تعداد صفحات: ۱۵۵ | قابل ویرایش
مقدمه
هر تحقیق آغاز ونقطه شروعی دارد ، شاید یک سئوال و یا یک کنجکاوی ساده؟!
نقطه شروع این تحقیق فیلمی مستند در سال ۱۳۷۷ در شهرخمین بوده است. این فیلم در خصوص موردهای کم توان ذهنی ومجنون های شناخته شده درشهر بوده که طی مصاحبه ای، سئوالات اساسی زندگی همچون : خدا کیست وکجاست ؟ عشق چیست؟ و. . . از آنها پرسیده می شد.
درکنارمصاحبه با وسایل نقاشی که در اختیارشان قرارداده شده بود از آنها خواسته می شدکه نقاشیی ترسیم کنند. درپایان، دو نمونه از این نقاشی ها، با شباهتی باور نکردنی ، نقاشی های پل کله را به یاد می اوردند.
این شباهت بین برخی آثار پل کله به عنوان یک نابغه جهانی، با آثار دو مورد کم توان ذهنی درشهری کوچک که برای اولین بار با سه پایه وبوم و رنگ و قلم مو روبرو می شدند ومطالعه مطلبی که در کتاب معنی هنر هربرت رید ۱۳۷۹ در رابطه با پل کله آمده است:
‹‹ . . . هنرکله هنری است غریزی و خیال آمیز و به طرز ساده دلانه ای عینی، گاهی کودکانه به نظرمی رسد. وگاهی بدوی وگاهی دیوانه وار. . . ›› این سئوال برای نگارنده مطرح شدکه این شباهت از کجا ناشی می شود وچه رابطه ای بین هنرکله و جنون وجود دارد ؟
جنون درطول تاریخ همواره مورد توجه بسیاری از بزرگان بوده است. برخی آن را نکوهش کرده وآن را تا به اندازه طاعون و جذام بد و خطرناک می دانستند و برخی همچون افلاطون، ارسطو ، مولانا ، حافظ و. . . آن را ستایش کرده اند از جمله : افلاطون معتقد بوده است که شاعردر وهله اول باید دیوانگی را که هدیه خدایان هنراست دریافت کند. تحت الهام ، قرارگیرد بی خود و بی خویشتن شود. آنگاه به یادگیری فنون شاعری بپردازد.
نقاشی در بیماران روانی
خانم نصر الله پور در سال ۱۳۷۴ تحقیقی با عنوان”نقاشی در بیماران روانی” انجام داده است که چکیده آن به شرح ذیل می باشد:
«هر انسانی وابسته به درک و شعور خود و نگرش و احساسی که نسبت به خودش و آدم هایی که می شناسد و همچنین محیط اطراف خود دارد، نقاشی می کند.
یک بیمار روانی وابسته به نوع بیماری و تأثیری که آن بیماری بر نوع تفکر و نگرش و احساسات او دارد، نقاشی می کند و لذا بین نقاشی یک انسان عادی با نقاشی یک انسان که از لحاظ روحی و دماغی دچار اشکال می باشد، تفاوت های فاحش و غیر قابل انکاری وجود دارد.
چرا که تصویری که یک بیمار روانی از هر آنچه که می بیند یا تصور می کند دارد، وابسته به رویاهایش، توهماتش و بالاخره وابسته به تأثیر بیماری بر شخص بیمار می باشد و این بستگی به نوع درگیری است که بیمار روانی دارد.
در ادامه متن شایعترین بیماریهای روانی شرح داده می شود و در نهایت به بررسی تعدادی از نقاشیها و طراحی های بیماران روانی پرداخته می شود. دقت در چکیده بالا و مطالعه بخشهایی از رساله نشان می دهد که در تحقیق ایشان مواردی به شرح ذیل به درستی رعایت نشده است:
الف. اندک بودن تصاویر بخصوص تصاویر نقاشی و تناقض با عنوان پروژه که نقاشی در بیماران روانی را بررسی می نماید.
ب. کلی گویی و مشخص نبودن جامعه آماری (از نظر گروه سنی، مکانی و…)
ج. عدم ارائه منبع و منابع پایانی.
د. گستردگی موضوع و پراکندگی آن.
کاربرد نقاشی برای کاهش اضطراب بیماران اسکیزوفرنیک
آقای فدایی وخانمها جم ن‍ژاد ومزینانی، در سال( ؟ ) تحقیقی با عنوان”کاربرد نقاشی برای کاهش اضطراب بیماران اسکیزوفرنی”انجام داده اند که چکیده آن از نظر می گذرد:
بیماران اسکیزوفرنیک نوع مداوم، که بیشتر به عنوان مزمن خوانده می شوند. بخش عمده ای از بیماران بستری در بخش های توان بخشی را تشکیل می دهند. به جز نشانه های خاص اسکیزوفرنیا، این بیماران عموماً با اضطراب نیز روبرو هستند.
این اضطراب که عموماً با داروهای ضد روان پریشی بر طرف نمی شود ممکن است بخشی از طبیعت اسکیزوفرنیا باشد اما گاهی می تواند ناشی از ساختار و کیفیت ویژه ی زندگی این بیماران در بخش های بیمارستانی باشد.»
– دقت در چکیده بالا نشان می دهد که در تحقیق حاضر مواردی بدین شرح در نظر گرفته نشده است:
– در این تحقیق اشاره ای به نقاشی و به ویژه کاربرد نقاشی برای کاهش اضطراب بیماران اسکیزوفرنیک نشده است. با توجه به در دسترس نبودن متن اصلی بررسی ونقد متن وآثار امکان پذیر نمی باشد.
هنر درمانی
آقای لشنی زند در سال ؟ ، تحقیقی با عنوان”هنردرمانی”را انجام داده است که چکیده آن در ذیل می آید:
در طی جدیدترین بررسی ها در طبقه بندی اختلالات روانی- روحی بیش از ۲۰۰ نوع اختلال دسته بندی شده است که برای درمان آنها از روش های نوین دارویی و غیر دارویی استفاده می شود.
یکی از شیوه های درمان غیر دارویی، هنر درمانی می باشد که در این روش از تأثیرات روانی برخی هنرها از جمله نقاشی بر ذهن و روان بیمار استفاده می شود. مقایسه آماری نشان می دهد که از دهه (۱۹۵۰) به بعد با کشف داروهای جدید و ابداع روش های نوین درمانی از جمله هنر درمانی، تعداد بیماران روانی و مدت اقامت آنها در بیمارستان های روانی کاهش چشمگیر داشته است.
استفاده از رنگها در این مورد جایگاه خاصی دارد و از آنجا که هر بیمار با توجه به نوع اختلال و بیماریش رنگ خاصی را ممکن است برگزیند رنگها تأثیرات متفاوتی بر روان و اعصاب انسان دارند. همچنان که رنگهای گرم تحریک کننده اند و سبب تحریک و فعالیت می گردند. رنگهای سرد موجب سکون، بی حرکتی و حالات انفعالی هستند.
امروزه روان درمان گران با بهره گیری از تأثیر رنگها بر روان آدمی واستفاده از هنر درمانی، به بهبودی سریعتر بیماران کمک زیادی کرده اند.
بسیاری از بیماران مذکور پس از بهبود یافتن و ترخیص می توانند در کارگاههای مختلفی به صورت ماهرانه فعالیت کنند.
دقت در چکیده بالا نشان می دهد که موارد ذیل رعایت نشده است :
– عدم آشکار شدن جایگاه هنردرمانی.
– عدم معرفی هنرهای مورد استفاده در هنردرمانی و جایگاه هر کدام در بهبود بیماران.
ناخود آگاه در نقاشی مدرن
خانم احدی در سال ۸۲-۸۱ تحقیقی با عنوان”ناخودآگاه در نقاشی مدرن”انجام داده است، چکیده آن به شرح ذیل می باشد:
«هنر مدرن به ارزش ضرورت های درونی پی برده، احساسات و غرایز همگی امکان بروز می یابد و دیگر تنها واقعیت عینی اهمیت نداشته، با کشف ناخود آگاه در روانشناسی توسط فروید و یونگ درهای تازه ای برای هنرمندان باز می شود.
در کنار کودکان، اقوام بدوی، سوررئالیست ها و به دنبال آن اکسپر سیونیست های انتزاعی از جمله کسانی بودند که از ضمیر ناخود آگاه استفاده کرده و آثاری خلق کرده ا ند که از رؤیاها، خیال بافی، جریان آگاهی و…، ناشی می شود و از نوعی خودکاری محض روانی بدون واسطه نظارت عقلی و خارج از هرگونه اشتغال زیبایی شناسی، اخلاقی و… بهره گرفتند.
در نهایت آثارشان هرگز با خامدستی همراه نبوده است. برخی در هنگام اجرا کاملاً آگاهانه عمل می کردند و عده ای نیز از آموزه هایی که در اثر سالها ممارست در ضمیر ناخود آگاهشان ذخیره کرده بودند با شیوه های ناخود آگاه استفاده می کردند.»
با دقت در چکیده ای که از نظر گذشت نشان می دهد که در این تحقیق مواردی به شرح ذیل به درستی رعایت نشده است.
– این تحقیق با پاسخگویی به سئوالی، سئوالات متعدد دیگری را پدید می آورد.بعنوان مثال:اینکه آیابکارگیری ناخود آگاه تنها در هنرمندان آثار مدرن وجود دارد؟ آیا ناخود آگاه در آثار کلاسیک جایگاهی ندارد؟
– عدم ارائه مصداقهای تصویری با توجه به عنوان تحقیق.از موارد ضعف این تحقیق است.
منابع و مآخذ:
کتابها:
۱۲- اتکینسون، ریتال و ریچاردس و هیلگارد، ارنست ر. زمینه روانشناسی، چلد دوم، مترجمان: محمد نقی براهنی، سعید شاملو، نیمسان گاهان، یوسف کریمی، کیانوش هاشمیان.
۱۳- احمدی، بابک، حقیقت و زیبایی، چاپ چهارم، نشر مرکز، تهران، ۱۳۷۸.
۱۴- اراسموس، دسیدریوس- در ستایش از دیوانگی، مترجم دکتر حسن صفاری، چاپ پنجم، انتشارات فرزان، تهران، ۱۳۸۵.
۱۵- اظهری، علی، روانشناسی هنرمند، چاپ دوم، مولف ناشر، تهران، ۱۳۷۴.
۱۶- انوری، حسن، یک قصه بیش نیست(ملاحظاتی درباره شعر حافظ و اندیشه های او)، چاپ اول، نشر عابد، تهران، ۱۳۷۹.
۱۷- ایزوتسو، توشیهیکو، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، چاپ اول، شرکت انتشار، تهران، ۱۳۶۱.
۱۸- پاکباز، روئین، دائره المعارف هنر، چاپ دوم، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، ۱۳۷۹.
۱۹- پرتوی، رویا، زیبایی و هنر از نگاه میکل آنژ، پیکاسو و ونگوگ، چاپ دوم، انتشارات اندیشه عالم، تهران، ۱۳۸۲.
۲۱- دوسیوری، سوفی، مه یر، فیلیپ، هنر و دیوانگی، ترجمه دکتر محمد مجلسی، چاپ اول، نشر دنیای نو، تهران، ۱۳۸۵.
۲۲- ذوالفقاری، غلامحسین، رهنمون سخن بزرگان، مشاهیر و نوابغ جهان، چاپ سیزدهم، انتشارات اوسان، تهران، ۱۳۸۰.
۲۳- رید، هربرت، فلسفه هنر معاصر، ترجمه محمد تقی فرامرزی، چاپ دوم، انتشارات نگاه، تهران، ۱۳۷۴.
۲۴- رید، هربرت، معی هنر، ترجمه نجف دریا بندری، چاپ ششم، انتشارات علمی فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹.
۲۵- سلیمانی، بلقیس، هنر و زیبایی از دیدگاه افلاطون، چاپ اول، انتشارات گوهر منظوم، تهران، ۱۳۷۹.
