پایان نامه تاریخچه و مبانی نظری طراحی پارک

تعداد صفحات: ۱۳۱ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                         صفحه

فصل اول: بررسی تاریخچه باغسازی…………… ۱

۱-۱- باغهای جهان………………………… ۲

• بین النهرین………………………. ۲
• مصر……………………………… ۳
• یونان……………………………. ۵
• روم……………………………… ۷

۱-۲- باغسازی در قرون وسطی ……………….. ۸

۱-۲-۱- باغهای اروپا……………………… ۸

۱-۲-۲- باغهای اسلامی در اسپانیا……………. ۹

۱-۲-۳- ایران از قرن پنجم تا پانزدهم……….. ۹

۱-۲-۴- قرون میانی از قرن پنجم تا پانزدهم…… ۱۱

۱-۲-۵- از قرن پنجم تا یازدهم……………… ۱۱

۱-۲-۶- از قرن یازدهم به بعد………………. ۱۲

۱-۲-۷- باغهای خلفای بنی امیه در اندلس از قرن هشتم تا پانزدهم میلادی…………………………………. ۱۳

۱-۳- باغسازی بعد از قرون وسطی…………….. ۱۴

۱-۳-۱- دوره انسانگرایی از قرن پانزدهم تا اواخر قرن شانزدهم    ۱۴

۱-۳-۲- نمونه های ویلا- باغ- منظر…………… ۱۶

۱-۳-۳- دوره باروک……………………….. ۱۸

۱-۳-۴- نمونه های «ویلا- پارک»……………… ۲۰

۱-۳-۵- نقش فرانسه در تکامل طراحی منظر قرن هفدهم  ۲۱

۱-۳-۶- مجموعه «و- لو- ویکونت»…………….. ۲۳

۱-۳-۷- مجموعه ورسای……………………… ۲۴

۱-۳-۸- عصر روشنگری قرن هجدهم……………… ۲۵

۱-۳-۹- باغ های منظره ای در انگلستان قرن هجدهم ۲۸

۱-۳-۱۰- فرهنگ باغ سازی چین……………….. ۳۱

۱-۳-۱۱- جایگاه نقاشی منظر فرانسه در باغسازی انگلستان ۳۲

۱-۳-۱۲- روشام…………………………… ۳۴

۱-۳-۱۳- استوهاوس………………………… ۳۴

۱-۳-۱۴- استارهد…………………………. ۳۵

۱-۳- تاریخچه و سبکهای پردیس سازی در ایران….. ۳۶

۱-۴- تحول تاریخی باغ در ایران…………….. ۴۱

۱-۴-۱- باغ های تیموری……………………. ۴۱

۱-۴-۲- باغ های صفوی یا شاه عباسی………….. ۴۳

۱-۴-۳- باغ های قاجاری……………………. ۴۵

۱-۴-۴- باغهای شیراز……………………… ۴۶

۱-۴-۵- باغهای تبریز……………………… ۴۷

۱-۴-۶- باغ فین کاشان…………………….. ۴۹

۱-۴-۷- باغ شاهزاده ماهان کرمان……………. ۴۹

۱-۴-۸- باغ گلشن طبس …………………….. ۵۰

فصل دوم: مبانی نظری…………………….. ۵۲

۲-۱- بررسی و تحلیل باغهای ایرانی………….. ۵۳

۲-۱-۱- بررسی عناصر باغهای ایرانی………….. ۵۳

۲-۱-۱-۱- آب نما و استخر………………….. ۵۳

۲-۱-۱-۲- کوشک…………………………… ۵۵

۲-۱-۱-۳- درخت و گیاه…………………….. ۵۵

۲-۱-۱-۴- حصار…………………………… ۵۷

۲-۱-۱-۵- زمین…………………………… ۵۷

۲-۱-۲- بررسی مفاهیم در معماری باغ…………. ۵۸

۲-۱-۲-۱- حس مکان یا مکانیت……………….. ۵۸

۲-۱-۲-۲- همزمان زمان- صورت……………….. ۶۰

۲-۱-۲-۳- نواخت و ریتم……………………. ۶۰

۲-۱-۲-۴- هندسه………………………….. ۶۱

۲-۱-۲-۵- ابعاد نمادین……………………. ۶۲

۲-۱-۲-۶- رنگ……………………………. ۶۴

۲-۱-۳- خصوصیات کالبدی باغ ایرانی………….. ۶۶

۲-۱-۳-۱- باغ واقع در محیط های هموار……….. ۶۶

۲-۱-۳-۲- باغ واقع در روی تپه……………… ۶۷

۲-۱-۳-۳- باغ آبی………………………… ۶۸

۲-۱-۳-۴- باغ- خانه………………………. ۶۸

۲-۱-۳-۵- باغ واقع در کنار رودخانه…………. ۶۹

۲-۲- آب و طبیعت در معماری………………… ۷۱

۲-۲-۱- آب و معماری………………………. ۷۱

۲-۲-۲- طبیعت و معماری……………………. ۹۱

۲-۲-۱-۱- طبیعت بستری برای معماری………….. ۹۲

۲-۲-۱-۲- طبیعت عنصری از معماری……………. ۹۴

۲-۲-۱-۳- طبیعت آرایه ای بر معماری…………. ۹۵

۲-۲-۱-۴- طبیعت رهنمودی در معماری………….. ۹۶

۲-۳- رمانیسم، بنیان های معرفت شناختی و نمود آن در هنر و معماری……………………………………… ۱۰۳

۲-۳-۱- بنیان های معرفت شناسانه رمانتیسم و اهمیت ذهنی هنرمند   ۱۰۴

۲-۳-۲- نقش تخیل درمعرفت شناسی رماتیسم و تأثیر آن در زیبایی‌شناسی……………………………………… ۱۰۷

۲-۳-۳- عاطفه و احساسات هنر رمانتیک………… ۱۱۲

۲-۳-۴- گرایش به گوتیک در معماری و برانگیختگی احساسات ۱۱۴

۲-۳-۵- طبیعت و نگرش تازه رمانتیک‌ها به آن ونمود آن در هنرومعماری……………………………………… ۱۱۵

۲-۳-۶- طبیعت گرایی رمانتیک های انگلیس و تحول باغ سازی    ۱۱۷

۲-۳-۷- جنبش نئوگوتیک در هنر و معماری فرانسه… ۱۱۹

۲-۳-۸- بررسی اجمالی فرم و محتوا در هنر رمانتیک ۱۲۱

۲-۳-۹- نتیجه……………………………. ۱۲۴

۲-۴- توریسم و گردشگری در ایران…………….

بین النهرین (۳۵۰۰ سال قبل از میلاد)

بین النهرین یا میان دو رود، جلگه حاصلخیزی بین رودهای فرات و دجله است و یکی از نخستین بهنه های تمدن انسانی شناخته می شود.

در دوران باستان این سرزمین،‌«رابطه ستایش آمیزبا طبیعت»، مبین نوع ارتباط انسان با طبیعت پیرامونش بوده و ویژگی‌های این رابطه را عناصر زیر تشکیل می‌داده است.

احترام به محیط طبیعی و تقدیس آن، انسان را موظف می‌ساخت که تمای فعالیتش را با طبیعت هماهنگ سازد.

تقدیس طبیعت، موجب می‌شد که انسان خود را نگهبان آن بپندارد و تمامی عملیاتش را با عناصر آن ( خطوط، نور و رنگهای طبیعت ) همگون و هماهنگ سازد.

زمین به عنوان “زمین – مادر” منبع و منشاء تمامی خوبی‌ها و زایش‌ها و بقای هستی تلقی می شد.

آب نیز عنصری برای تولید و بقا محسوب می شد و برای رویاندن و ایجاد خنکی به کار می رفت واهمیتی تمثیلی و معنوی داشت.

نگرش و اعتقادات موجود در این زمینه، در باغهای معلق یا پردیس های بابل تجلی یافته که در امتداد دیوارهای شهر بابل در زمین‌های حاصلخیز به صورت یک سری از تراس‌های مشجر روی یکدیگر ساخته شده بود و از فراز آن، جلگه و بیابانهای اطراف دیده می شد. روی هر یک از تراس‌ها گونه‌های گیاهی متفاوت کاشته شده بود.(شکل)

این باغ ها دارای محوری بودند که با دو ردیف درخت احاطه می شده و از میان آنها جویی از آنها می گذشت.

مصر (۳۵۰۰ سال قبل از میلاد )

جلگه حاصلخیز مصر نیز در امتداد رود پرآب نیل همزمان با تمدن بین النهرین جایگاه یکی از تمدن‌های بزرگ دوران باستان بوده که از کشاورزی یافته‌ای نیز برخوردار بوده است.

دراین سرزمین، رابطه انسان مبتنی بر “الهام از طبیعت” و “آمیختگی معماری با طبیعت” قرار داشت و ویژگی آن بدین شرح قابل جمع بندی است:

طبیعت پایه الهام معماری بنای معابد مصری بشمار می‌رفت. به نحوی که مونومان ها ( اهرام، معابد و …) تقلیدی از کوه وجهت نزدیکی به خورشید است، ستون ها تقلیدی از نخل و سرستون ها تقلیدی از گلهای نیلوفر (Lotus) و پاپیروس (Papirus).

معبد دیرالبحری، نمونه بارزی از معماری این دوره است که تراسهای آن با آمفی تئاتر طبیعی آمیخته شده است و آخرین تراس آن به عنوان المان نهائی بنا به کوه متصل می‌شود.

سیستم باغسازی در مصر باستان، قطعات مسطح مستطیل شکلی بودند و گیاهان در آن با فرم منظمی کاشته می‌شدند و دیوارهای بلندی آنها را احاطه می‌کردند (شکل‌های ۸ و۹)

این باغ ها با کانالهای آبی که نخل‌های کوتاهی کنار آنها کاشته شده بود، به قسمت‌های متعدد بصورت شطرنجی تقسیم می‌شدند. در کناراین کانالهای آب، گذرهایی نیز برای ارتباط قسمتهای مختلف در نظر گرفته می‌شد. داربست‌های مو نیز در این باغها از در ورودی تا آستانه محل اقامتگاه امتداد می‌یافت.

نقش فرانسه در تکامل طراحی منظر قرن هفدهم

قرن شانزدهم در فرانسه، دوران گذر از معماری شیوه گوتیک به معماری شیوه رنسانس شناخته می‎شود. در این قرن هنوز شهرها درون قلعه ها، صومعه ها و قصرها که عناصر اصلی منظر محسوب می شدند، محصور بودند.

قصرها به عنوان اقامتگاه شاهان و اشراف، با فضاهای مونومانتال و ساختاری نظامی، برج های کنج و شیروانی حیاط درونی و خندق های پیرامون، زندگی شاهان و اشراف را در درون خود محصور می ساخت و فضای آن را از فضاهای بیرونی کاملاً جدا می کرد.

در اواسط قرن شانزدهم که شیوه رنسانس در فرانسه به حاکمیت بر طبیعت و تسخیر آن رواج معماری “شهر- کاخ- پارک- منظر” است. دگرگونی بیشتری در ساخت و طراحی قصرها و فضاهای پیرامونی آن ایجاد گردید که ویژگی های آن را به شرح زیر می‎توان مدنظر قرار داد:

• در مجموع، معماری منظر محل اقامتگاه شاهان و اشراف فرانسه در این دوره به حد کمال خود رسید و در اواخر قرن هفدهم به صورت الگوی منظرسازی اسیر کشورهای اروپایی درآمد.
• در این دوره، ایجاد شکلهای منظم هندسی متقارن با خطوط مستقیم که منجر به تشکیل پرسپکتیو با نقطه گریر در بینهایت می شد، از اصول اولیه طراحی منظر محسوب می شد و در واقع، تلاش طراحان بر نظم دادن به طبیعت بی نظم و شکل بخشیدن به آن در اشکال منظم و خطوط صاف متکی بود.
• فرم معماری منظر در این دوره، شهر را نیز تحت تأثیر قرار داد بطوریکه طراحی اقامتگاه ریشلیو (Richelieu) در جنوب فرانسه که در سال ۱۶۳۵ توسط لومرسیه (Lemercier) انجام گرفته است، از مجموعه بزرگی تشکیل شده که شامل شهر، میدان، قصر، پارک می‎شود.

آب نما و استخر

مهمترین مساُله برای حیات بخشیدن به باغ رساندن آب از راههای دور دست بوده است. که با انتقال آب از طریق قناتها این مساُله را حل نمودند.

آب قنات در جدولها و جویهای منظم قرار گرفته با گذر از نهر اصلی به مشابه رگ و شریان اصلی باغ به نحوی به نهر ها و جدولهای فرعی جریان پیدا می کند. این روش آبیاری مسلماً تاُثیر گذار در طراحی باغ بوده است و یا به عبارت دیگر طراحی باغ بر اساس این امر صورت می گرفته است.

آب نما به جویهایی گفته می شود که برای منظره دادن به آب و جبران خشکی مناطق مورد استفاده بوده است. ابعاد این جویها عمق حدود ۳۰ و عرض ۸۰ سانتی متر بوده است.

در باغ ایرانی آب نماها تعیین کننده شکل باغ و چگونگی کرت بندی ها هستند. مثلاً در باغ هفت تن، گلشن و ارم شیراز محور اصلی در وسط باغ قرار دارد و محور های فرعی موازی و عمود بر آن قرار گرفته است.

در باغ فین کاشان سه محور اصلی داریم که یکی محور اصلی وسط باغ و دو محور دیگر عمود بر آن است. معمولاً در محل تقاطع محور های اصلی حوض یا استخر قرار می‌گیرد. در بعضی موارد نیز استخر در جلوی کوشک در محور اصلی قرار گرفته است همچون چهل ستون اصفهان.

درخت و گیاه

سازندگان باغها مثل سایر هنر ها پرهیز از بیهودگی داشته اند به همین دلیل استفاده آنها از درخت و گل و گیاه منطق داشته و هیچگاه بدون دلیل چیزی را نمی کاشتند. در باغها در هر قسمت درختانی با عملکرد های متفاوتی می کاشتند. بعضی از درختها برای ایجاد سایه بوده است. این درختان را پده یا بیاخ می گفتند. مثل سرو، کاج، نارون، افرا، ارغوان و …

از درختان میوهاز همه مهمتر درخت توت بوده است. از دیگر درختان سیب گلابی، آلو، آلوزرد، هلو و شفتالو و … می باشد.

درخت انجیر را معمولاً در گوشه های باغ می کاشتند، درخت مو را در انواع مختلف مثل مو داربستی یا سواره، موی پیاده و موی خوابیده می کاشتند. در کنار دو جوی خیابان های سراسری، درختان سرو و کاج و شمشاد می نشاندند. در زمین های رسی و شور خاک، که چنار خوب بار نمی آید درختانی مثل تبریزی، زبان گنجشک کبودار و سپیدار می کاشتند.

پیرامون استخر را با درختان نارون، افرا، مورد، بید، ارغوان، می پوشاندند. در حاشیه محورهای فرعی معمولاً توت برگی جای می گرفت.

کرتهای دو سوی خیابانهای باغ را با نهالهای میوه پر می کردند. در کرتهای دورتر و پیرامون باغ مو می کاشتند. در میان کرت برای جلوگیری از هدر رفتن آب و مسائل دیگر اسپیست می کاشتند. اسپیست نوعی یونجه است که زنبور را نکشه حشرات دیگر را نابود می کند.