پایان نامه برآورد سطح و بررسی عوامل موثر بر مرگ و میر جمعیت روستایی

تعداد صفحات: ۲۰۹ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان                                                                                           صفحه

فصل اول : کلیات تحقیق                                                                                                                                        

۱-۱ مقدمه …………………………………………………………………………. ۲

۱-۲ بیان مسئله تحقیق …………………………………………………………….. ۴

۱-۳ اهداف تحقیق …………………………………………………………………. ۷

۱-۴ ضرورت تحقیق ………………………………………………………………. ۹

۱-۵ محدوده زمانی و مکانی مورد مطالعه ……………………………………….. ۱۰

۱-۶ قلمرو مطالعاتی تحقیق ……………………………………………………….. ۱۱

فصل دوم : چارچوب نظری تحقیق

۲-۱ مقدمه …………………………………………………………………………. ۱۳

۲-۲  پیشینه ی تحقیق ……………………………………………………………… ۱۶

۲-۳-۱ مطالعات خارجی …………………………………………………………… ۱۶

۲-۲-۲ مطالعات داخلی ……………………………………………………………. ۲۱

۲-۳ مباحث نظری …………………………………………………………………. ۳۱

۲-۳-۱ ابن خلدون ………………………………………………………………….. ۳۱

۲-۳-۲ چیپولا ……………………………………………………………………… ۳۲

۲-۳-۳ دنیس رانگ………………………………………………………………… ۳۴

۲-۳-۴ مک کیون و رکورد ……………………………………………………….. ۳۵

۲-۳-۵ پرستون و هینز ……………………………………………………………. ۳۶

۲-۳-۶ شوفیلد و رهر ……………………………………………………………… ۳۸

۲-۳-۷ مایکل تودارو……………………………………………………………….. ۳۸

۲-۳-۸ کالدول ……………………………………………………………………… ۳۹

۲-۳-۹ آنتونی گیدنز ……………………………………………………………….. ۴۰

۲-۳-۱۰ نظریه ارتباط توسعه اجتماعی – اقتصادی با مرگ و میر ……………… ۴۳

۲-۳-۱۱ نظریه انتقال اپیدمیولوژیک ……………………………………………… ۴۵

۲-۴ چارچوب نظری تحقیق ……………………………………………………….. ۴۸

۲-۵ مدل تحلیلی تحقیق ……………………………………………………………. ۵۱

۲-۶ سوالات تحقیق…………………………………………………………………. ۵۲

۲-۷ فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………. ۵۳

۲-۸ تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم ……………………………………………… ۵۴

۲-۸-۱ تعریف مفاهیم ……………………………………………………………… ۵۴

۲-۸-۲ تعریف نظری و عملیاتی متغیرها …………………………………………. ۵۵

فصل سوم : روش اجرای تحقیق

۳-۱ مقدمه …………………………………………………………………………. ۵۹

۳-۲ روش تحقیق ………………………………………………………………….. ۶۰

۳-۳ جمعیت آماری ………………………………………………………………… ۶۲

۳-۴ روش جمع آوری اطلاعات……………………………………………………. ۶۲

۳-۵ محدودیت های تحقیق …………………………………………………………. ۶۶

فصل چهارم : کلیات در خصوص مرگ

۴-۱ مقدمه …………………………………………………………………………. ۷۴

۴-۲ مرگ ………………………………………………………………………….. ۷۴

۴-۳ اندازه گیری مرگ و میر …………………………………………………….. ۷۵

۴-۳-۱ میزان خام مرگ و میر ……………………………………………………. ۷۵

۴-۳-۲ میزان های اختصاصی مرگ بر حسب سن ……………………………….. ۷۶

۴-۳-۳ میزان مرگ و میر اطفال ………………………………………………….. ۷۷

۴-۳-۴ امید زندگی …………………………………………………………………. ۷۹

۴-۴ الگوی مرگ و میر …………………………………………………………… ۸۱

۴-۵ جدول عمر ……………………………………………………………………. ۸۱

۴-۵-۱ تاریخچه جدول عمر………………………………………………………… ۸۲

۴-۵-۲ انواع جدول عمر و روش های تدوین آن ………………………………….. ۸۲

۴-۵-۳ ساختار متعارف جدول عمر ……………………………………………….. ۸۵

۴-۶ علت مرگ ……………………………………………………………………. ۸۷

۴-۶-۱ چگونگی تغییر تدریجی ثبت علت مرگ ………………………………….. ۹۳

۴-۷ توزیع سنی جمعیت …………………………………………………………… ۹۵

۴-۷-۱ شاخص های آماری توزیع سنی …………………………………………… ۹۶

۴-۷-۲ هرم سنی جمعیت ………………………………………………………….. ۹۷

۴-۷-۳ جوانی و سالخوردگی جمعیت ……………………………………………… ۹۹

۴-۸ عوامل موثر بر مرگ و میر …………………………………………………. ۱۰۰

۴-۸-۱ جنس ……………………………………………………………………….. ۱۰۱

۴-۸-۲ سن …………………………………………………………………………. ۱۰۲

۴-۸-۳ وضع زناشویی …………………………………………………………….. ۱۰۳

۴-۸-۴ پایگاه اقتصادی – اجتماعی ………………………………………………… ۱۰۳

۴-۸-۵ محل سکونت ………………………………………………………………. ۱۰۵

۴-۹ جمعیت و مرگ و میر جهان در بستر زمان………………………………….. ۱۰۶

۴-۱۰ جمعیت و مرگ و میر ایران در بستر زمان ……………………………….. ۱۱۰

۴-۱۱ آشنایی با وضعیت استان مازندران  ………………………………………… ۱۱۳

۴-۱۲ آشنایی با وضعیت نقاط روستایی شهرستان ساری  ………………………… ۱۲۴

فصل پنجم : تجزیه و تحلیل داده ها

۵-۱ مقدمه …………………………………………………………………………. ۱۳۰

۵-۲ توصیف داده ها ……………………………………………………………….. ۱۳۲

۵-۳ یافته های استنباطی …………………………………………………………… ۱۵۳

۵-۴ اندازه گیری مرگ و میر مناطق روستایی شهرستان ساری …………………. ۱۶۴

۵-۴-۱ میزان خام مرگ و میر ……………………………………………………. ۱۶۴

۵-۴-۲ میزان های اختصاصی مرگ بر حسب سن ……………………………….. ۱۶۶

۵-۴-۳ الگوی مرگ و میر ………………………………………………………… ۱۷۴

۵-۴-۴ میزان مرگ و میر کودکان ………………………………………………… ۱۷۵

۵-۴-۵ جدول عمر جمعیت روستایی شهرستان ساری ……………………………. ۱۷۷

فصل ششم : یافته های تحقیق

۶-۱ مقدمه …………………………………………………………………………. ۱۸۴

۶-۲ بررسی ویژگی های فوت شدگان و علل مرگ و میر در نقاط روستایی شهرستان ساری.. ۱۸۵

۶-۲-۱ توزیع سنی و جنسی ……………………………………………………….. ۱۸۵

۶-۲-۲ وضعیت زناشویی …………………………………………………………. ۱۹۰

۶-۲-۳ مکان فوت …………………………………………………………………. ۱۹۳

۶-۲-۴ فصل و ماه فوت …………………………………………………………… ۱۹۳

۶-۲-۵ وضعیت فعالیت ……………………………………………………………. ۱۹۴

۶-۲-۶ سطح سواد …………………………………………………………………. ۱۹۵

۶-۲-۷ علل عمده فوت …………………………………………………………….. ۱۹۶

۶-۳ نتیجه گیری …………………………………………………………………… ۱۹۸

۶-۳-۱ بررسی علل مرگ و میر فوت شدگان نقاط روستایی شهرستان ساری با عوامل مختلف……….. ۱۹۵

۶-۳-۲ مقایسه با نتایج تحقیقات پیشین …………………………………………….. ۲۰۱

۶-۳-۳ نتیجه گیری نهایی …………………………………………………………. ۲۰۳

۶-۴ پیشنهادات …………………………………………………………………….. ۲۰۵ ضمائم    ۲۰۹

منابع و ماخذ………………………………………………………………………… ۲۲۲

منابع لاتین …………………………………………………………………………. ۲۲۵

مقدمه

یکی از دو پدیده ذاتی جمعیت ( در کنار ولادت ) مرگ و میر است. که برعکس ولادت در حرکت زمانی جمعیت نقش منفی و کاهنده دارد. هم چنین واقعه ای تجدیدناپذیر و دارای شمول عام که کلیه افراد جامعه را در بر می گیرد و هیچ موجودی را از این واقعه گریزی نیست. تنها تفاوتی که میان مرگ و میرهای مختلف می توان یافت نوع از دنیا رفتن، علت مرگ و میر و طول عمر می باشد.

ولی انسان برای گریز از مرگ و میر و به تاخیر انداختن آن همواره در تلاش و تکاپو بوده است . مرگ و میر در مقایسه با سایر وقایع جمعیتی ، اولین موضوعی است که اذهان بشر را همواره به خود معطوف داشته است.

لذا تلاش برای کاهش مرگ و میر و اعمال تمهیداتی در راستای آن موضوعی است که مورد پذیرش تمام فرهنگ ها و ایدئولوژی ها قرار می گیرد و در این زمینه مقاومتی وجود ندارد.

مرگ پدیده ای صرفاً زیستی نیست و جنبه های اقتصادی – اجتماعی مهمی در آن نهفته است از همین جا بود که شناخت ویژگی های مختلف و بررسی جنبه های افتراقی این پدیده مورد توجه واقع شد و موضوع بررسی های علمی مختلفی قرار گرفت.

امروزه مرگ یکی از سنجه های توسعه به شمار می آید و مطالعه آن به منظور سرعت بخشیدن در این فرایند از اهمیت زیادی برخوردار است.

بیان مساله تحقیق

مرگ و میر یکی از دو یا سه عامل اصلی جمعیتی است که ثبات یا تغییر آن در جریان زمان سبب تغیییر در حجم جمعیت ، توزیع جمیعیت یا ترکیب جمعیت می شود. و به واسطه این تغییرات واقعه مرگ و میر از اهمیت خاصی برخوردار می باشد . در واقع نوسانات مرگ و میر در کنار ثبات نسبی باروری نقش اصلی را در افت و خیز جمعیت ها ایفا کرده است.

شاخص مرگ و میربه عنوان یک عامل موثر در تغییرات جمعیتی متاثر از شرایط اجتماعی ، اقتصادی و بهداشتی و فرهنگی و به عبارت دیگر بسیاری از عوامل خارجی نظیر غذا، بهداشت، مسکن، توسعه صنعتی، پیشرفت فرهنگی …. می باشد که در چند دهه اخیر تفاوتهای زیادی کرده است.

و به دنبال تحولات یاد شده در اغلب جوامع جهانی اعم از صنعتی و غیرصنعتی نسبت مرگ و میر مشتمل بر مرگ و میر اطفال ، افراد میانسال ، زنان ( در حین زایمان ) تا حد زیادی کاهش یافته و طبعاً باعث افزایش جمعیت ، افزایش طول عمر و در موارد زیادی نسبت جمعیت سالمند شده است.

پیشینه تحقیق

هر پژوهشی که در خصوص پدیده های مختلف صورت می گیرد اگر تداوم و استمرار یابد زمینه ساز ارتقای دانش بشری می گردد . و هر بار سبب رفع نقایص و مشکلات تحقیقاتی می گردد که در شرف انجام می باشند.

پژوهشهای در حال انجام ضمن اینکه در پس خود می توانند دستاوردهای مختلف و یافته های تازه ایی داشته باشند و روشهای دقیق تر و بهتری را در شناخت پدیده به کار گیرند و تا حدودی عاری از نقایص تحقیقات گذشته باشند، ولی با این وجود باید متکی به دست آوردهای پیشین باشند ، زیرا با مراجعه به این تحقیقات هم زمینه بهبود و ترقی مراحل کار خود را تامین و هم زمینه رفع نقایص و کمبودهایش را فراهم می سازند.

«هر مطالعه لزوماً باید از حاصل کار دیگران سود جوید و خود نیز در جهت تداوم آنان پیش رود. معنای این نکته این است که هیچ تحقیقی نباید تکرار ناشی از جهل و بی خبری از تحقیقات دیگران باشد و شبکه پیوسته تحقیقات، موجبات ارتقاء دانش را فراهم می سازند.»

در اینجا نیز هر چند مختصر به چند مورد از مطالعات و بررسی هایی که با موضوع تحقیق مرتبط می باشند پرداخته شده است . ولی با توجه به کمبود این مطالعات سعی شده است از مطالعاتی که به طور کلی با موضوع مرگ و میر مرتبط و از جهاتی به موضوع تحقیق مربوط می باشند ، استفاده گردد.

علل مرگ و میر فوت شدگان شهر تهران

نزدیک به ۴۵ درصد از فوت شدگان شهر تهران به دلیل بیماری قلبی و دستگاه گردش خون فوت کرده اند . باید متذکر شد که بسیاری از فوتها به دلایل دیگری مثل ابتلا به برخی از بیماری ها مثل کهولت سن ، یا سوانح و تصادفات چون زیر نظر پزشک نبوده اند و در نهایت با ایست قلبی همراه هستند.

اکثر پزشکان علت نهایی فوت را ایست قلبی گزارش می کنند و به همین دلیل، سهم فوت شدگان در این گروه درصد عمده را به خود اختصاص داده است.

پس از آن انواع سرطان ها و مرگ و میرهای ناشی از سوانح و مسمومیت ها و خودکشی به ترتیب با دارا بودن ۹/۹ ، ۳/۹ درصد فوتها در مراتب دوم و سوم قرار دارند.

بررسی عوامل موثر بر مرگ و میر کودکان با تاکید بر محرومیت اجتماعی (نمونه تجربی : شهرستان ایلام) که توسط اسحاق قیصریان صورت گرفت، گویای این نتایج است:

جامعه آماری در این تحقیق کلیه زنان ازدواج کرده ۴۹- ۱۵ ساله شهرستان ایلام بودند که حداقل یک بچه زنده به دنیا آورده اند. حجم نمونه بدست آمده از جامعه آماری ۵۰۰ نفر بوده اند، در این نمونه متوسط بعدخانوار ۹/۵ نفر ، میانگین فاصله بین موالید ۳۶ ماه ، میانگین تعداد فرزندان زنده به دنیا آمده ۸۹/۳ و میانگین تعداد فرزندان زنده مانده ۴/۳ بود . مطالعه در دو بخش شهری و روستایی انجام گرفت.

چیپولا

چیپولا در کتاب تاریخ اقتصادی جمعیت دنیا درقسمت مرگ و میر چنین بیان می دارد: در میان اجتماعات دوران کهن سنگی مرگ و میربسیار زیاد بوده است والوا، با بررسی بقایای سنگواره ای   ۱۸۷   انسان  نئاندرتال  اروپایی  ثابت کرد  که  بیش  از  یک   سوم   از   افراد   پیش از رسیدن به ۲۰ سالگی و اکثریت عمده ای از بقیه بین سنین ۲۰ و ۴۰ می مرده اند.

در آن سوی این حد فقط ۱۶ نفر بوده اند که اکثر آنها بی تردید بیش از ۴۰ تا ۵۰ سالگی نمی زیسته اند. وایدن رایش با بررسی بقایای سنگواره ای ۳۸ انسان سینانتر وپ آسیایی ( انسانی بسیار ابتدایی تر از نئاندرتال ) نتایج بررسی والوا را تایید کرد.

از میان ۳۸ انسان سینانتروپ سن احتمالی ۲۲ نفر در هنگام مرگ قابل تعیین بود . چنین به نظر می رسد که از این عده ، ۱۵ نفر قبل از ۱۴ سالگی ، ۳ نفر بین ۱۵ و ۲۹ سالگی و ۲ نفر بین ۴۰ و ۵۰ سالگی و فقط یک نفر بعد از ۵۰ سالگی مرده اند . در بررسی علل مرگ و میر، وایدن رایش دریافت که بیشتر بقایای سنگواره ای انسان های ماقبل تاریخ علائمی آشکار از مرگی وحشیانه دربردارد.

در مورد انسان های کهن سنگی ادورا تاریخی کرتسی ویکی نیز به نتایج مشابهی رسید و مشاهده کرد که رایج ترین علل مرگ و میر بچه کشی، جنگ و سر بریدن بوده است. به طور کلی بیماری و قطحی در جوامع کهن سنگی و میان سنگی بویژه در میان کودکان تلفات سنگینی به بار می آورده است.

منابع فارسی

۱ – آراسته خو ، محمد ، نفد و نگرش بر فرهنگ اصطلاحات علمی – اجتماعی ، تهران ، نشر گستره ، ۱۳۶۹

۲- آقاجانی مرسا ، حسین ، جامعه شناسی همسرگزینی ، ازدواج و طلاق ، تهران ، نشر علم ، ۱۳۸۷

۳- امانی ، مهدی ، جمعیت شناسی جهان ، تهران ، انتشارات سمت ، ۱۳۸۷

۴- امانی ، مهدی ، جمعیت شناسی عمومی ایران ، تهران ، انتشارات سمت ، ۱۳۸۰

۵- امیرحسینی ، خدیجه ، بررسی مرگ و میر شهر تهران در یک دوره دهساله از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۲ ، پایان نامه کارشناسی ارشد جمعیت شناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن ، دانشکده علوم اجتماعی ، ۱۳۸۵

۶- بهنام ، جمشید ، نظری به جمعیت ایران ، تهران ، اداره کل ثبت احوال ، ۱۳۴۰

۷- پولارد و دیگران ، روشهای تحلیل جمعیت ، مترجم آیت اللهی و دیگران ، شیراز ، انتشارات دانشگاه شیراز ، ۱۳۸۰

۸- ترزبان و دیگران ، جغرافیای استان مازندران ، تهران ، انتشارات کتاب های درسی ایران ، ۱۳۸۵

۹- تقوی ، نعمت الله ، جامعه شناسی روستایی ، تهران ، انتشارات پیام نور ، ۱۳۷۶

۱۰- تقوی ، نعمت الله ، مبانی جمعیت شناسی ، تبریز ، انتشارات دانشگاه تبریز ، ۱۳۷۷

۱۱- تمنا ، سعید ، مبانی جمعیت شناسی ، تهران ، انتشارات پیام نور ، ۱۳۷۵

۱۲- تودارو ، مایکل ، توسعه اقتصادی در جهان سوم ، مترجم غلامعلی فرجادی ، تهران ، انتشارات کوهسار ، ۱۳۸۶

۱۳- توسلی ، غلام عباس ، نظریه های جامعه شناسی ، تهران ، انتشارات سمت ، ۱۳۸۲

۱۴- جرج ، سوزان ، چگونه نیمی دیگر می میرند ؟ مترجمان مصطفی ازکیا و احمد حجاران ، تهران ، انتشارات کیهان ، ۱۳۶۳.