تعداد صفحات: ۸۴ | قابل ویرایش
فهرست
عنوان صفحه
چکیده—————————————— ۱
فصل اول: مقدمه
دلایل عمده عملکرد پایین قارچ خوراکی تکمه ای سفید در ایران ۸
فصل دوم: بررسی منابع
تاریخچه پرورش قارچ خوراکی تکمه ای سفید ——— ۱۰
آشنایی اجمالی با قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید —— ۱۲
طبقه‌بندی ————————————– ۱۲
رده بندی ————————————– ۱۲
اندام شناسی قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید ———– ۱۳
مشخصات پرگنه در کشت خالص ———————- ۱۵
نامگذاری علمی قارچ خوراکی تکمه ای سفید :——— ۱۵
تقسیم بندی واحدهای سلولی میسلیوم از لحاظ تعداد و ترکیب‌بندی هستهای —————————————- ۱۶
چرخ زندگی قارچ خوراکی تکمه ای سفید ————- ۱۶
بررسی الگوهای چرخه زندگی در قارچ خوراکی تکمه ای سفید ۱۹
الف ـ هموتالیسم ————————— ۱۹
ب ـ هتروتالیسم —————————- ۲۰
ژنتیک قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید —————– ۲۲
روشهای بهبود نژادی در قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید:- ۲۴
کشت بافت ————————————– ۲۵
گزینش از طریق کشت تک اسپوری————————- ۲۶
تهیه نقش اسپور ——————————– ۲۶
الف ـ کشت و گزینش تک اسپوری ————— ۲۶
ب ـ کشت و گزینش چند اسپوری —————- ۲۷
اختلاط ساده————————————- ۲۸
تلاقی هدفمند هموکاریونها———————— ۲۸
بدست آوردن هموکاریون و تایید آنها——————- ۲۹
۱ـ روش سنتی تأیید هموکاریونها————– ۲۹
۲ـ تهیه و تایید هموکاریونهای والدی به روش تهیه پروتوپلاست ——————————————- ۳۰
۳ـ تایید هموکاریونها با استفاده از نشانگر RFLP ۳۰
۴ـ تایید هموکاریونها با استفاده از نشانگر RAPD ۳۱
انجام تلاقی بین هموکاریونها و تایید هیبریدها: ——- ۳۲
الف ـ استفاده از نشانگرهای غذایی برای تایید هیبریدها: ۳۳
ب ـ استفاده از آیزوزایم‌ها برای تایید هیبریدها: ۳۴
ج ـ استفاده از نشانگرهای مقاومت برای تأیید هیبریدها ۳۴
اصلاح برخی صفات با استفاده از روش تلاقی هیبریدها: ۳۴
د ـ استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی برای تایید هیبریدها: ——————————————- ۳۵
مراحل انجام آزمون اصلاحی از طریق دورگ‌گیری هدفمند: — ۳۵
۱ـ کشت اسپور——————————- ۳۵
۲ـ جداسازی تک اسپورها ——————— ۳۶
۳ـ تهیه اسپاون —————————- ۳۶
آزمون میوه‌دهی ————————————– ۳۶
الف ـ تهیه بستر کشت: ———————- ۳۶
ب ـ مراحل پرورش و میوه‌دهی: —————- ۳۷
تولید پریموردیا در سطح محیط کشت: ————– ۳۸
تولید اجسام میوه دهی در اسپاون—————– ۳۸
ج ـ تولید اندام باردهی در کمپوست———– ۳۹
مهندسی ژنتیک—————————————- ۳۹
۱ـ انتقال ژن —————————— ۳۹
۲ـ اختلاط پروتوپلاستها———————– ۴۰
فصل سوم: مواد و روشها
تهیه نژادها ———————————– ۴۲
روش تهیه محیط کشت غذایی PDA——————— 42
روش کشت هموکاریونها ————————— ۴۳
روش تلاقی هموکاریونها————————— ۴۴
نمونه‌گیری از منطقه تلاقی ———————– ۴۵
تهیه اسپاون مادری از هیبریدها—————— ۴۵
تلقیح دانه‌های گندم با کشت هیبرید————— ۴۶
تهیه بستر کشت (کمپوست)—————————— ۴۷
الف ـ پاستوریزاسیون و آمونیاک‌زدایی ——– ۴۹
ب ـ مایه‌زنی کمپوست ———————— ۴۹
ج ـ خاک‌دهی بستر کشت———————— ۴۹
هوادهی و افت سریع دما————————– ۵۰
محاسبه قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی ——– ۵۳
محاسبه واریانس ترکیب پذیریی عمومی و خصوصی—— ۵۳
محاسبه واریانس افزایشی و غالبیت————— ۵۳
فصل چهارم نتایج و بحث
نتایج بررسی سرعت رشد (قطر پرگنه هموکاریونها)— ۵۵
تیپ رشدی پرگنه هموکاریون ———————- ۵۵
نتایج سرعت رشد در هتروکاریو‌ن‌ها —————- ۵۹
نتایج مشاهده‌ای تهیه اسپاون ——————– ۶۰
نتایج مشاهدای آزمون میوه‌دهی ——————- ۶۰
جدول تجزیه واریانس برای صفت عملکرد در دورگ‌ها — ۶۱
جدول قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی در هموکاریونها — ۶۴
جدول قابلیت ترکیب‌پذیری خصوصی دورگ‌ها ———– ۶۴
جدول مقادیر اجزاء ژنتیکی ———————- ۶۶
ضریب همبستگی ———————————- ۶۶
پیشنهادات ————————————- ۶۷
منابع —————————————– ۶۹
پیوست—————————————— ۷۵
چکیده انگلیسی ——————————— ۷۸
چکیده
در بین قارچهای خوراکی، قارچ خوراکی تکمه ای سفید رایج‌ترین قارچی است که در سراسر جهان کشت می‌شود. کشت این قارچ نخستین بار در قرن هفدهم میلادی در فرانسه شروع شد ولی تاکنون نسبت به گیاهان زراعی تلاشهای کمتری در مورد اصلاح آن صورت گرفته است. در حال حاضر حدود ۳۸% کل تولید قارچهای خوراکی دنیا، به قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید اختصاص داده شده است.
علیرغم اهمیت اقتصادی زیاد و تولید وسیع جهانی قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید، برنامه‌های اصلاحی این قارچ به علل زیر با مشکلات زیادی روبرو بوده است. نخست این که بیشتر بازیدیوسپورهای این قارچ حاوی دو هسته هاپلوئید متفاوت و سازگار از نظر جنسی می‌باشد که پس از تندش تشکیل یک میسلیوم هتروکاریوتیکی بارور می‌دهد و تنها درصد اندکی از بازیدیوسپورها تک هستهای (یا با دو هسته مشابه) بوده و قابلیت انجام دو رگ‌گیری را دارند.
دوم این که اختلاف فنوتیپی قابل مشاهده‌ای بین میسلیوم‌های هموکاریون و هتروکاریون وجود ندارد و در نهایت آن که تندش اسپور به عنوان اولین گام در یک برنامه اصلاحی بسیار ضعیف و ناهماهنگ است و غالباً با آلودگی‌های باکتریایی همراه می‌باشد. با وجود مشکلات فوق و پیشرفت‌هایی که در اصلاح این قارچ صورت گرفته است.
روشهای بهبود نژادی در این قارچ عبارتند از: وارد کردن نژادهای مرغوب، جمع‌آوری ژرم پلاسمهای وحشی، گزینش درون نژادی، دورگ‌گیری و مهندسی ژنتیک. در حال حاضر مهم‌ترین برنامه اصلاحی این قارچ براساس دو رگ‌گیری هدفمند در بین هموکاریونها می‌باشد. در روش دو رگ‌گیری، هدف آن است که به یک نژاد با شاخص‌های ژنتیکی مطلوب والدین و در نهایت بهبود صفات کمی و کیفی دست یافت.
اشتغال‌زایی:
چنانچه در زمینه ترویج، توسعه و حمایت از پرورش قارچ خوراکی در مناطق مختلف کشور بخصوص روستاها فعالیت شود، می‌توان علاوه بر تأمین مواد غذایی گام مؤثری در جهت ایجاد اشتغال جنبی مناسب و افزایش درآمد کشاورزان برداشت.
در بین قارچهای خوراکی، قارچ تکمه‌ای سفید رایج‌ترین قارچی است که در سراسر جهان کشت می‌شود. پرورش قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید در اواسط قرن هفدهم میلادی در فرانسه شروع شده و از دهه ۱۹۶۰ تولید آن به صورت صنعت بزرگی، درآمده است. در مجموع به طور متوسط قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید ۳۸ درصد کل تولید قارچ خوراکی در دنیا را، به خود اختصاص داده است (دفتر امور گل و گیاهان زینتی و قارچهای خوراکی وزارت جهاد کشاورزی، ۱۳۸۲).
علیرغم اهمیت اقتصادی و تجاری قارچ خوراکی تکمه ای سفید ، برنامه اصلاحی برای بهبود عملکرد آن، با مشکلاتی همراه است. یکی از مهم‌ترین مشکلات، به چرخه نامعمول زندگی این قارچ برمی‌گردد که غالباً بجای تشکیل بازیدیوسپورهای تک هستهای، بازیدیوسپورهایی حاوی دو هسته هاپلوئید متفاوت و سازگار از نظر جنسی، تولید می‌کند (استوپ و مایبروک، ۱۹۹۹).
دلایل عمده عملکرد پایین قارچ خوراکی تکمه ای سفید در ایران:
۱ـ عدم تهیه یک بستر کشت مناسب
تهیه و آماده‌سازی بستر کشت، (کمپوست) از مهم‌ترین مراحل پرورش قارچ خوراکی است، زیرا تغذیه قارچ خوراکی از بستر کشت تأمین می‌شود و قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید، یک تجزیه کننده ثانویه می‌باشد و از اجساد میکروارگانیسم‌های موجود در کمپوست نیز استفاده می‌کند.
۲ـ عدم رعایت بهداشت محیط
۳ـ عدم کنترل دقیق شرایط محیطی، در زمان پرورش قارچ
۴ـ ضعف بنیه نژادی
استفاده پیاپی و تکثیر رویشی اسپاون با همان روشهای قدیمی، منجر به ضعیف شدن قدرت رویشی اسپاون و کاهش شدید عملکرد آن، شده است. اسپاون وارداتی با زیر کشت‌های متوالی، ضعیف می‌شود. همچنین ممکن است اسپاون وارداتی نامرغوب باشد، لذا تولید اسپاون مرغوب در داخل کشور، امری ضروری است. در همین راستا از حدود هفت سال پیش، تحقیقات در زمینه تولید اسپاون هیبرید، در دانشکده کشاورزی (گروه بیوتکنولوژی) دانشگاه فردوسی مشهد، آغاز شده است.
تاریخچه پرورش قارچ خوراکی تکمه ای سفید
کشت قارچ خوراکی تکمه ای سفید ، در قرن هفدهم میلادی در حومه پاریس بوسیله باغبانان فرانسوی در هوای آزاد، صورت گرفت، با کشف این نکته، که وجود نور برای رشد این قارچ، ضروری نیست و در تاریکی هم می‌توانند رشد نمایند.
در اوایل قرن نوزدهم کشت و پرورش قارچ، در غارهای طبیعی، معادن و تونلهای حفر شده در فرانسه، توسعه زیادی پیدا کرد. کشت و پرورش قارچ، در اوایل نیمه دوم قرن ۱۹ از اروپا به ایالات متحده امریکا سرایت کرد و در سال ۱۸۹۰، مزرعه‌داران ایالت پنسیلوانیای امریکا، به پرورش قارچ در فضاهای سرپوشیده اشتغال ورزیدند. این کار به سرعت در سایر مناطق رایج شده و متعاقب آن سالنهای ویژه‌ای برای پرورش قارچ خوراکی احداث شد (سینگر و هریس، ۱۹۸۷).
با گسترش علم زیست‌شناسی و اختراع و پیشرفت میکروسکوپ و روشهای میکروبیولوژیکی کاشت و پرورش قارچهای خوراکی، توجه دانشمندان به این موضوع بیشتر جلب شد. در سال ۱۸۸۴ دانشمندانی از جمله مارچوت و کنستانتین، موفق به تولید اسپاون استریل، توسط جوانه زنی توده اسپورهای این قارچ، در شرایط آزمایشگاهی شدند.
در سال ۱۹۰۵ داگر موفق به تهیه اسپاون قارچ تکمه‌ای گردید و مطالعات خود را برای تهیه بذر خالص قارچ، از کشت بافت منتشر کرد و بدین ترتیب اولین گام در اصلاح قارچ تکمه‌ای، برداشته شد. از سال ۱۹۱۰ به بعد، کشت و تولید این قارچ در گلخانه و محیط‌های کنترل شده رواج پیدا کرد.
