تعداد صفحات: ۹۴ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
کلیات………………………………….
مقدمه…………………………………. ۶
تعریف موضوع……………………………. ۶
اهمیت موضوع……………………………. ۷
پیشینه موضوع…………………………… ۸
سؤال اصلی……………………………… ۸
فرضیه…………………………………. ۸
سؤالهای فرعی…………………………… ۸
روش تحقیق……………………………… ۸
چکیده…………………………………. ۹
فصل اول……………………………….. ۱۰
معنای لغوی و اصطلاحی…………………….. ۱۱
اکل…………………………………… ۱۱
شرب…………………………………… ۱۱
طعام………………………………….. ۱۱
طیب…………………………………… ۱۲
طیبات…………………………………. ۱۲
غذا…………………………………… ۱۴
غذای حلال………………………………. ۱۴
غذای حرام……………………………… ۱۵
غذای پاک و طیب…………………………. ۱۵
فصل دوم……………………………….. ۱۷
مقدمه…………………………………. ۱۸
زمان و موقع خوردن………………………. ۱۸
بهداشت و مستحبات غذا خوردن………………. ۲۰
فصل سوم……………………………….. ۲۸
بخش الف……………………………….. ۲۹
مقدمه…………………………………. ۳۰
بخش الف: تغذیه و اثرات جسمی آن…………… ۳۱
بیان نکات اخلاقی و بهداشتی عبس/۲۴…………. ۳۲
غذا و سلامتی……………………………. ۳۴
علائم تغذیه خوب…………………………. ۳۴
تکریم انسان با غذا……………………… ۳۵
موهبت تغذیه درست……………………….. ۳۶
تغذیه و سلامتی اعصاب…………………….. ۴۱
تأثیر غذا در زیبایی انسان……………….. ۴۲
تغذیه و کنترل میل جنسی………………….. ۴۲
کم‌خوری و طول عمر……………………….. ۴۳
کم‌خوری و سلامتی…………………………. ۴۶
اثرات تربیتی روزه………………………. ۴۸
اثرات بهداشتی و درمانی روزه……………… ۴۸
اثرات پرخوری…………………………… ۵۰
ارتباط بین تغذیه و انواع بیماریها………… ۵۱
بخش ب…………………………………. ۵۳
بخش ب: غذاها و میوه های خاص (قرآنی)………. ۵۴
انجیر…………………………………. ۵۴
زیتون…………………………………. ۵۵
انگور…………………………………. ۵۶
رطب…………………………………… ۵۸
خواص غذایی و درمانی خرما………………… ۵۸
عسل…………………………………… ۵۹
شیر…………………………………… ۶۲
انار………………………………….. ۶۳
سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز…………… ۶۴
کدو…………………………………… ۶۶
گوشت (تازه)……………………………. ۶۷
کاهو………………………………….. ۶۸
فصل چهارم……………………………… ۶۹
طلب حرام (حرامخوری)…………………….. ۷۰
انواع تقسیمات مال………………………. ۷۱
خوردنیهای حلال………………………….. ۷۴
ویژگی رزق انسان………………………… ۷۶
رابطه بین طیبات و عمل صالح………………. ۸۱
ارتباط زهد با غذا………………………. ۸۳
نتیجه‌گیری……………………………… ۸۶
فهرست منابع و مآخذ……………………… ۸۷
مقدمه
سپاس ویژه خداوندی است که مخلوقات را به بهترین صورت تدبیر فرمود و زمین وآسمانها را آفرید و آب گوارا از عصاره بخارات نازل کرد و بدان وسیله دانه‌ها و گیاهان را به وجود آورد و روزیها و خوردنیها را مقدر و به وسیله خوردنیها، قوای جانداران را حفظ کرد و با اطعام بندگان با غذاهای پاکیزه به طاعات و اعمال شایسته آنان کمک کرد.
انسان دارای دو بعد است: بعد روحانی و بعد جسمانی.
همانطور که بعد روحانی او نیازمند معنویات و ارتباط با عالم معناست، جسم انسان هم برای اینکه روح او را همراهی کند نیازمند عوامل مادی است.
انسان برای اینکه شاداب و سرزنده باشد باید هم تغذیه روحی داشته باشد و هم تغذیه جسمی درست است که تغذیه از عوامل مادی است و موجب شادابی جسم انسان می‌شود ولی بعید نیست که اثرات روحی هم داشته باشد و برای همین توجه به تغذیه و نوع آن قابل بررسی است و توجهات خاص خود را می‌طلبد.
«انسان اشرف مخلوقات است» توجه به همین جمله کوتاه می‌تواند آدمی را از حیوانیت دور سازد و او را در مسیر معرفهالله قرار دهد و این امکان‌پذیر نیست مگر توجه به همه ابعاد انسان اعم از عبادی، معنوی، روحی، جسمی و … .
و در این میان توجه به «بهداشت علوم تغذیه» از ضروریات می‌باشد.
تعریف موضوع
موضوعی که در این مجموعه مورد بررسی قرار گرفته است با عنوان « بهداشت علوم تغذیه در قرآن » است که همانطور که از اسمش مشخص است به علوم تغذیه‌ای انسان و بهداشت آن با توجه به آیات مربوط به آن پرداخته است.
در تعریف علوم تغذیه همین بس که «یک سری نیازهای غریزی و جسمی است که انسان برای به دست آوردن قوای جسمی و انجام فعالیت‌های روزانه و برآوردن نیاز جسمی خود به آن رو می‌آورد» اما فقط خوردن و برآوردن نیاز مهم نیست بلکه از چه خوردن و کیفیت و کمیت آن مهم است که تحت عنوان بهداشت تغذیه بررسی می‌شود، که هم اثر جسمی خوب و هم اثر روحی خوب داشته باشد.
غذای حلال
در چندین نمونه از آیات قرآن لفظ «حلالاً طیباً» به چشم می‌خورد که این نشان می‌دهد غذای حلال، همان غذای پاک و طیبی است که خداوند به آن تأکید فرموده و از بهترین خوراکیها است و خوردن غذاهای پاکیزه و حلال باعث انجام کار نیک می‌گردد و نخوردن از غذای حلال، پیروی از شیطان است همچنانکه در چند آیه به این مورد اشاره شده است و در تقسیم‌بندی غذای حلال در قسمتی از سخنان امام صادق (ع) به سه قسم از غذاهای حلال اشاره شده است.
«قسم اول: حبوباتی مثل گندم، جو، برنج، نخود و … هر چه که غذای تن انسان است و به او نیرو دهد خوردنش حلال است.
قسم دوم: هر آنچه که از زمین برآید از اقسام همه میوه‌ها.
قسم سوم: انواع سبزیجات و گیاه و هر چه از زمین بروید و هرگونه سبزیجاتی که برای انسان سودمند هست و خوردنش حلال است و نیز گوشت حیوانات اهلی و گوشت هر حیوان اهلی که نیش و چنگال ندارد و پرنده‌ای که چینه‌دان دارد و تخم پرنده‌ای که دو سرش با هم تفاوت دارد. از شکار دریا، اقسام ماهیها که دارای پوست زبر هستند (فلس‌دار) و از نوشیدنی‌ها، اقسام نوشیدنی که موجب سُکر و مستی نشود».
غذای پاک و طیب
در قرآن کریم لفظهایی مثل «حلالاً طیباً» و «کُلوا مِنَ الطَّیِباتِ» و … آمده است که همگی بیانگر اهمیت طیبات و غذاهای بدست آمده از آنها می‌باشد اما اصل «طیب» آن است که حواس از آن لذت می‌برد و برای حواس لذت‌آور است و نفس و جان آدمی از آن لذت می‌برد و به عنوان صفت به کار می‌رود و در اکثر موارد از آن معنی حلال اراده می‌شود و به قولی لذت‌بخش.
و منظور از «طیبات» خوردنیهای لذیذ و برخی گویند «چیزهای حلال است» و نیز گویند که «منظور از طیبات چیزهایی لذیذی است که انسان به آن تمایل دارد»
با استفاده از دو آیه «سوره مائده، آیه ۴» و «سوره اعراف، آیه ۱۵۷» فهمیده می‌شود که طیبات عموماً حلال و خبائث عموماً حرامند و به نظر نگارنده قاموس قرآن مراد از طیبات «طیبات واقعی است نه آنچه میان مردم معمول است، و آنچه در شرع حرام شده به علت خبیثیت واقعی است گرچه در عرف از خبائث نیست.
فهرست منابع و مآخذ
- آب و بهداشت در اسلام، عباسعلی محمودی، دفتر تحقیق و نشر بهاران، ۱۳۷۰
- آداب و مراحل سلوک الهی، کریم محمود حقیقی، فلاح، ۱۳۷۸، چاپ سوم
- اصول طب روحانی، دکتر عبدالکریم بی آزار شیرازی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ۱۳۷۸، چاپ اول
- اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، دکتر سید رضا پاکنژاد، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۴۳، چاپ اول
- بلوغ و سلامتی نوجوانان، دکتر احمد صبور اردوبادی، رسالت قلم، ۱۳۷۷، چاپ اول
- تبیین اللغات لتبیان الآیات یا فرهنگ لغات قرآن، دکتر محمد قریب، بنیاد، ۱۳۶۶، چاپ اول
- تغذیه و تاثیر آن در سلامت و بهداشت، عفت نوابی نژاد و انشاء عالم، امیرکبیر، آبان ۱۳۴۲
- تفسیر الجامع الاحکام القرآن، ابوعبدالله محمد انصاری قرطبی، دارالکتب المصریه
- جامع السعادات، علامه مولی مهدی نراقی، مترجم، سید جلال الدین مجتبوی، حکمت، چاپ اول
