پایان نامه بررسی زمین شناسی و پتانسیل مواد معدنی خراسان شمالی

تعداد صفحات: ۱۷۲ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان                                                 صفحه

چکیده ……………………………………….. ۱

مقدمه ……………………………………….. ۲

فصل اول

• کلیات ……………………………………. ۵

۲-۱- تاریخچه بررسی …………………………… ۱۱

۳-۱- زمین شناسی و چینه شناسی منطقه……………… ۱۱

۴-۱- کامبرین ………………………………… ۱۲

۱-۴-۱- سازند باروت E _{bt…………………………………………. ۱۲}

۲-۴-۱- سازند میلت E _{m……………………………………………. ۱۲}

۵-۱- اردویسین  – سیلورین ……………………… ۱۳

۶-۱- اردویسین………………………………… ۱۴

۱-۶-۱-    O^s,sh واحد زیرین ……………………….. ۱۴

۲-۶-۱- (O^v) …………………………………… ۱۴

۷-۱- دونین ………………………………….. ۱۵

۱-۷-۱- واحد زیرین (D^s)  ………………………… ۱۵

۲-۷-۱- واحد بالایی (D ^I,sh)………………………… ۱۵

۳-۷-۱- O^sh,s ………………………………….. ۱۵

۴-۷-۱- O^{۱, sh,s…………………………………………………………. ۱۵}

۸-۱- نهشته های کواترنر ……………………….. ۱۶

۱-۸-۱- آتشفشان جوان (Q^LO) ………………………. ۱۷

۹-۱- رسوبهای ترشیری ………………………….. ۱۷

۱-۹-۱- ائوسن ………………………………… ۱۷

۲-۹-۱- نئوژن ………………………………… ۱۸

۳-۹-۱-Ng_۱(۱) ………………………………….. ۱۸

۴-۹-۱-Ng_۲ (۱۱)…………………………………. ۱۸

۱۰-۱- ژوراسیک ……………………………….. ۱۹

۱-۱۰-۱ سازند شمشک J_s^s…………………………… ۱۹

۲-۱۰-۱- سازند چمن بید j_ch ………………………. ۲۰

۳-۱۰-۱- سازند مزدوران j-K_mz …………………….. ۲۰

۴-۱۰-۱- سازند شوریجه K_sh ………………………. ۲۲

۵-۱۰-۱- سازند سرچشمه (K_sr) ……………………… ۲۳

۶-۱۰-۱- سازند تیرگان (K_tr) ………………………. ۲۳

۷-۱۰-۱- سازند سنگانه (K_sn) ……………………… ۲۴

۸-۱۰-۱- سازند آبدراز (K_ab) ……………………… ۲۵

۱۱-۱- زمین ساختمانی و تکتونیک منطقه ……………. ۲۵

۱-۱۱-۱- ویژگی سنگهای رسوبی …………………….. ۲۸

۲-۱۱-۱- ویژگی سنگهای آذرین …………………….. ۳۰

۱۲-۱- بررسی های ساختمانی ……………………… ۳۱

۱۳-۱- گسل های منطقه ………………………….. ۳۳

۱-۱۳-۱- گسل های تراشی و واژگونه ………………… ۳۳

۲-۱۳-۱- گسله کوه سلوک …………………………. ۳۴

۳-۱۳-۱- گسله قرچه رباط ………………………… ۳۴

۴-۱۳-۱- گسله شیرویه …………………………… ۳۴

۵-۱۳-۱-گسله گردنه حصار ………………………… ۳۴

۶-۱۳-۱- گسله شمال سارران……………………….. ۳۴

۷-۱۳-۱- گسله چهار خروار………………………… ۳۴

۱۴-۱- محیط تکتونیکی ………………………….. ۳۶

۱۵-۱- زمین شناسی اقتصادی ……………………… ۴۲

۱۶-۱- ژئوشیمی و پترولوژی ……………………… ۴۳

۱-۱۶-۱- بررسی عناصر اصلی ………………………. ۴۷

۲-۱۶-۱- بررسی عناصر کمیاب و ناسازگار ……………. ۴۹

۱۷-۱- رده بندی شیمیایی و کانی شناسی ……………. ۴۹

۱۸-۱- کانی شناسی و سنگ شناسی ………………….. ۵۰

۱-۱۸-۱- سنگهای رسوبی ………………………….. ۵۳

۲-۱۸-۱- رده بندی در محیط تشکیل سنگهای رسوبی ……… ۵۵

۳-۱۸-۱- سنگهای آتشفشانی ……………………….. ۵۷

۴-۱۸-۱- فاز اول ………………………………. ۵۸

۵-۱۸-۱- فاز دوم ………………………………. ۵۹

۶-۱۸-۱- فاز سوم ………………………………. ۵۹

فصل دوم

۲-۲- مختصری از ژئومورفولوژی ایران ……………… ۶۵

۳-۲- رشته کوهها ……………………………… ۶۸

۴-۲- دشتها ………………………………….. ۶۹

۵-۲- موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه ………… ۶۹

۶-۲- موقعیت اقلیمی و آب و هوایی منطقه ………….. ۷۲

۷-۲- بررسی درجه حرارت در منطقه ………………… ۷۷

۸-۲- زمین شناسی عمومی حوضه کپه داغ …………….. ۸۰

۹-۲- چینه شناسی حوضه کپه داغ ………………….. ۸۱

۱۰-۲- تکتونیک حوضه کپه داغ ……………………. ۸۹

۱۱-۲- مورفوتکتونیک …………………………… ۹۲

فصل سوم

۱-۳- موقعیت جغرافیایی زون بینالود …………….. ۱۲۱

۲-۳- وضعیت آب و هوا …………………………. ۱۲۱

۳-۳- گسترش جغرافیایی تشکیلات ژوراسیک در زون مورد مطالعه ۱۲۴

۵-۳- اشاره ای به وضعیت تکتونیکی ناحیه …………. ۱۲۹

۶-۳- چینه شناسی زون بینالود…………………… ۱۳۰

۷-۳- رسوبات ژوراسیک در برش مورد مطالعه ………… ۱۳۱

۸-۳- مشخصات لیتولوژیکی سکانس رسوبی مورد مطالعه …. ۱۳۱

۹-۳- زمین ساخت راندگی ناحیه بینالود، شمال شرق ایران ۱۳۳

نتیجه گیری …………………………………. ۱۵۴

منابع ……………………………………… ۱۵۵

چکیده

مورفولوژی کنونی خراسان شمالی حاصل فرایندهای فرسایش است که پس از تاثیر آخرین فازهای کوهزایی آلپین Passaderion movement بوقوع پیوسته است.

رسوبگذاری در دورانهای مزوزوئیک و سنوزوئیک تقریباً بطور پیوسته در این حوضه ادامه داشته و پانزده سازند در آن قابل تشخیص است که همه آنها در شرق حوضه برونزد دارند ولی بطرف غرب و شمالغرب به دلیل عوامل زمین شناسی ساختمانی، حرکات حوضه در زمان رسوبگذاری و ضخامت زیاد سازندها این مسئله دیده نمی شود. این رسوبات در اواخر میوسن و قبل از پلیوسن چین خورده و تشکیل آنتی کلینالها و سین کلینالهایی را داده است.

هدف از این مطالعه بررسی اشکال ژئومورفولوژیکی موجود در منطقه خراسان شمالی و ارتباط این واحدها با واحدهای زمین شناسی را نشان می دهد.

ارتفاع توپوگرافی از جنوبشرق به سمت شمالغرب افزایش پیدا می کند که سازندهای آهکی در ایجادانها تاثیر داشته است.

در سازمدهای مزدوران تیرگان کلات و چهل کمان اشکال کارستیکی فراوانی دیده می شود.

واحدهای سنگی مقاوم (Competent) و متراکمی چون آهکی سازند مزدوران و تیرگان غالباً نواحی برآمده در تاقدیسها را تشکیل داده و واحدهای نامقاوم  (Incompetent) و فرسایش پذیری چون ماسه سنگها، مارنها و شیلهای سازندهای شوریچه، سرچشمه و سنگانه در نواحی پست در هسته ناودیسها دیده می شوند.

چنین اختلاف مقاومتی چین خوردگی این واحدها را در رشته جبال کنترل می نمایند. بطوریکه هرچه ضخامت این واحدهای سنگی نامقاوم بیشتر باشد چین خوردگی فشرده تر و نامنظم تر و با کاهش ضخامت آنها چین های بازتر و منظم تری تشکیل می گردد.

کلیات

ناحیه بجنورد درموقعیت جغرافیایی َ۰۰، ۵۷ تا َ۳۰، ۵۷ درجه طول خاوری و َ۰۰، ۳۷ تا َ۳۰، ۳۷ درجه عرض شمالی جای دارد. این ناحیه بخش جنوب باختری چهارگوش بجنورد را دربرمی گیرد. شهر بجنورد در بخش شمالی بجنورد و اسفراین در جنوب خاوری آن جای دارد. روستاهای زیادی در این محدوده وجود دارند که از روستاهای پرجمعیت و بزرگ آن می توان توی و چهار برج در جنوب و بیدک در شمال را نام برد.

بخش جنوبی ناحیه که برگیرنده دشت اسفراین و روستاهای توی و چهار برج است، دارای زمستانهای نسبتاً معتدل و تابستانهای گرم است. دمای محیط در روزهای تابستان غالباً به ۴۰ تا ۴۵ درجه سانتی گراد می رسد، ولی دیگر جاهای این ورقه زمستانهای سرد و طولانی و تابستانهای معتدل دارد، که گرمای هوای آنها در تابستان از ۴۰ درجه سانتی گراد بیشتر نمی شود کشاورزی منطقه عموماً کشت دیم است و از درختان میوه زردآلوی ان اهمیت دارد. بلندیهای جنوب بجنورد بطور پراکنده ای دارای درختان جنگلی است.

جاده مازندران به مشهد از شهر بجنورد (در شمال ناحیه می گذرد) جاده بجنورد به اسفراین نیز از شمال به جنوب تقریباً از همه ناحیه می گذرد. با استفاده از جاده های شوسه اسفراین به چهار برج و توی، و نیز بجنورد به فیروزه و حصارشاه وردیخان می تنوان به آسانی با اتومبیل به بیشتر نقاط و این ناحیه دسترسی پیدا کرد، مگر بلندیهای جنوبی بجنورد یعنی کوه های سلوک، که راه قابل دسترسی ندارد.

زمین شناسی و چینه شناسی ناحیه:

در تقسیم بندیهای ایران به زونهای ساختاری مختلف، ناحیه بجنورد در دو زون بینالود و کپه داغ جای می گیرد. بخش شمالی ناحیه در محدوده کپه داغ و نیمه جنوبی آن در منطقه بینالود واقع شده است. منطقه بینالود از نظر روند ساختاری دنباله البرز خاوری است.

واحدهای رسوبی وابسته به پالئوزوئیک در بخش بینالود گاهی با ایران مرکزی و گاهی با البرز همانند است. آن سان که سازند باروت به البرز، رسوبهای اردویسین به ایران مرکزی، ماسه سنگ های دونین زیرین ومیانی با سازند پادما در ایران مرکزی، دونین بالایی با سازند بهرام درایران مرکزی و همچنین با سازند خوش ییلاق و واحدهای A, B, C سازند جیرود در البرز قابل مقایسه است.

دراین ناحیه رسوبات وابسته به کربونیفر تا ترباسدیده نمی شود. رسوبهای ژوراسیک تمام منطقه یکنواخت میپوشاند، از این رو تفاوت مشخصی میان رسوبهای این دوره در کپه داغ وبینالود به چشم نمی خورد. رسوبهای دونین در همه جا توسط سازند شمشک پوشیده میشود. در نئوکومین منطقه کپه داغ با آغاز سازند شوریچه بدرستی استقلال خود را بدست آورده است.

کهنترین سازندی که در ناحیه برونزدگی دارد سازند باروت است. از سازندهای زایگون و لالون برونزدگی دیده نمی شود. به نظر می رسد که در سیلورین نیز نبود رسوبگذاری بوده است . در نیمه شمالی ناحیه (حوضه کپه داغ) با آغاز سازند شمشک رسوبگذاری از ژوراسیک زیرین تا پایان کرتاسه ادامه داشته است.

اردوویسین – سیلورین

این فسیل ها به همراه کنودونتهایی که سهیلی و همکاران گزارش کرده اند، سن اردویسن بالایی را نشان میدهند. اما سه نمونه آخر احتمالاً تا سیلورین نیز ادامه دارند. مقطع دیگر نیز در جنوب غربی بجنبورد در روستای قلی توسط افشار حرب (۱۳۷۳) و جولاپور (۱۳۷۵) مورد مطالعه قرار گرفته است این مقطع دارای مختصات جغرافیایی َ۵۵، ۵۶ و َ۱۲،۳۷ بوده و در ۵۰ کیلومتری جنوب غرب شهرستان بجنورد واقع است:

مقطع مزبور شامل ۳ بخش آذرین، شیلی و ماسه سنگی است. بخش آذرین در زیر قرار گرفته و شامل ۲۶۲ متر و از آلگومرا، بازالت، سنگ آهک و ماسه سنگ تشکیل شده است. بخش دوم شامل۴۱۲ متر لایه های شیل و ماسه سنگ و بخش سوم شامل ۲۲۴ متر شیل و ماسه سنگ است.

این توالی اولین بار توسط افشار حرب (۱۹۷۹، ۱۳۷۳) «سازند قلی» معرفی شده است و شامل مجموعه ای از شیل و ماسه سنگ با ضخامت ۱۴۰ متر، سنگ آهک و شیل با ضخامت ۱۴۵ متر، ماسه سنگ کوارتزیتی با ضخامت ۳۹۰متر بوده و دارای سن اردویسین، سیلورین است. در واقع سن سازند قلی اردویسین بالایی بوده و مجموعه بالای آن بنام سازند نیور (ماسه سنگهای کوارتزیتی) وسن آن سیلورین تعیین شده است.

منابع و مآخذ

1. خسرو تهرانی، خ (۱۳۵۳): چینه شناسی. انتشارات دانشگاه تهران. شماره ۱۴۵۲
2. خسرو تهرانی، خ. (۱۳۶۴): چینه شناسی پرکامبرین و پالتوزوئیک. انتشارات دانشکاه تهران. شماره ۱۸۶۸
3. خسرو تهرانی، خ. (۱۳۶۸): دوران‌های زمین شناسی. انتشارات دانشکاه تهران. تشماره صفحه ۲۰۱۷
4. داورری، مهوش. – (۱۳۶۶): بررسیهای زمین‌شناسی و پترولوژی سنگهای نفوذی قصل فیروزه ( شرق تهران) . رساله فوق لیسانس زمین‌شناسی – دانشکده علوم دانشگاه تهران. ۲۱۲ ص.
5. درویش زاده، ع. – (۱۳۵۴): بررسی‌های ژئوشیمیایی آتشفشان‌های جوان ایران از دیدگاه پلیت تکتونیکی. مجموعه مقالات دومینت سمپوزیوم انجمن نفت.