تعداد صفحات: ۱۴۳ | قابل ویرایش
فهرست مطالب تحقیق پول و بانکداری
مقدمه……………………………………
فصل اول: ماهیت و مشکلات مبادلات پایاپای و چگونگی پیدایش پول
مبادلات پایاپای چیست و مشکلات آن کدام است؟……
تولید پول و وظایف آن ……………………..
پول بعنوان یک دارایی ……………………..
اهمیت مطالعه پول …………………………
فصل دوم: تحولات تدریجی سیستمهای پولی در جهان و ایران
سیستم پول کالایی ………………………….
سیستم در فلزی…………………………….
سیستم تک فلزی…………………………….
پول اسکناس ………………………………
پول بانکی ……………………………….
تحولات سیستمهای پولی در ایران……………….
فصل سوم: بانکهای تجاری و تحولات آن………….
تعریف و اهمیت بانک………………………..
زرگرها وظیفه بانکداری …………………….
صدور اسکناس و بانکداری جدید………………..
چگونگی عملیات بانکها………………………
فصل چهارم : بانکداری در ایران………………
تاریخچه کوتاهی از چگونگی بانکداری در ایران…
سیستم بانکداری و انواع بانکهای قبل از انقلاب اسلامی
سیستم بانکداری اسلامی ……………………..
فصل پنجم: موسسات مالی، بازارهای مالی و پولی و ابزارهای آن
چگونگی انتقال وجوه پس انداز شده به قرض گیرندگان
ماهیت موسسات مالی و انواع آنها……………..
ابزارهای مالی و نقش آن در انتقال وجوه پس انداز
انواع و اشکال اعتبار کدام است؟ …………….
بازارهای مالی اولیه و ثانویه چیست………….
بازارهای پول و سرمایه داری چه مشخصاتی اند؟ …
فصل ششم: سیاست پولی و ابزارهای آن………….
ابزارهای سیاست پولی ………………………
ابزارهای سیاست پولی و عملکرد آنها در ایران….
اهداف سیاستهای پولی ………………………
استراتژی سیاست پولی ………………………
فهرست منابع
مقدمه پول و بانکداری
امروزه پول و بانکداری از جمله مهم ترین موضوعان اقتصادی در دنیا می باشند. اهمیت مطالعه پول و بانک در اقتصاد را در دو نکته می بایستی جستجو نمود: اولا پول و بانکداری با توجه به ارتباط نزدیکی که با تغییرات مهم پول ، تورم، بیکاری، تحولات اقتصادی دارد دارای اهمیت است. ثانیا از آنجایی که در رابطه با موضوعات مختلف اقتصادی، جواب مطلق و مشخصی در بین کارشناسان و متخصصین اقتصادی وجود ندارد دارای اهمیت می‌باشد.
البته این تنوع پاسخها و نیز جدال بین کارشناسان اقتصادی در رابطه با مسائل اقتصادی را می بایستی در تحولاتی که هر روز در پول و بانکداری حاصل میشود جستجو نمود زایر هر روز موسسات پولی و مقررات جدیدی به منظور پاسخگویی به مسائل و سیستمهای مالی و در نتیجه رفتار انسانها در جوامع مختلف حاصل می گردد و دچار تحول میشود. در این پروژه سعی گردیده است ضمن بیان نظریات پولی و بانکی اقتصاد دانان مختلف، مسائل پولی و بانکی ایران نیز در حد مقررات مطرح گردد.
مبادله پایاپای که در حقیقت مبادله کالا و خدمات در مقابل کالاها و خدمات است، پیشینه ای به قدمت تمدن بشریت دارد. ریشه مبادله پایاپای را در جامعه می بایستی در تمایل ذاتی بشتر به منظور تحقق منافع شخصی وی جستجو کرد.
از آنجایی که توانایی و استعدادهای افراد محدود است، لذا یک نفر نمی تواند همه چیزهایی را که برای ادامه زندگی و مصرف لازم دارد تولید نماید. حتی اگر در جامعه افراد دارای استعدادهای متنوع و متفاوتی در تولید نیز باشند، باز هم منافع ناشی از تقسیم کار و تخصص حکم میکند که هر کس به تولید یک یا حداکثر چند کالا بپردازد.
حال اگر فردی در تولید کالایی تخصص یابد و بیش از مقداری که نیاز دارد از آن کالا تولید نماید، مازاد تولیدش را در مقابل کالاهایی که به وسیله دیگران تولید شده و ضمناً برای ادامه حیات وی لازم می باشد، مباد له می نماید. در حقیقت مبادله پایاپای سیستمی است که مردم کالاها و خدمات تولیدی خود را به منظور به دست آودرن کالاها و خدماتی که نیاز دارند، به طور مستقیم مبادله می نمایند.
خواص مطلوب پول
هر چیزی برای اینکه بتواند پول باشد، می بایستی حداقل دارای پنج خصوصیت به شرح زیر باشد:
۱- قابل حمل بودن: پول می بایستی به آسانی به اطراف قابل حمل و نقل بوده و بتواند به راحتی و به منظور خرید در مکانهای مختلف منتقل شود. اگر پول قابلیت انتقال نداشته باشد در این صورت امکان استفاده وسیع از آن فراهم نمیشود.
۲- با دوام بودن: پولی که از نظر فیزیکی با دوام نباشد، در اثر گذشت زمان ارزش خودش را از دست میدهد. برای مثال ذرت بو داده نمی تواند به عنوان پول در نظر گرفته شود زیرا حفظ شکل آن به صورت اولیه مشکل است و در اثر گذشت زمان کهنه، شکسته و بی ارزش میشود. در هر حال پول همیشه نمی تواند با دوام باشد، زیرا به سربازان رومی نمک که در هوای مرطوب بادوام نیست، پرداخت می شد( گفتنی است که در آن زمان برای مردم روم نمک یک نوع پول بود)
۳- قابلیت تقسیم پذیری: پول می بایستی به آسانی قابلیت تقسیم به واحدهای برابر و کوچکتر را داشته باشد، تا اینکه امکان معاملات با قیمتهای پایین تر نیز فراهم گردد. به هر حال بعضی از پولها فاقد چننی خصوصیتی بوده اند. در کشورهای آفریقایی، علی رغم آنکه گاو قابلیت تقسیم پذیری را نداشته و بخشی از آن با خود (کل) گاو متفاوت می باشد، در زمانهای مختلف به عنوان پول مورد استفاده قرار گرفته است.
۴- یکسان و متحد الشکل بودن: برای مفید بودن پول می بایستی استاندارد شده باشد، یعنی واحدهایش دارای کیفیت برابر واز نظر فیزیکی نیز از یکدیگر قابل تیشخیص نباشند فقط در صورت استاندارد بودن پول است که افراد در موقع دریافت پس از معامله میتوانند احساس اطمینان نمایند. زمانی که کشورهای آمریکای لاتین از تنباکو به عنوان پول استفاده می کردند اما تنباکو هرگز نمی تواند استاندارد باشد زیرا برابری وزن بسته ها به لحاظ تفاوت احتمالی در کیفیت تنباکوها بیان کننده برابری ارزش آنها نیست.
پول به عنوان یک دارایی
پول میتواند به عنوان یک دارایی یا چیزی که دارای ارزش است تلقی شود. در چنین شرایطی پول بخشی از ثروت مردم (داراییها منهای بدهیها) تلقی میشود. دارایی به شکل پول تنها یک خصوصیت داردو آن این است که میتواند به طور مستقیم برای خرید و مبادله دیگر داراییها کالاها و یا خدمات مورد استفاده قرار گیرد. اگر چه پول تنها شکل ثروت نیست که برای مبادله کالاها و خدمات مورد استفاده قرار میگیرد اما عمومی ترین چیزی است که برای این منظور پذیرفته شده است. این خصوصیت پول تحت عنان نقدینگی (میعان) نامیده میشود.
اصولاً یک دارایی وقتی نقد است که بتواند به آسانی و بدون هزینه های بالای تبدیل برای مبادله کالاها و خدمات مورد استفاده قرار گرفته و احتمالا هزینه ناشی از زیان سرمایه ای آن حدقل باشد. اصولاً پول از جمله نقدترین داراییها می‌باشد.
برای مثال در مقایسه با سهام و اوراق قرضه، پول از نقدینگی بیشتری برخوردار است، زیرا برای فروش اوراق سهام و یا وراق قرضه می بایستی شخصی را برای خرید آنها پیدا نمود. گذشته از این این کار اولا می بایستی در ساعات اداری فعالیت صورت گیرد، ثانیا بین مبلغی که قبلا برای خرید سهام پرداخت شده و مبلغی که از فروش اوراق سهام به دست می آید، تفاوتی وجود دارد.
در حالی که در مورد پول چنین مسائلی وجود ندارد زیرا پول به آیسانی به داراییهای دیگر تبدیل شده و همیشه ارزش اسمی یکسانی دارد. به همین دلیل است که اغلب افراد بخشی از ثروت خویش را به شکل نقدترین داراییها یعنی پول نگهداری می نمایند.
سیستم پول کالایی
وقتی در یک جامعه از کالای خاصی به عنوان پول استفاده میشود می گویند در آنجا سیستم پایه کالا یا پول کالایی وجود دارد. در جوامع توسعه نیافته هر کالای مفیدی ممکن است این نقش را بازی کند. برای مثال نمک و احشام در رم قدیم تنباکو در مستعمرات آمریکا و خوک در بعضی از جزایر دریای جنوب به عنوان پول مورد استفاده قرار می گرفته است. به هر حال همه انواع کالاها از غلات گرفته تا پوست حیوانات به عنوان پول مورد استفاده قرار گرفته است. در هر حال پول کالایی پولی است که ارزش آن به عنوان کالا برابر ارزش آن به عنوان پول است.
همان طوری که قبلا گفته شد، یک پول خوب مستلزم داشتن خصوصیاتی است که اهم آنها بدین قرار است: می بایستی یکسان و متحد الشکل باشد یعنی هر کس در مورد آن تعریف یکسانی را بیان کند به واحدهای کوچکتر قابل تقسیم باشد به طوری که خریدهای کوچک نیز با آن امکان پذیر گردد با دوام باشد به نحوی که در طول مسافرت تغییر شکل ندهد و به آسانی قابل حمل باشد و غیره.
ملاحظه میشود اغلب کالایی که به عنوان پول درنظر گرفته شده اند، همه موارد فوق را با هم دارا نمی باشند، مثلا نمک ممکن است بعضی از خواص فوق را داشته باشد اما بادوام نیست. زیرا در اثر رطوبت شکل آن عوض میشود. همین طور گاو به عنوان پول فاقد خاصیت تقسیم پذیری می‌باشد.
درمیان کالاها تا این اواخر فلزات مناسبترین و مردم پسندترین شکل پول بوده است زیرا خصوصیات یک پول مناسب را دارا می‌باشد. در زمانهای قدیمتر ابتدا از آهن و مس به عنوان پول استفاده می گردید اما در اثر گسترش روشهای ذوب و کشف این فلزات و وفور آنها کم کم مقبولیت خود را در بین مردم از دست دادند و به این خاطر طلا و نقره به لحاظ داشتن خواص مناسب و نیز کمیابی آن شکل غالب را در میان فلزات به عنوان پول به خود اختصاص دادند.
پول غیرقابل تبدیل (اسکناس بدون پشتوانه)
در پول دارای پشتوانه کامل لازم است که به اندازه ارزش کالایی کامل گواهینامه کالا نگهداری شود. به عنوان مثال گواهینامه طلا به وسیله سپرده های طلا دارای پشتوانه صد در صد بوده اند. اینک فرض کنید به جای آنکه گواهینامه های طلا دارای پشتوانه صد درصد باشد این گواهینامه ها فقط دارای پشتوانه ۵۰ درصدی باشد.
به عبارت دیگر فقط به اندازه ۵۰ درصد قیمت گواهینامه ها طلا نگهداری میشود آیا این گواهینامه ها کار نخواهد کرد؟ جواب مثبت است. زیراشرایط شبیه رابطه بین سپرده و ذخیره یک بانک تجاری می‌باشد چون همه سپرده گزاران همزمان طلاهای خودشان را نمی خواهند مقدار طلاهایی که واقعاً به صورت سپرده نگهدرای میشود اساسا کمتر از مبلغی است که در گواهینامه های در جریان نوشته شده است.
برای مثال بین سالهای ۱۹۱۴ تا ۱۹۴۵ درایالات متحده امریکا اسکناسهای فدارال رزرو فقط ۴۰ درصد پشتوانه داشتند اما این فرایند لازم نیست که در اینجا متوقف گردد. اگر این سیستم با ۵۰ درصد عملی است چرا با ۲۵ درصد نباشد؟ و اگر با ۲۵ درصد امکان پذری است چرا با ۱۰ درصد نباشد؟ و اگر با ۱۰ درصد میتوان این کار را انجام داد پس چرا با صفر درصد انجام نپذیرد؟ اگر پولی هیچ کالایی را به عنوان پشتوانه نداشته باشد در این صورت هیچ کس نمی تواند گواهینامه هایش را به طلا تبدیل کند.
فهرست منابع
- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بررسی تحولات اقتصادی کشور طی سالهای (۶۹-۶۱) پس از انقلاب – اداره حسابرسی اقتصادی
- مجله بانک ملی ایران، شماره ۱ بهمن ماه ۱۳۸۲
- دکتر باقر مدیری اصل ، سیاستهای پولی
- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تاریخچه اسکناس در ایران و مقررات قانونی آ“ – اداره بررسیهای اقتصادی
- سازمان برنامه و بودجه مجموعه اطلاعاتی (قوانین و آمارها) – دفتر اقتصاد کلان
- علی ماجدی، حسن گلریز پول و بانک – انتشارات مرکز آموزش بانکداری – سال ۶۷
- دکتر منوچهر فرهنگ – فرهنگ علوم اقتصادی- سال ۵۹
- دکتر محمود طبیبان- اقتصاد کلان – سازمان برنامه و بودجه سال ۷۵.
