تعداد صفحات: ۱۲۷ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
- بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………………۱
- انگیزه انتخاب موضوع ……………………………………………………………………………………………………….۴
- قلمروتحقیق……………………………………………………………………………………………………………………. ۵
- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….۶
- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… ۷
فصل دوم: فطرت
بخش اول : معانی فطرت ……………………………………………………………………………………………………………….۸
۲-۱-۱- فطرت درلغت………………………………………………………………………………………………………………….۸
۲-۱-۲- فطرت ،طبیعت ، غریزه ……………………………………………………………………………………………………۱۰
۲-۱-۲-۱- طبیعت………………………………………………………………………………………………………………………۱۰
۲-۱-۲-۲- غریزه………………………………………………………………………………………………………………………..۱۰
۲-۱-۲-۳- فطرت……………………………………………………………………………………………………………………….۱۰
۲-۱-۳- تفاوتها…………………………………………………………………………………………………………………………..۱۲
۲-۱-۴- فطرت دراصطلاح فلسفه ومنطق…………………………………………………………………………………………۱۳
۲-۱-۵- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………۱۴
۲-۱-۶- مفهوم فطرت درقرآن……………………………………………………………………………………………………….۱۵
۲-۱-۷- مفهوم فطرت در روایات…………………………………………………………………………………………………..۱۶
۲-۱-۸- مفهوم فطرت درفلسفه اسلامی…………………………………………………………………………………………..۱۷
بخش دوم:ملاک ،تعریف وتقسیم امور فطری………………………………………………………………..۱۸
۲-۲-۱- تشخیص امورفطری ازامور غیرفطری…………………………………………………………………………………..۱۸
۲-۲-۲- تعریف وویژگیهای امور فطری………………………………………………………………………………………….۱۹
۲-۲-۲-۱- تعریف امورفطری……………………………………………………………………………………………………….۱۹
۲-۲-۲-۲- ویژگیهای امور فطری………………………………………………………………………………………………….۱۹
۲-۲-۳- اثبات فطریات درانسان……………………………………………………………………………………………………۲۰
۲-۲-۴- تقسیم امور فطری…………………………………………………………………………………………………………..۲۱
۲-۲-۴-۱- بینش های فطری………………………………………………………………………………………………………..۲۱
۲-۲-۴-۲-گرایشهای فطری…………………………………………………………………………………………………………۲۱
بخش سوم:عوامل وموانع شکوفایی فطرت ………………………………………………………………………………….۲۳
۲-۳-۱- عوامل شکوفایی فطرت……………………………………………………………………………………………………۲۳
۲-۳-۱-۱-آموزه های الهی بوسیله انبیاء………………………………………………………………………………………… ۲۳
۲-۳-۱-۲- تزکیه نفس وریاضت وتقوا……………………………………………………………………………………………۲۳
۲-۳-۲- موانع شکوفایی فطرت………………………………………………………………………………………………………۲۴
۲-۳-۲-۱- غفلت………………………………………………………………………………………………………………………..۲۴
۲-۳-۲-۲- وسوسه های شیطانی…………………………………………………………………………………………………….۲۴
۲-۳-۲-۳- عقل متعارف………………………………………………………………………………………………………………۲۵
۲-۳-۲-۴- دنیاگرایی…………………………………………………………………………………………………………………..۲۵
۲-۳-۲-۵- خطا درتطبیق………………………………………………………………………………………………………………۲۵
بخش چهارم :تاریخچه ………………………………………………………………………………………………………………۲۶
۲-۴-۱- فطرت وادیان …………………………………………………………………………………………………………………۲۶
۲-۴-۲- فطرت درمیان فلاسفه قبل وبعد یونان باستان………………………………………………………………………….۲۸
۲-۴-۲-۱- فطرت درکلام سقراط وافلاطون…………………………………………………………………………………….۲۸
۲-۴-۲-۲- نظریه افلاطون…………………………………………………………………………………………………………….۲۸
۲-۴-۲-۳- تفاوت فطرت ونظریه استذکاری افلاطون………………………………………………………………………..۲۹
۲-۴-۲-۴- افلاطون ومعرفت فطری………………………………………………………………………………………………..۲۹
۲-۴-۳- مفهوم ،نظریه وبرهان فطرت ازنظرفلاسفه ومتکلمین اسلامی…………………………………………………….۳۰
۲-۴-۳-۱- مفهوم واصطلاح فطرت ازنظرابن سینا………………………………………………………………………………۳۰
۲-۴-۳-۲- مفهوم فطرت مذهبی از نظرصدرالمتألهین…………………………………………………………………………۳۱
۲-۴-۳-۳- مفهوم فطرت درنظر فیلسوف اسلامی ملاهادی سبزواری…………………………………………………….۳۱
۲-۴-۳-۴- مفهوم فطرت ازنظرعلّامه طباطبایی…………………………………………………………………………………..۳۲
۲-۴-۳-۵- مفهوم وبرهان فطرت ازنظر حکیم شاه آبادی…………………………………………………………………….۳۳
۲-۴-۳-۶- فطرت مذهبی وبرهان فطرت از نظر امام خمینی ………………………………………………………………..۳۵
۲-۴-۳-۷- مفهوم، نظریه و برهان فطرت از نظر شهید مطهری………………………………………………………………۳۷
۲-۴-۳-۸- مفهوم و برهان فطرت دربیان فیلسوف معاصر جوادی آملی………………………………………………….۴۲
۲-۴-۳-۹- برهان فطرت در نظراستاد مصباح یزدی……………………………………………………………………………۴۴
۲-۴-۳-۱۰- مفهوم فطرت مذهبی درنظر حکیم فیض کاشانی……………………………………………………………..۴۴
فصل سوم :معنی ومفهوم باورومصادیق باورهای فطری
بخش اول :معنی ومفهوم باور،راههای رسیدن به آن وتوجیه باور……………………………………………………۴۶
۳-۱-۱- باور درلغت……………………………………………………………………………………………………………………۴۶
۳-۱-۲- مفهوم باور……………………………………………………………………………………………………………………..۴۶
۳-۱-۳- راههای رسیدن به باور………………………………………………………………………………………………………۴۸
۳-۱-۴- توجیه باور……………………………………………………………………………………………………………………..۴۹
بخش دوم :باورهای دینی ونظریه فطرت دردیدگاه اسلام…………………………………………………………………….۵۰
۳-۲-۱- معرفت شناسی دینی…………………………………………………………………………………………………………۵۰
۳-۲-۲- تبیین باورهای دینی………………………………………………………………………………………………………….۵۱
۳-۲-۳- پایه بودن باورهای دینی ومنشاء آنها……………………………………………………………………………………۵۲
۳-۲-۴- نظریه فطرت در دیدگاه اسلام……………………………………………………………………………………………۵۳
۳-۲-۵- باورهای فطری ازنظر منطق دانان مسلمان……………………………………………………………………………۵۴
۳-۲-۶- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………… …..۵۵
بخش سوم:مصادیق باورهای فطری…………………………………………………………………………………………………۵۶
۳-۳-۱- تشخیص احکام وباورهای فطری………………………………………………………………………………………..۵۶
۳-۳-۲- اشاره اجمالی به احکام فطریات…………………………………………………………………………………………۵۶
۳-۳-۳- فطری بودن اصل وجود مبدا متعال……………………………………………………………………………………..۵۶
۳-۳-۴- فطری بودن اصل وجود معادورستاخیز………………………………………………………………………………..۵۷
۳-۳-۵- فطری بودن اصل نبوّت ورُسل…………………………………………………………………………………………..۵۸
فصل چهارم :باورهای فطری«خداشناسی وتوحید،معاد ونبوت»
بخش اول:بررسی معنا ومفهوم، نظرات وادلّه فلاسفه وحکمای اسلامی در اثبات خداشناسی فطری………………۵۹
۴-۱-۱- اهمیت وانگیزه خداشناسی فطری……………………………………………………………………………………….۵۹
۴-۱-۲- فطرت خداشناسی ومعانی واصطلاحات آن………………………………………………………………………….۶۰
۴-۱-۲-۱- فطرت وخداجویی……………………………………………………………………………………………………….۶۰
۴-۱-۲-۲- فطرت وخداشناسی………………………………………………………………………………………………………۶۱
۴-۱-۲-۳- فطرت وخداپرستی…………………………………………………………………………………………………….. ۶۱
۴-۱-۳- تاریخچه بحث «فطرت خداشناسی»…………………………………………………………………………………….۶۲
۴-۱-۴- سخنان دانشمندان ،فلاسفه ومتکلمان غربی درباره گرایش به خدا……………………………………………..۶۴
۴-۱-۵- گرایش فطری به خدا از نظر دانشمندان وفلاسفه اسلامی…………………………………………………………۶۵
۴-۱-۶-گرایش فطری به خدا درکلام وحی …………………………………………………………………………………….۶۵
۴-۱-۶-۱-آیاتی که بصورت صریح درمورد فطرت خداگرایی می باشند………………………………………………۶۵
۴-۱-۶-۲-آیاتی که بصورت غیرمستقیم دلالت برفطرت خداگرایی دارند……………………………………………..۶۶
۴-۱-۷- دیدگاههای مختلف درباره مفهوم خداشناسی فطری………………………………………………………………۶۷
۴-۱-۷-۱ -دیدگاه متکلمان وفلاسفه مسلمان………………………………………………………………………………….. ۶۷
۴-۱-۷-۲- دیدگاه عرفا درباره مفهوم خداشناسی فطری…………………………………………………………………….۶۸
۴-۱-۷-۳- نتیجه بحث…………………………………………………………………………………………………………………۶۸
۴-۱-۸- توحید فطری………………………………………………………………………………………………………………….۶۹
۴-۱-۸-۱- خداشناسی وتوحید………………………………………………………………………………………………………۶۹
۴-۱-۸-۲- نقش فطرت درتوحید وخداشناسی………………………………………………………………………………….۷۱
۴-۱-۸-۳- معرفت فطری«تعریف خدا»……………………………………………………………………………………………۷۱
۴-۱-۹- امکان شناخت خدا وخداشناسی فطری………………………………………………………………………………..۷۲
۴-۱-۹-۱- نظر حکمای اسلامی…………………………………………………………………………………………………….۷۳
۴-۱-۹-۲- دیدگاه قرآن راجع به شناخت خدا………………………………………………………………………………….۷۳
۴-۱-۱۰- دلایل خداشناسی از نظر تعداد………………………………………………………………………………………….۷۴
۴-۱-۱۰-۱- دسته بندی دلایل اثبات وجود خدا………………………………………………………………………………..۷۴
۴-۱-۱۱- بررسی ادله اثبات خدااز طریق امور فطری………………………………………………………………………….۷۶
۴-۱-۱۱-۱-اثبات خدا از راه شوق وعشق فطری به وجود مطلق…………………………………………………………..۷۶
۴-۱-۱۱-۲-اثبات خدا از طریق امید فطری به او درحوادث خطرناک……………………………………………………۷۷
۴-۱-۱۱-۳-اثبات فطری بودن شناخت خدا از راه عمومیت اعتقاد به خدا درهمه ملتها «اجماع عام»…………….۷۸
۴-۱-۱۱-۴- اثبات خدا از طریق مکاشافات وتجربه های دینی……………………………………………………………..۷۹
۴-۱-۱۱-۵- نتیجه گیری بحث………………………………………………………………………………………………………۸۰
بخش دوم :باورفطری معاد…………………………………………………………………………………………………………….۸۰
۴-۲-۱- معناومفهوم وآثاراعتقاد به معاد درحیات انسان……………………………………………………………………..۸۰
۴-۲-۱-۱- معنای لغوی و اصطلاحی معاد……………………………………………………………………………………….۸۰
۴-۲-۱-۲- واژه معاد درقرآن وروایات……………………………………………………………………………………………۸۱
۴-۲-۱-۳- معنای عام وخاص معاد…………………………………………………………………………………………………۸۱
۴-۲-۱-۴- ارتباط معاد شناسی وانسان شناسی…………………………………………………………………………………..۸۲
۴-۲-۱-۵- نقش معادباوری درحیات انسان ……………………………………………………………………………………..۸۲
۴-۲-۱-۶- هدف از معاد شناسی……………………………………………………………………………………………………۸۲
۴-۲-۱-۷-آثار اعتقاد به معاد…………………………………………………………………………………………………………۸۲
۴-۲-۲- جایگاه فطری معاد…………………………………………………………………………………………………………..۸۳
۴-۲-۲-۱- جایگاه معاد………………………………………………………………………………………………………………..۸۳
۴-۲-۲-۲- ریشه های معاد دراعماق فطرت………………………………………………………………………………………۸۳
۴-۲-۲-۳- معاد درتجلیگاه فطرت………………………………………………………………………………………………….۸۵
۴-۲-۳- بررسی براهین وادلّه اثبات باور فطری معاد……………………………………………………………………………۸۷
۴-۲-۳-۱- دلایل امکان باور فطری معاد………………………………………………………………………………………….۸۷
۴-۲-۳-۲- دلائل وقوع باور فطری معاد…………………………………………………………………………………………..۸۷
۴-۲-۳-۳- بیان اقوالی ازفلاسفه ومتکلمین اسلامی دراثبات باور فطری معاد……………………………………………۹۱
۴-۲-۳-۴- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………….۹۲
بخش سوم : باور فطری نبوّت………………………………………………………………………………………………………۹۳
۴-۳-۱- معانی نبوّت…………………………………………………………………………………………………………………….۹۳
۴-۳-۱-۱- معنای لغوی نبوّت………………………………………………………………………………………………………..۹۳
۴-۳-۱-۲- حقیقت نبوّت……………………………………………………………………………………………………………..۹۴
۴-۳-۱-۳- نبوّت از نظر قرآن وروایات……………………………………………………………………………………………۹۵
۴-۳-۱-۴- انواع نبوّت از نظر فلاسفه وحکما اسلامی…………………………………………………………………………۹۶
۴-۳-۲- نبوّت وفطرت…………………………………………………………………………………………………………………۹۷
۴-۳-۲-۱- نبوّت مکمّل فطرت……………………………………………………………………………………………………..۹۷
۴-۳-۲-۲- هماهنگی فطرت وشریعت…………………………………………………………………………………………….۹۸
۴-۳-۲-۳- فطرت رمز جامعیت وجاودانگی شریعت………………………………………………………………………….۹۹
۴-۳-۳- فلسفه بعثت نبوّت…………………………………………………………………………………………………………..۱۰۰
۴-۳-۳-۱- نمایاندن راه رستگاری……………………………………………………………………………………………….۰ ۱۰
۴-۳-۳-۲- غفلت زدایی وبیدارگری…………………………………………………………………………………………….۱۰۰
۴-۳-۳-۳- پشتیبانی از فضائل اخلاقی……………………………………………………………………………………………۱۰۲
۴-۳-۳-۴- برقراری عدالت اجتماعی…………………………………………………………………………………………….۱۰۲
۴-۳-۴- لزوم نبوّت ازنظررهبری فطری………………………………………………………………………………………….۱۰۲
۴-۳-۴-۱- نیاز امور فطری به رهبری…………………………………………………………………………………………….۱۰۳
۴-۳-۴-۲- لزوم نبوّت ازنظروضع قوانین………………………………………………………………………………………..۱۰۴
۴-۳-۴-۳- لزوم نبوّت فطری از نظر تعلیم وتربیّت……………………………………………………………………………۱۰۴
۴-۳-۵- نظرات فلاسفه ومتکلمین اسلامی در اثبات باورفطری نبوت…………………………………………………..۱۰۵
۴-۳-۵-۱- ابوعلی سینا……………………………………………………………………………………………………………….۱۰۵
۴-۳-۵-۲- سهروردی………………………………………………………………………………………………………………..۱۰۶
۴-۳-۵-۳- ملاصدرا………………………………………………………………………………………………………………….۱۰۶
۴-۳-۵-۴- دیدگاه متکلمان اسلامی……………………………………………………………………………………………..۱۰۶
۴-۳-۶- نتیجه بحث…………………………………………………………………………………………………………………..۱۰۷
فهرست آیات……………………………………………………………………………………………………………………………۱۰۹
منابع ومآخذ……………………………………………………………………………………………………………………………..۱۱۰
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………۱۱۵
چکیده
یکی از مهمترین مسائل در فلسفه و کلام اسلامی ، موضوع فطرت و باورهای اعتقادی است.
وجود فطرت از دیدگاه اسلام امری مسلّم است؛ و اسلام بدون شک برای “انسان” فطرتی قائل است که در چارچوبی ویژه منجر به معرفت شناسی دینی می شود.
امور فطری، خدادادی هستند که از آغاز آفرینش همراه انسان می باشند و این امور اکتسابی نیستند بلکه در درون انسان به یادگار گذاشته شده است.
باورها و اعتقادات فطری زیربنای همه شئون جامعه انسانی است و پایه تمام اعتقادات بشر ، عقیده به فطری بودن “خداشناسی، معاد، نبوت” می باشد.
باورها همان مجموعه اعتقاداتی است که انسان در محدوده دین و برای بهره مندی از یک زندگی سالم و سرشار از هدایت انتخاب می کند و هیچگاه نمی تواند بدون پذیرش آنها شناختی صحیح و کامل از مجموعه جهان هستی داشته باشد.
فلاسفه و متکلمین اسلامی در زمینه اعتقادات فطری سه اصل مهم “خداشناسی و توحید” ، ” معاد شناسی” و “پیامبر شناسی ” را مطرح کرده اند. همچنین فلاسفه و متکلمین در فطری بودن این سه اصل هم عقیده اند ولی در مورد کیفیت مواد فوق ممکن است اختلاف نظر داشته باشند.
یکی از اهداف نگارش این رساله ، اولاً ارائه پاسخ مناسب به پرسشهایی از قبیل:
الف) معنی و مفهوم باور در معرفت شناسی دینی چیست؟
ب) آبا فطریات در انسان قابل اثبات هستند؟
ج) مصادیق باورهای فطری از نظر فلاسفه و متکلمین اسلامی چه می باشد؟
د) آیا خداشناسی ، معاد و نبوت از نظر فلاسفه و متکلمین فطری هستند یا نه؟
بیان مسئله
سپاس فراوان آفریدگاری را سزاست که جهان هستی را همسان و هماهنگ با احتیاجات ونیازهای بشر سامان داده وبا تدبیر حکیمانه خود آنرا پرورده است.
تحیّات ودرود بیکران بروالاترین معلّم ومربّی انسان یعنی پیامبر اکرم «ص»که بامدد وحی الهی وکتاب آسمانی، بشریت را به صراط مستقیم ورهنمودهای درخشان فرهنگ وتمدن آشنا ساخته است، وهمچنین برامامان وپیشوایان راه حق که همواره اهتمام و عنایات خودر ا به جامعه بشری ارزانی داشته اند.
انسان از سپیده دم تاریخ ،پیش ازآنکه بداندچگونه برای خود خانه بسازد ویا خوراک وپوشاک فراهم آورد، دارای یک سری اعتقادات وباروهای فطری بوده است که مهمترین آنها نیاز بشر به دین در هر عصروزمانی است. یکی از نکاتی که قرآن در این مورد بدان اشاره کرده است آیه : «فَاَقِم وَجهَکَ للّدین حنیفاً فطره الله التّی فطرالناسَ علیها لاتبدیلَ لِخلقِ الله ذلکَ الدّین القیّمُ ولکن اکثرَ الناس لایعلمون» است .که خداونددراین آیه یادآوری می کند: دین ،هماهنگ با فطرت و طبیعت انسانی است وبنابراین همیشه بصورت یک احتیاج قطعی وضروری بشر ،خودنمایی می کند.
انسان از روزی که بوجودآمده همواره خدا راپرستش کرده وبه او عشق می ورزیده است. تاریخ زندگی بشر این نکته را به اثبات رسانده است که بشر ابتدایی هم خدا پرست بوده وهمچنین به روز قیامت ونبوّت اعتقاد داشته است واکثر اندیشمندان وجامعه شناسان به این عقیده اصرار می ورزند.
فطرت در اصطلاح فلسفه ومنطق
کلمه فطرت و فطری در منطق و فلسفه وبعضی از علوم دیگر درمعانی مختلف استعمال که مابذکر آنها می پردازیم .
۱- فطریات در منطق : یکی از معانی اصطلاحی «فطرت»درباب قضایا درمنطق است . قضایای فطری «فطرت»درباب قضایا درمنطق است. قضایای فطری «فطریات» قضایایی هستند که ثبوت محمول برای موضوع درآنها گرچه نیازمند حد وسط است،اما این حد وسط همواره در ذهن حاضر است،از اینرو این قضایا از جمله قضایای یقینی وبدیهی شمرده می شوند ولذا منطقیان با تعبیر «قضایا قیاساتها معها» ازآنها یاد می کنند،یعنی قضایائی که قیاس آنها با خودآنها همراه است.«منطقیان از سویی فطریات را از جمله بدیهیات ثانویه می دانند و این قیاس همواره در نزد ذهن حاضراست وهمین از این رواست که آنها بدیهی و فطری نام کرده اند .
حق این است که این گونه قضایا را بایستی «نظری قریب به بدیهی» دانست و چنین نیست که واقعا در غریزه وفطرت انسان تکویناً حد وسط این گونه قضایا تعبیه شده باشد.ویّد آن است که بین عدد ۴تا۳۶،اعداد زوج متعددی است و دقیقاً نمی توان بین اعدادی که حکم به زوجیت آنها فطری است وغیرآنها ،مرزی را مشخص کرد.
مفهوم فطرت درقرآن
وازه فطرت تنها یک بار در قرآن وآن هم بصورت مضاف به« الله» به کار رفته است؛خدای تعالی در قرآن کریم خطاب به پیامبر اکرم «ص» می فرماید:
«فَأقِم وَجهَکَ لِلّدین حنیفاً،فِطرت الله التّی فَطَرَ الناسَ عَلیها، لاتبدیلَ لِخَلقِ اللهِ،ذلک الّدین القِّیُم ولکّن اََکثَرَ الناس لاَیعلمون».
«درحق گرایانه روی به دین بیاور.این فطرت الهی است که مردمان رابروفق آن آفریده است؛درآفرینش الهی تغییری راه ندارد،این دین استوار است ولی بیشتر مردم نمی دانند.»
این آیه منشأ پیدایش اصطلاح فطرت در فرهنگ معارف مسلمانان والهام بخش اندیشمندان وفلاسفه وعرفا دربحث انسان شناسی اسلام بوده است.
همانگونه که درکتب ادبی اشاره شده است ،وزن «فِعله» دلالت برنوع می کند.وقتی می گوییم جَلَستُ جِلسَتهً یعنی به گونه ای خاص نشستم .فطرت نیز دراین وزن یعنی نوع خاص ازآفرینش.به عبارت دیگر این که کلمه ناظر به خصوصیات وویژگیهایی است که در اصل خلقت وآفرینش انسان قرارداده شده است واین خصوصیات نوع انسان را از دیگر موجودات جدا می کند.
مفهوم فطرت در روایات
وجود فطرت از دیدگاه اسلام امری مسلّم است؛یعنی اسلام بدون شک برای انسان فطرتی قائل است.وهمچنین بحث فطرت یکی از مباحث مهم وجالب توجه دراندیشه اسلامی است.که چارچوبی ویژه به معرفت دینی می بخشد. خداوند درآیه«۳۰سوره روم»می فرماید: در حق گرایانه روی به دین بیاور ،دینی که خداوند آن را با فطرتی قرار داد که مردم را با همان فطرت آفرید وتبدیلی برای خلق خدا نیست،این دین باقی است ولیکن اکثرمردم نمی دانند.
مسأله فطرت در روایات متعددی موردتوجه قرار گرفته است .البته روایات مذکوردر دربیان اینکه آن امر فطری چیست، متفاوتند. در برخی احادیث ،اصل دین اسلام وبرخی دیگر اصول وارکان اساسی اعتقادات اسلامی،مانندتوحید،نبوّت،وولایت ،به عنوان یک امر فطری شناخته شده ودرپاره ای روایات نیز برخصوص فطری بودن توحید تاکیده شده است و سرانجام درمیان روایات فطرت به برخی احادیث برمی خوریم که معرفت وشناخت خداوند خداوند راامری فطری می دانند.
برای مثال ،درحدیثی آمده است که یکی از اصحاب امام باقر«ع»از ایشان درباره آیه«حُنَفاءَلِلّهِ غَیرَ مشرکینَ به»«حج :۳۱» وبه معنای «حنیفیّت»پرسیده، امام «ع»درپاسخ او فرمود :هی الفِطرهُ التی فَطَرَ الله الناسَ عَلَیَها لاتبدیَل لِخلقِ الله«وقال ع»فَطَرَهم الله علی المعرفه.
فهرست منابع و ماخذ
- قرآن کریم .
- آمدی،عبدالواحد بن محمد،غررالحکم،ج۲،تهران،مفید،۱۳۶۲ .
- ابن سینا ،حسین ،الاشارات والتنبیهات ،باشرح خواجه نصیر طوسی ،۳ج،چاپ۲،ج۱،دفتر نشرکتاب،۱۴۰۳ه ق.
- ———-،الهیات شفاء،قم،حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی مرکز انتشارات ،۱۳۷۹.
- ———،نجاه،تحقیق دکتر عبدالرحمن عمیره،انتشارات دارالجمیل،۱۴۱۲ ه ق.
- ابن خلدون ،کلیّات عقاید ،تهران ،قلم ،۱۳۵۷.
- ابن منظور ،لسان العرب ،بیروت،دارالاحیاء التراث العربی،۱۸ جلد، ۱۴۰۸ ه ق.
- امام علی «ع»،نهج البلاغه ،ترجمه محمد دشتی ،چاپ پنجم ،قم،مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیر المومنین«ع»،۱۳۸۱.
- امام خمینی ،روح الله،چهل حدیث،تهران،مؤسسه تنظیم ونشرآثار امام خمینی،۱۳۷۸.
- برنجکار،رضا ،معرفت فطری خدا،تهران ،مؤسسه نبأ،چ۱ ،۱۳۷۴.
- پور داوود،ابراهیم ،فرهنگ ایران وباستان «بخش نخست»،تهران،انتشارات انجمن ایران شناسی، ۱۳۲۶.
- ———–،یادداشت های گاتاها«سروده های زرتشت»،تهران،دانشگاه تهران،۱۳۵۴.
