تعداد صفحات: ۱۱۰ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
کلیات…………………………………. ۱
مقدمه…………………………………. ۲
تعریف موضوع……………………………. ۳
اهمیت موضوع……………………………. ۳
پیشینه موضوع…………………………… ۳
سئوال اصلی…………………………….. ۳
فرضیه…………………………………. ۳
سئوال‌های فرعی………………………….. ۳
روش تحقیق……………………………… ۴
محدودیت‌های تحقیق……………………….. ۴
پیشنهادات……………………………… ۴
چکیده…………………………………. ۵
فصل اول بررسی لغوی لغات مطرح شده در سوره مبارکه غاشیه
- غاشیه……………………………….. ۷
- خاشعه……………………………….. ۷
- عامله……………………………….. ۹
- ناصیه……………………………….. ۹
- تصلی………………………………… ۱۰
- حامیه……………………………….. ۱۱
- انیه………………………………… ۱۲
- ضریع………………………………… ۱۳
- یُسمن…………………………………. ۱۴
- ناعمه………………………………. ۱۵
- لاغیه……………………………….. ۱۵
- سُرُر…………………………………. ۱۶
- مرفوعه……………………………… ۱۷
- اکواب………………………………. ۱۷
- نمارق………………………………. ۱۸
- مصفوفه……………………………… ۱۹
- زرابّی………………………………… ۱۹
- مبثوث………………………………. ۲۰
- رفعت……………………………….. ۲۱
- نصبت……………………………….. ۲۱
- سطحت……………………………….. ۲۱
- مصیطر………………………………. ۲۲
- تولی……………………………….. ۲۳
- ایاب……………………………….. ۲۳
فصل دوم: تفسیر آیات سوره مبارکه غاشیه
مقدمه…………………………………. ۲۶
معرفی سوره…………………………….. ۲۶
ارتباط سوره با سوره قبل…………………. ۲۸
ارتباط سوره غاشیه با سوره طور……………. ۲۹
مفهوم کلی دسته اول، آیات ۷ تا ۱………….. ۳۰
- ترجمه و تفسیر آیه ۱…………………… ۳۱
- ترجمه و تفسیر آیات ۳ و ۲………………. ۳۳
- ترجمه و تفسیر آیات ۵ و ۴………………. ۳۷
- ترجمه و تفسیر آیات ۷ و ۶………………. ۳۹
مفهوم کلی دسته دوم، آیات ۱۶ تا ۸…………. ۴۲
- ترجمه و تفسیر آیات ۹ و ۸………………. ۴۳
- ترجمه و تفسیر آیات ۱۲ و ۱۰…………….. ۴۵
- ترجمه و تفسیر آیات ۴ و ۱۳……………… ۴۷
- ترجمه و تفسیر آیات ۱۶ و ۱۵…………….. ۴۹
مفوم کلی دسته سوم، آیات ۲۶ تا ۱۷…………. ۵۱
- ترجمه و تفسیر آیه ۱۷………………….. ۵۲
- ترجمه و تفسیر آیات ۲۰ و ۱۸…………….. ۵۴
- ترجمه و تفسیر آیات ۲۲ و ۲۱…………….. ۵۹
- ترجمه و تفسیر آیات ۲۶ و ۲۳…………….. ۶۲
نتیجه…………………………………. ۶۸
فصل سوم: بررسی نکات برجسته سوره مبارکه غاشیه
مقدمه…………………………………. ۷۰
الف: اسماء قیامت……………………….. ۷۰
ب: نعمت‌ها و نقمت‌های اخروی……………….. ۷۲
- نعمتهای اخروی………………………… ۷۲
- نقمت‌های اخروی………………………… ۷۵
ج: توجه به آیات آفاقی…………………… ۷۸
- شتر…………………………………. ۷۹
- آسمان و زمین…………………………. ۸۲
- کوه…………………………………. ۸۵
د: فایده تذکر………………………….. ۸۶
- چه کسانی پند پذیرند؟………………….. ۸۸
- چه کسانی از پند رویگردانند؟……………. ۸۹
- شرط تذکر…………………………….. ۸۹
هـ: رسالت پیامبر صلی‌الله علیه و آله…………. ۹۰
- سخنی درباره نبی و رسول………………… ۹۰
- فرق نبی و رسول……………………….. ۹۱
- ضرورت رسالت………………………….. ۹۲
- پیامبر (ص) رابط انسان و خدا……………. ۹۳
- نقش وحی و رسالت پیامبر (ص)…………….. ۹۳
- پیامبر (ص) سراج منیر………………….. ۹۴
ابلاغ: وظیفه پیامبر (ص)………………….. ۹۵
اهل بیت درهای هدایت…………………….. ۹۶
نتیجه…………………………………. ۹۷
منابع…………………………………. ۹۸
چکیده
لازم به ذکر است که درباره این سوره مطالب بسیاری قابل بحث و بررسی است ولیکن این پروژه به لحاظ گنجایش، ظرفیت پرداختن به تمامی موضوعات مربوطه را ندارد.
به همین علت، این تحقیق به بعضی از موضوعاتی که در آیه مورد توجه قرار گرفته، به طور گذرا و کلی پرداخته است. مطالبی که در این پروژه مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند به این ترتیب است: فصل اول: این فصل حاوی بررسی لغوی لغات مطرح شده در سوره مبارکه غاشیه است. در این قسمت سعی شده است لغات با توجه به کتب لغوی معتبر و نیز کتب تفسیری مورد بررسی قرار گیرند.
فصل دوم: در مورد تفسیر آیات سوره مبارکه غاشیه می‌باشد و لذا مطالبی که در این قسمت آمده بیشتر جنبه تفسیری دارد، ولی قبل از پرداختن به تفسیر آیات، موضوعات مختلفی پیرامون سوره، مورد ارزیابی قرار گرفته است. مانند: معرفی سوره- فضیلت سوره- ارتباط سوره با سوره قبل و دیگر سوره.
روش پرداختن به تفسیر در این فصل این است که اول ترجمه آیه یا آیات مربوطه آمده است و سپس در ذیل آن تفسیرهای مختلف شیعه و سنی آمده است. لازم به ذکر است که آیات این سوره از نظر محتوا به سه دسته کلی تقسیم شده است که قبل از پرداختن به آیات هر دسته، مفهوم کلی نیز بیان شده است.
فصل سوم: اختصاص دارد به بررسی نکات برجسته سوره، از جمله مطالبی که در این فصل بدانها اشاره شده به این ترتیب است. اسماء قیامت- نعمت‌ها و نقمت‌ها اخروی توجه به آیات آفاقی از جمله آسمان، زمین، شتر، کوه، فایده تذکر، رسالت پیامبر صلی‌الله علیه و آله.
مقدمه
در آغاز این فصل و قبل از وارد شدن به تفسیر آیات سوره مبارکه غاشیه، لازم است به مباحثی اشاره شود از جمله به محتوای سوره- مکی یا مدنی بودن سوره، ارتباط سوره با سوره قبل و دیگر سور، محورهای سوره و فضیلت سوره.
این فصل بعد از اینکه عناوین بالا را مورد بررسی کلی قرار داد، وارد تفسیر آیات می‌شود به این صورت که ابتدا آیات ترجمه شده و سپس تفاسیر مختلف در ذیل هر آیه آمده است. و از آنجایی که هر دسته از آیات مضامین خاص خود را دارا می‌باشد لذا قبل از وارد شدن به تفسیر تک‌تک آیات، هر دسته به طور جداگانه و مختصر مورد بررسی اجمالی قرار گرفته‌اند.
از جمله کتب تفسیری که در این فصل مورد استفاده قرار گرفته عبارت است از: تفسیر نمونه المیزان، مجمع‌البیان، کشاف، نسیم حیات، نظم قرآن، تفسیر کبیر، قرطبی، نورالثقلین، جامع‌البیان.
لازم به ذکر است که چون در تفاسیر مختلف درباره این سوره اقوالی شبیه به هم آمده است برای جلوگیری از اطاله کلام از پرداختن به موارد تکراری پرهیز شده و در پاورقی به ذکر آن پرداخته شده است.
غاشیه
غاشیه (غشاء: پرده) فروپوشنده
غاشیه جمع غواش (غشی): مؤنث (الغاشی)، پوشش و سرپوش، پوشش دور قلب، بلا و سختی، روز رستاخیز.
الغاشیه مؤنث الغاشی، پوشش، روپوش، رویه، غشاء بیرونی قلب. جمع غوایش- حادثه ناگوار قیامت و … .
مجمع‌البیان درباره این واژه می‌گوید: این واژه از ماده «غشاوه» به معنی فرا گرفتن و پوشاندن آمده است، این نام برای روز رستاخیز به خاطر آنست که ترس و هراس رویدادهای وحشت‌بار آن همه را بسان سایه‌ای سهمگین زیر پوشش می‌گیرد.
غاشیه: فراگیرنده و پوشاننده «اَفَأمنوا ان تأتیهم غاشیه من عذاب الله یوسف ۱۰۷» مراد از غاشیه نقمت و عذاب فراگیرنده است. قیامت در «هل اتیک حدیث الغاشیه» از آن جهت غاشیه خوانده شده که عموم را فرا گیرد و احدی از آن مستثنی نیست.
غواش: جمع غاشیه: فراگیرنده‌ها. «لهم من جهنّم مهادٌ و من فوقهم غواش» برای آنها از جهنم بستر و از بالاتیان فراگیرنده‌ها است یعنی آتش از بالا و پایین آنها را احاطه کرده.
معرفی سوره
سوره مبارکه غاشیه در مکه نازل شده و ۲۶ آیه دارد. ]و هشتاد و هشتمین سوره از سوره قرآن کریم می‌باشد.[ این سوره عمدتاً بر سه محور دور می‌زند:
۱- بحث معاد: این محور کیفرهای دردناک مجرمان و پاداشهای شوق‌انگیز مؤمنان را یادآور می‌شود.
۲- بحث توحید: این محور با اشاره به آفرینش آسمان و خلقت جبال و زمین، توجه انسان را به این سه موضوع اسرارآمیز جلب کرده است.
۳- بحث نبوت: این محور کوشه‌ای از وظایف پیامبر (ص) را بیان می‌کند و در مجموع اهداف سوره‌های مکی را که تقویت مبانی ایمان و اعتقاد است تعقیب می‌کند.
درباره فضیلت این سوره روایاتی نقل شده است مانند: از پیامبر گرامی اسلام روایت شده است که فرموده مَنْ قرأها حاسبه الله حساباً یسیراً: «هرکس آن را تلاوت کند خداوند حساب او را در قیامت آسان می‌کند» و همچنین در روایتی دیگر از امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند که:
«کسی که مداومت بر قرائت این سوره در نمازهای فریضه یا نافله کند خداوند او را تحت پوشش رحمت خود در دنیا و آخرت قرار می‌دهد، و در قیامت او را از عذاب آتش امان می‌بخشد.»
منابع
- بیان- سید ابوالقاسم خویی- م ۱۳۷۱- ترجمه محمد صادق نجمی، هاشم هاشم زاده هریسی- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی- تهران ۱۳۸۲
- تفسیر نمونه- ناصر مکارم شیرازی و همکاران- دارالکتب الاسلامیه- تهران زمستان ۱۳۷۰ چاپ نهم.
- تفسیر موضوعی پیام قرآن- ناصر مکارم شیرازی و همکاران- دارالکتب الاسلامیه- تهران ۱۳۷۷- چاپ پنجم.
- ترجمه تفسیر المیزان- سید محمد حسین طباطبایی- (م ۱۴۰۲ ق)- ترجمه موسوی همدانی- انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم- پاییز ۱۳۶۳.
- ترجمه و تفسیر مجمع البیان- شیخ ابوعلی الفضل بن الحسن الطبرسی، (م ۵۴۸ ق) ترجمه شیخ علی صحت- انتشارات فراهانی- تهران- اسفند۱۳۵۹- چاپ دوم
- التفسیر الکبیر الفخر الرازی- جلد ۳۲- ۳۱- بی تا.
- ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن- ابوالقاسم حسین بن محمد بن فضل معروف به راغب اصفهانی- م ۵۰۲ هـ – ترجمه غلامرضا خسروی حسینی- کتابفروشی مرتضوی- چاپ اول- پنجمین سال انقلاب اسلامی.
