تحقیق بررسی عوامل موثر بر گسترش روحیه خدمتگزاری در جامعه

تعداد صفحات: ۱۶۸ | قابل ویرایش

فهرست مطالب بررسی عوامل موثر بر گسترش روحیه خدمتگزاری در جامعه

چکیده

مقدمه

خدمتگذاری

مفهوم خدمتگذاری

خدمتگذاری از دیدگاه اسلام و ائمه

محدوده خدمت

جلوه های خدمت

الف) سودمندی و نفع رسانی

ب) برآوردن نیازها

ج ) یاری به دیگران

انگیزه ها در خدمتگذاری

آفات خدمتگذاری

الف) منت و آزار

ب ) ریا و شهوت طلبی

ج ) زیاده روی

حکومت و خدمت

عوامل موثر در ایجاد روحیه خدمتگذاری

الف) تبلیغات

ب) ضرورت تشویقو تنبیه

ج ) انتخاب کارگزاران صالح

د) ایجاد = و امنیت

روحانیان و خدمتگذاری

درنگی در مفهوم خدمت

خدمت در سیره و سخن امام جواد (ع)

• اخلاص
• پرهیز از اذیت
• خدمت در حد توان
• نابودی نعمت

خدمت به مردم ، افتخاری بزرگ

ضرورت پرکردن شکاف های اقتصادی

ضرورت ایجاد فضای آرام

اولویت های خدمت رسانی به مردم

کاربرای مردم ، فلسفه مسئولیت پذیری

ضرورت رسیدگی به وضع معیشت مردم

تامین روحیه انقلابی در کنار سازندگی

رمز پیروزی در خدمت رسانی

ملاک گزینش خدمتگذاران

کنترل و نظارت بر خدمتگذاران

در نظر گرفتن رضای خدا

عدالت ، مبنای خدمت رسانی

هشدار به خدمتگذاران

اصطلاحات حقیقی

سرمشق بودن خدمتگذاران در زهد

هم دلی و وحدت خدمتگذاران

پرهیز از تجمل ، شرط خدمت رسانی

پیش نیازهای تحول اداری

مردم سالاری دینی

رضایت مردم

ارزش مداری

حق مداری

قانون مداری

فرهنگ خدمت و احسان

همدردی با مردم

توفیق خدمت

خدمتگذاری

مفهوم خدمتگذاری

خدمتگذاری ، مفهوم وسیع و گسترده ای دارد . این واژه ، تمام فعالیت های مثبت و مفید انسانها را در زمینه های : اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی و معنوی شامل می شود . این نکته را یادآورمی شویم که : {خدمتگذاری} غیر از {انجام وظیفه} است . برای روشنی و وضوح معنای خدمتگذاری ، لازم است ، مرز این دو مشخص شود.

• کسی که مسوولیتی بر دوش دارد ، چه در بعد معنوی و چه در بعد مادی ، و درازای کار مزد دریافت می کند . خدمتگذار نیست گر چه نتیجه تلاش او در راستای خدمت به خلق قرار می گیرد . خدمتگذار ، واژه ای است که با چگونگی عمل و نیت فرد ارتباط دارد.

البته اگر شخصی در انجام وظیفه اش کوتاهی نکرد و آن را به بهترین وجه انجام داد و علاوه ، هم و غم خویش را در رفع نارسائی های زندگی مردم قرار داد و تابع یکسری مقررات خشک و دست و پاگیرداری نبود ، نام خدمتگذار ، بر او زیبنده و شایسته خواهد بود . بنابراین ، هر خدمتگذار مالا به جامعه خدمت می کند ولی هر خدمتی خدمتگذاری نیست.

• معلمی که علاوه بر انجام دقیق وظایف ، برای رشد و شکوفایی شاگردان ، دل می سوزاند ، عالمی که علاوه بر تبیین احکام دین ،‌در امور خیر و مسائل زندگی مردم پیشگام است و با مبارزات و فداکاری هایش ، از اذت های زندگی چشم می پوشد ، متمکنی که علاوه بر انجام وظایف شرعی ، با اموال و دارائیش بانی مراکز سودمند می گردد. به نیازمنندان امداد می رساند و بالاخره آن بسیجی که از ناموس و ارزش های دینی ، عاشقانه به دفاع بر می خیزد ، همه از نمونه های بارز خدمتگذاری بیشمارند . بدینسان می یابیم که در مفهوم خدمتگذاری ، گذشت ، فداکاری ، ایثار ، تمل سختی و ناگواری و احساس همبستگی به همنوعان نهفته است.

‌

خدمتگذاری از دیدگاه اسلام و ائمه

اسلام ، در برنامه ها و تعالیم ، بر آن است که : جمع اندیشی و جمع زیستی سازگار و با هدف را در پیروان خویش ، ایجاد و تقویت کند و به گونه ای که مردمان را { عیال خدا} بیند . در جهان بینی اسلام ، از یک طرف ، مسئله خدمت به خلق مقدمه قرب الهی و نوعی عبادت تلقی شده است و از دیگر سوی ، به هر اندازه که انسان ذز بعد شناخت و معرفت حق تعالی رشد و تکامل پیدا کند ، در خدمت به مردم ، بیشتر عشق می ورزد زیرا شیفته حق ، خدمت به خلق را جدای از بندگی خالق نمی بیند به همین جهت ، در انسان های متعای و فرزانه و آشنایان به جهان بینی اسلامی ، حس نوعدوستی و خدمت به خلق و جامعه ، بیشتر به چشم می خورد .

پیامبر اکرم (ص) سودمندی و خدمت به مردم را در کنار ایمان به خداوند ، معبار و ملاک ارزشمندی انسان دانسته و می فرماید :

خصلتان لیس فوقهما من البر شیء : الایمان بالله و النفع لعبادات

الله ۳ …

ایمان به خدا و نفع رساندن به بندگان او ، دو خصلت نیک است که برتر از آن چیزی نیست .

از این بیان استفاده می شود که اگر عشق و سوز به مردم ، که نمودار محبت به پروردگار است ، برروح آدمی حاکم گردد و با ایمان و اعتقاد به خداوند در آمیزد ، انسان خدمتگذار و پر تلاش می سازد که هیچ گاه از خدمت به دیگران غفلت نمی ورزد که بفرموده رسول خدا (ص) مسلمانی غیر از خدمت به دیگران غفلت نمی ورزد که به فرموده رسول خدا (ص) مسلمانی غیر از خدمت به برادران مسلم و اهتمام در رفع مشکلات آنان نیست :

من اصبح و لم بهتهم بامور المسلمین فلیس بمسلم ۴.

انگیزه ها در خدمتگذاری

خدمت امری است پسندیده اما آنچه ارزش آن را بالا می برد و یا از ارزشش می کاهد . انگیزه هایی است خدمت بر اساس آنها شکل می گیرد . برخی از هدف انگیزه خدمتشان نوعدوستی و انسان گرایی است . بر این باورند که خدمت ، مرز ، نژاد ، عقیده ، ایمان و … را نمی شناسد بلکه هر جا انسانی یافت شود که می توان به او خدمت کرد ، باید سراغش رفت . صاحبان این تفکر ، اصل خدمت را ملاک و معیار می گیرند اما به متعلق آن کاری ندارد. البته این طرز تفکر ، در حد خودش ، در خور ستایش است اما کامل نیست.

انگیزه برخی از مردم ، در خدمت رسانی ، یک نع دادو ستد است یعنی قدمی بر می دارند تا قدمی بر ایشان برداشته شود . در این بینش محور خدمت گذاری ! از ارزشی برخوردار نیست زیرا نه انگیزه مردمی در آن وجود دارد و نه احساس نوعدوستی.

اینان خدمت می کنند ، تا به نام و نانی برسند و مقامی بدست آورند یا اغراض و اهداف سیاسی و مانند آن دست یابند عشق به اصل خدمت ندارند بلکه انگیزه اساسی آنان مقاصد اجتماعی و دنیایی است!

برخی از افقی بالا به انسان ها می نگرند و در بینش ، آنان ، همه مردم اعیال ( خداوندند . خدمت به خلق در تفکر و اندیشه اینان ، نوعی عبادت و تقرب به پروردگار است . کار و خدمت صاحبان این فکر، هم حسن فاعلی دارد و هم از حسن فعلی ، برخوردار است.

به عقیده ایشان تنها مفید بودن عمل کافی نیست بلکه باید فاعل نیز ، نیت و هدف خیر داشته باشد . صاحبان این نظر می کوشند که ضمن مفید شکل عمل ، روح معنویت را نیز بر آن حاکم سازند. تا ثمره این حرکت خیرخواهانه ، آنان را از منزل خودخواهی و هواپرستی خارج وو منزل صفا و اخلاص برساند.

آفات خدمتگذاری

خدمتگزاری ، مانند هر عمل دیگری ، ممکن است در حین انجام و یا پس از آن ، گرفتار آفات گردد بدین شرح:

الف) منت و آزار

چه بسا خدمتی در مرحله انگیزه و صحنه عمل ، صحیح و خدایی انجام پذیرد از لاظ شکل و قالب به شایستگی به فرجام برسد ولی پس از اتمام ، گرفتار آفت و به ضد ارزش تبدیل شود ، مانند : بذری که در زمین آماده پاشیده می شود و به محصول دهی هم می رسد ف اما پیش از بهره برداری ، دچار آفت می گردد.

منت همه جا محکوم است منت ، نیشی است که نوش خدمت را از بین می برد . خداوند ، ضمن فرمان به انجام صدقه و انفاق ، از هر گونه عملی که ارزش و مقدار آن را نابود سازد نهی می کند:

لا بطلوا صدقاتکم بالمن والاذی ۲۹… علی (ع) خطاب به مالک و همه دولتمردان ، هشدار می دهد که مبادا خدمات عمومی و فعالیت های مردمی را به منت و … آلوده سازند:

ایاک والمن علی رعیتک باحسانک اوالتزید فیما کان من فعلک اوان

تعدهم فتتبع موعدک بخلفک … فان المن یبطل الاحسان ۳۰.

ب) ریا و شهرت طلبی

هر عملی و خدمتی ، صاف و خالص آن از جایگاه ارزشی برخوردار است . خدمتی که برای آوازه و زیبا جلوه دادن اعمال و رفتار و خوش نامی عرضه گردد ، آلوده است و در پیشگاه حق غیر مقبول ، این آفت ، روح عمل را می میراند . آن را قالبی بی محتوی جلوه می دهد . قرآن مجید ، به اتفاق و خدمات عمومی و مردمی تاکید می کند ولی اعمال برخواسته از شهرت طلبی را نمی پذیرد . آن را ناشی از عدم اعتقاد ه خداوند و روز جرا می داند.

منابع و ماخذ

1. پیرمحمدی، عنایت، خدمتگزاری (۱۳۸۵)
2. عابدی،محمد، درنگی در مفهوم خدمت (۱۳۸۰)
3. سیدی نژاد، میرصادق، نهضت خدمت رسانی به مردم (۱۳۸۳)
4. صدیقی، علی، انگیزه های خدمتگزاری (۱۳۸۵)
5. جعفری، محمد، پیش نیاز تحول اداری (۱۳۸۱)
6. www. Mehre9 . mihan blog. Coim
7. محدثی، جواد، فرهنگ خدمت و احسان (۱۳۸۱)،
8. صدیقی، علی و عبادت ، خدمت به خلق (۱۳۸۵)،
9. پوراکبر، حسن، ویژگی های رهبر خدمتگزاری (۱۳۸۴)
10. ملک نیا، عبدالرضا، خدمتگزاری در سیره و سنت امام حسین
11. صبوری، منوچهر، کتاب بروکراسی مدرن ایران (۱۳۸۰)، تهران.