پایان نامه بررسی تابع تقاضای انرژی و عوامل مؤثر بر آن در اقتصاد ایران

تعداد صفحات: ۱۵۵ | قابل ویرایش

فهرست مطالب پایان نامه تقاضای انرژی عوامل مؤثر اقتصاد ایران

عنوان                                                                                                    صفحه

چکیده

مقدمه

فصل اول  : کلیات

۱-۱- بیان مساله ………………………………………………………………………………………… ۵

 ۱-۲- اهمیت تحقیق……………………………………………………………………………………… ۵

۱-۳- فرضیات تحقیق ………………………………………………………………………………….. ۱۴

۱-۴- تعریف اصطلاحات ……………………………………………………………………………… ۱۴

۱-۵- محدویتها …………………………………………………………………………………………… ۱۶

فصل دوم : پیشینه تحقیق ……………………. ۱۹

۲-۱- سیر تحول مدلهای تقاضای انرژی ……………………………………………………….. ۲۰

۲-۲- مروری بر ادبیات تقاضای انرژی ………………………………………………………… ۲۳

۲-۳- مرور کارهای انجام شده در ایران ………………………………………………………. ۲۹

۲-۴- ایرادات وارد بر الگوهای قبلی ……………………………………………………………… ۳۷

فصل سوم : روش کار ……………………….. ۳۹

۳-۱- سابقه تاریخی …………………………………………………………………………………….. ۴۰

۳-۲- رگرسیون های ساختگی در اقتصاد سنجی ……………………………………………. ۴۷

۳-۳- پیشرفت هایی در بررسی متغیر های اقتصادی باروش همبستگی متقابل …… ۵۵

۳-۴- سری های زمانی که همبستگی متقابل  دارند………………………………………….. ۶۳

۳-۵- همبستگی متقابل و الگوهای تصحیح خطا ………………………………………………. ۶۷

فصل چهارم : نتحلیل داده ها …………………………………………………………………… ۶۹

۴-۱- آزمون برای مرتبه ایستایی متغیرها ……………………………………………………… ۷۰

۴-۲- آزمون برای همبستگی متقابل و تخمین کشش های بلند مدت …………………… ۷۹

۴-۳- تخمین الگوی  تصحیح خطا ………………………………………………………………….. ۸۴

۴-۴- پیش بینی تقاضای  انرژی به روش ARIMA………………………………………….. 86

فصل پنجم : نتیجه گیری………………………………………………………………………………………… ۹۲

۵-۱- نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………….. ۹۳

۵-۲- قدرت ، ضعف و محدودیت های بررسی ………………………………………………. ۹۴

۵-۳- پیشنهادات …………………………………………………………………………………………. ۹۵

ضمیمه ………………………………………………………………………………………………………. ۹۹

منابع وماخذ………………………………………………………………………………………………… ۱۰۰

چکیده تقاضای انرژی عوامل مؤثر اقتصاد ایران

این بررسی به پنج فصل تقسیم شده است که فصل آخر حاصل و نتیجه آن را تشکیل میدهند. فصل دوم با اهمیت موضوع شروع میشود که در آن شاخص انرژی بری محاسبه و بررسی شده و ساختار تقاضای نهایی انرژی را در سالهای مختلف نشان داده‌ایم.

در بخش چهارچوب نظری بررسی مبانی اقتصاد خرد مربوط به بررسی بحث گردیده و مفهوم کشش و کشش های کوتاه مدت و بلند مدت را تشریح کردیم در پی آن فرضیات اصلی تحقیق و همچنین محدودیت‌های بررسی را آورده‌ایم تعریف مختصری از اصطلاحات مهم بکار رفته در بررسی نیز شده است.

در فصل سوم از روش دو مرحله‌ای انگل و گرنجر برای تخمین تابع تقاضای انرژی در ایران استفاده میشود. درابتدا بحث میشود که چون مصرف انرژی قیمت واقعی انرژی و درآمد واقعی متغیرهایی ناایستا دارای ریشه واحد تشخیص داده شده‌اند پس الگوی اقتصاد سنجی تقاضای انرژی باید بر اساس روشهایی استوار باشد که این خصوصیت داده‌ها را صریحا به حساب آورد یعنی روش همبستگی متقابل و الگوهای تصحیحی خطا ECM مزیت اصلی یک ECM این است که اولا چون هم تفاضل اولیه و هم سطح متغیرها وارد الگو میشوند امکان تمایز بین اثرات کوتاه مدت و بلند مدت متغیرها وجود دارد.

‌‌

مقدمه پایان نامه تقاضای انرژی عوامل مؤثر در اقتصاد ایران

تقاضابرای انرژی نقش مهمی را هم بعنوان یک عامل اساسی در توسعه اقتصادی و نیز مباحث مربوط به ملاحظات محیط زیستی ایفا می کند هم چنین نگرانی نسبت به پایان پذیری برخی از انواع آن، مدیریت صحیح در نحوه استفاده بهینه ازانرژی را شدیداً طلب می نماید. به دلایل فوق آگاهی داشتن از متغیرهای تأثیر گذار بر مصرف انرژی و میزان تأثیر هر کدام از این متغیرها (به بیان دقیق تر، کشش های قیمتی و درآمدی کوتاه مدت و بلندمدت)، به سیاستگذاران اقتصادی این امکان را می دهد تا برنامه ریزی و پیش بینی های دقیق تری را در زمینه میزان مصرف انرژی طی سالهای آتی بعمل آورند.

این تحقیق نیز قصد بررسی دقیق اثرات این دو عامل بر مصرف انرژی و پیش بینی مصرف برای سالهای آتی را با استفاده از جدیدترین روشهای موجود دارد. این بررسی به هفت فصل تقسیم شده است که سه فصل آخر حاصل و نتیجه آن را تشکیل می دهند.

فصل دوم با اهمیت موضوع شروع می شود که در آن شاخص انرژی بری محاسبه و بررسی شده و ساختار تقاضای نهایی انرژی را در سالهای مختلف نشان داده ایم. در بخش چهارچوب نظری بررسی، مبانی اقتصاد خرد مربوط به بررسی بحث گردیده و مفهوم کشش و کشش های کوتاه مدت و بلند مدت را تشریح کردیم. در پی آن فرضیات اصلی تحقیق، و همچنین محدودیت های بررسی را آورده ایم. تعریف  مختصری از موضوع در سایر کشورها و ایران می پردازد.

بیان مساله

در این بررسی میزان حساسیت تقاضای انرژی به عوامل اقتصادی ( قیمت ودرآمد ) تخمین زده می شود. داده های مورد استفاده مصرف نهایی انرژی ( معادل میلیون بشکه نفت )، تولید ناخالص داخلی به قیمت های ثابت ۱۳۶۹ و قیمت واقعی انرژی ( که یک میانگین وزنی از قیمت انواع مختلف انرژی می باشد) است.

آمار مورد استفاده سری های زمانی ۱۳۴۶ تا ۱۳۸۱ را شامل می شود. با استفاده از روش همبستگی متقابل و الگوی تصحیح خطا، امکان تخمین کشش های کوتاه مدت و بلند مدت و نیز ضریب تعدیل فراهم میشود. ( ضریب تعدیل میزان سرعتی است که مصرف انرژی خود را با توجه به تغییرات قیمت و درآمد تطبیق میدهد.) همچنین میزان انرژی بری در اقتصاد ایران طی دوره ۸۱-۱۳۴۶محاسبه میشود.

در انتها مصرف انرژی را تا پایان برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با استفاده از الگوی پیشنهادی و سناریوی در نظر گرفته شده برای رشد اقتصادی و قیمت واقعی انرژی پیش بینی می کنیم. به روش سری زمانی ( باکس-جنکینز ) با فرض عدم وقوع تغییرات ساختاری در اقتصاد کشور، یک الگوی مناسب برای مصرف انرژی ارائه می گردد و سپس بر اساس این الگو مصرف انرژی را مجدداً برای ۵ سال آیند ه پیش بینی خواهیم کرد.

سیر تحول مدلهای تقاضای انرژی

اساساً برنامه ریزی انرژی در تلاش برای پاسخ صحیح به این مسأله است که مقدار انرژی تولید شده به بچه مقدار باید باشد تا نیاز مصرفی به انرژی را برآورده کند. ( البته باید توجه داشت که وظیفه دولت منحصر به این نیست که عرضه و تقاضای انرژی را با هم برابر سازد، بلکه او باید چارچوب را تهیه ببیند که مطمئن شویم بازار انرژی را با هم برابر سازد، و انرژی بطور کارا تولید و مصرف می گردد).

پس ارائه برآوردی صحیح از مقدار نیاز مصرف کننده به انرژی یکی از عناصر برنامه ریزی است که این وظیفه را مدلهای تقاضای انرژی عهده دار می باشند تا به کمک آنها نیاز به انرژی پیش بینی گردد.

روشهای متداول پیش بینی تقاضای انرژی عبارتند از:

الف- روش آماری مبتنی بر روند

اولین مطالعات بر روی مدلهای انرژی بطور عام و تقاضای انرژی بطور خاص در دهه ۵۰  میلادی با مدلهای آماری مبتنی بر روند رشد شروع گردید. در این روش تنها با محاسبه نرخ رشد متوسط مصرف انرژی با کمک داده های گذشته، تقاضای انرژی در سالهای بعد پیش بینی می گردید. روابط ریاضی این مدل به شکل زیر می باشد.

ب- روش برون یابی روند و روش سری زمانی

در این روش ها براساس استفاده از متغیر زمان و یا مقادیر گذشته مصرف انرژی و معمولاً بدون استفاده از متغیرهای مستقل، مصرف آینده انرژی پیش بینی می شود. معروفترین این روشها، روش باکس- جنکینز یا  ARMA  می باشد. ایراد وارد بر این روشها این است که فقط می توان در پیش بینی های کوتاه مدت از آنها استفاده کرد. درروشهای الف و ب به روابط علت و معلولی بین تقاضای انرژی و متغیرهای اقتصادی توجهی نمی شود.

مروری بر ادبیات تقاضای انرژی

بیشتر مطالعات تقاضای انرژی در کشورهای غربی، معطوف به بخش برق بوده است. دلیل این امر مسایل خاص برنامه ریزی برق، از جمله غیرقابل ذخیره شدن برق می باشد. ولی از آنجائی که ماهیت و روند تقاضای انواع مختلف انرژی، برای هر بخش اقتصادی یکسان است، نتیجه گیریهایی که از این مطالعات می شود، مستقیماً بر انواع دیگر انرژی قابل استفاده می باشند.

قدیمی ترین مطالعه انجام شده در زمینه تقاضای برق، مطالعه هاوتکر (Houthaker ) در سال ۱۹۵۱ می باشد که مربوط به بخش خانگی در انگلستان می باشد.

در مدل محاسبه شده هاوتکر در بالا :

X = متوسط مصرف سالیانه برق هر مشترک

P = قیمت نهایی برق ( با دو وقفه زمانی )

h = متوسط تعداد وسایل خانگی سنگین در هر خانوار

M = متوسط درآمد خانوار

g = قیمت نهایی گاز ( با دو وقفه زمانی )

چون طرفین معادله فوق بصورت لگاریتمی است، ضرایب محاسبه شده کشش پذیری تقاضا می باشند. بنابراین تقاضای محاسبه شده دارای کشش درآمدی ۱۷/۱،کشش قیمتی۸۹/۰- و کشش متقاطع (کالای جانشین یعنی گاز) ۲/۰ می باشد.