان در اختیار داشت وی دراواسط قرن ششم پیش از میلاد (تقریبا در حدود سال ۵۵۵ پ.م )در طی نبردی با اخرین پادشاه ماد موسوم به ایختوویگو وی را شکست داد وبا یکپارچه و متحد کردن قبایل مادو پارس بزرگترین و مقتدرترین حکومت ان دوران را پدید اورد.
کورش به مناسبت فتح بابل کتیبه ای از خود بر جای گذاشت که متن ان حاکی از احترام وی به سایر ادیان و ملل است کوروش بیش از ۲۵سال حکومت کرد وسرانجام در جنگی در سال ۵۳۰ پ.م زخمی شد و پس از چند روز درگذشت.
شخصی به نام گئومات یکی از مهم ترین مدعیان سلطنت بود که در پاساگارد از داریوش شکست خورد داریوش در سال ۵۲۱ پ.م در پی غلبه بر مخالفان قدرت را به طور کامل در دست گرفت.
وی دستور داد سنگ نبشته ای بر روی قسمتی از کوه واقع در کنار جاده مهمی که از ری تا بابل ادامه داشت در محلی بنام بیستون در نزدیکی کرمانشاه پدید آید تا پیروزی او بر دشمنانش در آن درج شود. داریوش در حدود سالهای ۵۲۰ تا ۵۱۸ پ.م محوطه ای مصخره ای را در (ش. غ) کوه رحمت که نام کهن آن را کوه مهر دانسته اند.
عرصه ها و فضاهای خدماتی و نظامی
داریوش برای ساختن مجموعه کاخ ها خزانه و سکونتگاه ها یا به عبارت دیگر ارگ حکومتی در دامنه کوه رحمت فرمان داد تا صفه یا سکویی بزرگ به درازای ۴۵۵ متر و پهنای ۳۰۰ متر آماده کنند.
برای این بخش های دیگری را که گودتر از سطح دلخواه بود با خرده سنگ و ملاط پر می کردند و همچنین در برخی جبهه ها به ویژه جبهه ی غربی و قسمتهای از جبهه جنوبی و شمالی دیوارهایی با ضخامت زیاد با سنگ درست می کردند تا سطح صفه به شکل دلخواه فراهم شود. ارتفاع این دیوارها در برخی جاها تقریبا” به ۱۵ مترمی رسد.
برای ورود به این صفه ابتدا یک پلکان ورودی در جبهه جنوبی ساخته شد و داریوش فرمان داد بر دیواره ی این پلکان نبشته ای به چند خط میخی عیلامی و بابلی پدید آید. وی فرمان داد در متن عیلامی این سنگ نبشته چنین نگارند) پیش ازاین در این مکان دژی وجود نداشت.
به خواست اهورا مزدا من این دژ را ساختم ومن آن را استوار زیبا و مقاوم ساختم. همانطور که میل من بود.) داریوش در این کتیبه اشا ره کرده که وی برای نخستین بار فرمان ساختن دژ یا عرصه تخت جمشید را داده بود. این عرصه صفه تخت جمشید نیز می نامند زیرا سطح آن از محیط اطرافش بالاتر است.
ایوان و پلکان شرقی آپادانا
ایوان شرقی ۱۲ ستون در دو ردیف شش تایی دارد که درگاه ورودی تالار در وسط آن ساخته اند.
به نظر میرسد که ورودی اصلی کاخ آپادانا در ابتدا از جبهه شرقی آن بوده است و به همین سبب است که مهمترین نقشی که در تخت جمشید حجاری شد و حاکی از اهمیت این مجموعه به عنوان مرکز حکومتی امپراتوری هخامنشی بود در نما های پلکان شرقی ایجاد شد زیرا همه میهمانان و سفرا و نمایندگان ایالتهای زیر فرمان امپراتوری و کشورهای دیگر از طریق آن به کاخ وارد می شدند.
ورودی این ایوان مانند ایوان شمالی از دو پلکان دو طرفه تشکیل شده که یکی در جلوی دیگری قرار گرفته است. شکل کلی نمای پلکان جلویی از سه بخش تشکیل شده است.برخی نکاتی که بر اساس این حجاری به نظر می رسد چنین است: پادشاه و چند نفر دیگر در زیر سایبانی قرار گرفته اند. در نقطه مرکزی تصویر پادشاه بر روی نوعی تخت یا صندلی مجلل و مزین نشسته است.
در دست راست او یک عصا یا چوب دستی بلند و در دست چپ او یک گل نیلوفر آبی قرار دارد. زیر پای او یک کرسی کوتاه طراحی شده و زیبا قرار دارد. پشت سر او شخص و پادشاه بر روی سکوی کوتاهی که اندکی از سطح زمین بالاتر است قرار گرفته اند.
و به این ترتیب درجایگاه متمایز و بلندتری نسبت به اطرافیان مستقر شده اند. این موضوع برای نشان دادن برتری آنان نسبت به سایرین بوده است. بعضی ازباستان شناسان معتقدند که شخص برتخت نشسته داریوش و شخص ایستاده ولیعهد او خشایارشا بوده است.
منابع و ماخذ
- از ایران چه میدانم مؤلف: حسین سلطان زاده چاپ سوم زمستان ۸۰
- تاریخ ایران و باستان مؤلف: حسین پیرنیا چاپ دوم
- اقلیم پارس مؤلف: سید محمد تقی مصطفوی انتشارات اشاره ۷۵
- هنر ایران و جهان مؤلف: بهرام نفری انتشارات وقایع نگاری ایران
- خلاصه تاریخ ایران و هنر مؤلف: پرویز مرزبان انتشارات علمی و فرهنگی
- سفرنامه فلاند ترجمه: نور صادقی انتشارات اشراقی تهران ۵۶
- معماری و شهرسازی ایران به روایت شاهنامه فردوسی حسین سلطان زاده
- دفتر پژوهش های فرهنگی ۱۳۷۷.
