تعداد صفحات: ۴۲ | قابل ویرایش
فهرست مطالب تحقیق گچ بری خانه های کاشان در دوره قاجار
عنوان………………………………. صفحه
مقدمه:……………………………….. ۱
فصل اول : بررسی خانه‌های تاریخی کاشان در دوره قاجار
بخش ۱- معماری خانه‌های کاشان …… ۴
بخش ۲-جغرافیای محل …………… ۸
بخش ۳-قدمت تاریخی خانه‌های کاشان… ۱۱
فصل دوم: بررسی گچبری در خانه‌های کاشان
بخش ۱-مصالح گچبری…………….. ۱۵
بخش ۳-نقوش گچبری …………….. ۱۶
بخش ۲-نحوه اجرای گچبری………… ۱۷
فصل سوم: قدمت تاریخی گچبری
بخش اول ویژگی وامتیاز گچبری خانه‌های تاریخی کاشان در دوره قاجار…………………………………….. ۲۰
مقدمه تحقیق گچ بری خانه های کاشان
این تحقیق را به این علت انتخاب نموده‌ام که شهرستان کاشان از لحاظ فرهنگی و هنری تاریخچه‌ای کهن و پربار با تمدنی چند هزار ساله دارد، که از تپه‌های سیکل آغاز می‌شود و به تزئینات بسیار ظریف و زیبا در بناها می‌رسد. این امر باعث می‌شود تا هنر دوستان و دانشمندان کشورهای دیگر را از دیر باز به خود جلب نماید.
برای انجام این تحقیق محدودیتهای بسیاری وجود داشت، با کمبود منابع مواجه بودم این تحقیق به صورت میدانی و کتابخانه‌ای صورت گرفته است. منابعی که برای این تحقیق استفاده کرده‌ام عبارتند از کاشان مروارید کویر، بهشتی در حاشیه کویر، آثار تاریخی شهرستان‌های کاشان و نطنز تعداد ۱۱ عکس در این تحقیق به چشم می‌خورد، این تحقیق شامل سه فصل می‌باشد.
فصل اول شامل سه بخش می‌باشد، که به بررسی معماری، وضعیت جغرافیایی و قدمت تاریخی خانه های کاشان می‌پردازد. فصل دوم نیز شامل سه بخش می‌باشد که در این فصل گچبری، مصالح گچبری و نحوه اجرای گچبری بررسی شده است. در فصل سوم ویژگی و امتیاز گچبری خانه های کاشان در دوره قاجار بررسی شده است.
هدف من از انجام این تحقیق این است که بتوانم راه تمامی کسانی که برای هنر این مرز و بوم تلاش کرده‌اند را ادامه دهم و برای شناساندن هنرهای نه تنها کاشان بلکه شهرهای دیگر ایران کوشش کنم و امید آن است که از این راه سر بلند بیرون آیم.
در شهرهای ایران بناهای بسیار زیبا وجود دارد که هر یک به نوبه خود بی نظیر است اما آنچه که در این شهر توجه من را به خود جلب نموده این است که هنر گچبری در معماری خانه‌های کاشان بی نظیر است.
اهمیت و ضرورت انجام این تحقق شناساندن تزئینات گچ بری بر روی خانه‌های قدیمی دوران قاجاریه در شهر کاشان به مردم آن شهر و به مردم سایر ملل و جوامع دیگر است.
فراهم آوردن زمینه فرهنگی و هنری درباره‌ی تاریخچه کاشان، آثار باستانی آن و پرداختن به جزئیات هنرها و ایجاد علاقه در مردم آن شهر که هر چه بیشتر به هنر شهر نشان اهمیت داده و آگاهی پیدا کنند به اینکه هر یک از این هنرها و این نقوش با چه زحمات و مشتقهایی با حداقل امکانات مشکلات فراوان بوجود آمده‌اند تا خود آنها قبل از میراث فرهنگی یکی از نگهدارندگان خوب این آثار باشند. در زمینه های هنری ایران هر چقدر هم که تحقیق و تخصص نماییم باز هم جای تفکر و تامل باقی است.
معماری خانه‌های کاشان
شهر کاشان به علت استقرار در جوار کویر، دارای اقلیم گرم و خشک با تابستانهای بسیار گرم و زمستانهای بسیار سرد است. به همین جهت معماری یافت قدیم‌اش متناسب با اوضاع اقلیمی و آمیخته‌ای از هنرهای تزئینی مایه گرفته است. معماران کاشان در روزگار گذشته، با توجه به پایبندی مردم کاشان به اعتقادات دینی، خانه‌ها را در عین حال که دارای فضای باز، گسترده و روح بخش می‌باشد طوری طراحی نموده‌اند که زندگی در هر واحد ساختمانی را در فصول چهارگانه کاملا قابل تحمل و آسان می نموده است.
خانه ها اکثرا دارای سردر ورودی با درهای مزین به کوبه‌های زنانه و مردانه هشتی ودالانی منکسر بود که اندرون خانه را از دید نامحرمان دور می‌داشت.
اغلب خانه‌ها دارای اندرونی و بیرونی و متشکل از حیاتهای مشجر و وسیع بودند. اتاقهای سه دری، پنج دری متناسب با فصول مختلف در اطراف حیاط جای می‌گرفتند. از جمله مهمترین فضاهای این خانه، ایوانها و تالار بزرگ بود که در ضلع شمالی و جنوبی حیاط ساخته می‌شد. درها و پنجره‌های این تالار واتاقها معمولا با انواع پنجره‌های زیبا با شیشه های الوان و اشکال مختلف متناسب با موقعیت فصلی اتاقهای خانه زینت می‌یافتند.
احداث سردابه‌های بزرگ جهت استفاده در تابستهای گرم و ایجاد هواکش در پشت سردابه‌ها از جمله خصوصیات معماری خانه‌های قدیمی کاشان است.
بررسی وضعیت جغرافیای محل
«شهرستان کاشان که در ناحیه مرکزی ایران واقع شده حدود غربی و جنوبی آن به ارتفاعات سلسل حیال مرکزی (کوه رود) منتهی می‌گردد.
آبادیهای دامنه این کوهستان عموما دارای آب وهوای لطیف و معتدل می‌باشد ولی از جانب شمال و مشرق که به زمینهای شوره‌زار کویر مرکزی ایران اتصال پیدا می‌کند، هوای آن به تدریج گرم و خشک و سوزان می‌گردد»
کاشان از طرف شمال به شهرستان گرمسار و دریاچه نمک، از سوی شمال غربی به شهرستان قم، از مشرق به شهرستان اردستان، از جنوب به شهرستان نطنز و بخش هیمه و از جانب مغرب به شهرستان دلیجان محدود است. هر چند شمال شرق و مشرق کاشان را کویر احاطه کرده اما از سوی غرب و جنوب، در جوار کوههای سر به فلک کشیده‌ای قرار گرفته است، که در حقیقت دنبال سلسله جبال مرکزی ایران می‌باشد.
این رشته کوهها دارای قلل مرتفعی هستند که مهمترین و بلندترین آنها کوه کرکس به ارتفاع ۳۸۹۸ متر در نزدیکی نطنز قد برافراشته است. قلل دیگر آن عبارتند از قله نیا سرجا ارتفاع ۳۶۰۰ متر و کوه هفت کتل به بلندای ۳۰۰۳ متر» جاری آبهایی که این کوهسار به طرف دامنه‌های شمال و مشرق جریان می‌یابند، بخشی از اراضی کاشان و حومه را مشروب می‌سازد.
از مهمترین این چشمه سارها چشمه فین است که در دامنه کوه دندانه و هفت کتل ظاهر می‌شود. علاوه بر این که فین علیا و فین منطی بوسیله آب آن مشرب می‌گردد، روستاهای دیگر نیز از آب این چشمه بهره‌مند می‌شوند. از دیگر چشمه‌های اطراف کاشان چشمه «جوره بزرگ» و «چشمه جور کوچک» هستند که از فرار کوههای قمص می‌جوشند، سپس به یکدیگر ملحق شده به قمص وارد می‌شوند. چشمه نیاسر، چشمه نابر، چشمه جهق، چشمه باریگرسف و چشمه ابیانه نیز از مهمترین چشمه‌های کاشان به شمار می‌آیند.
رودخانه‌های دیگر کاشان در حقیقت خشک رودهای هستند که فصول پرباران بستر سیلابهای تند می‌شوند، در پایان به طرف ریگزارهای تفتیده کویر سرازیر می‌شوند.
قدمت تاریخی خانه‌های کاشان
وجود یکی از قدیمی‌ترین مراکز تمدنهای کهن در حد فاصل بین کاشان و فین بنام تپه‌های سیلک نشان می‌دهد که در حدود ۴۵۰۰ق.م. اقوامی که دارای تمدن قابل ملاحظه‌ای بوده‌اند و و وسایل کار آنها را بیشتر سنگ و استخوان تشکیل می‌داده است در این مکان مستقر شده‌اند.
با محله اعراب، کاشان به تسخیر مسلمانان درآمد و از این پس همواره از توابع امیر نشین اصفهان بود لیکن اعتبار و اهمیت گذشته را نداشت.
کاشان به علت فقدان استحکام دفاعی همواره مورد تعدی دیلمی‌ها بود تا در قرن دوم هجری به دستور و کمک از بیده خاتون همسر هارون الرشید، برج و بارویی برگرد شهر احداث گردید ولی بواسطه زلزله سختی که در سالهای ۲۳۹و۲۴۲ در کاشان و اصفهان روی داد برج و باروی شهر آسیب جدیدی دید.
اما دیری نپائید که کاشان به همت فرمانروایان شیعی مذهب آل بویه توسعه یافت.در دوره سلجوقیان کاشان از اهمیت و اعتبار زیادی برخور دار بود و در این دوره بناهای زیادی برجای مانده است . مانند مدرسه و کتابخانه شرفیه و مدارس مجدیه.
در زمان صفویه بخصوص در زمان شاه عباس به علت علاقه و افرش به کاشان آبادیهای زیادی در کنار قمصر و ایجاد کرد و عمارتهای زیادی بنام صفی آباد است.
در دوره‌های بعد نیز بر اثر پیشامدهای طبیعی یا اجتماعی و بخصوص زلزله بیان کن سالهای ۱۹۸و۱۱۹۲ ه.ق. اکثر خانه های تاریخی، با آن همه آثار ذوق هنرهای ملی نیست و نابود گردید.
تا آنکه در اوایل عهد قاجاریه بر اثر جنبشی بزرگ و اقداماتی که برای تجدید عمران و آبادانی آن سرزمین به عمل آمد، به نوعی سودمند ثمربخش واقع شد که در حقیقت می‌توان آن را سومین مرحله تاریخی مسیر به سوی ترقی و تجدید رونق و آبادی کاشان نام نهاد. حتی بناهای متعدد و عالی و با شکوهی بر پاگردید.
مانند خانه معروف به میرزا محمد علی که تاریخ بنای تالار قدیمی و گچ بری آن سال ۱۱۹۴ ه.ق است. و در جنب آن نیز خانه قدیمی دیگری معروف به مقصود بیکی اطاق بزرگ است که دارای مزایای معماری و هنری با تاریخ ۱۰۱۱ ه.ق می‌باشد.
