پایان نامه برزخ در اندیشه مؤمن واقعی

تعداد صفحات: ۱۰۳ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

چکیده

برزخ به عنوان یکی از مسایل مهم اعتقادی که در مورد زندگی پس از مرگ مطرح است از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است ، که در صورت آشنایی بیشتر با آن تأثیر مستقیم بر اعمال دنیوی ما خواهد داشت ، از این رو آن گاه که وجود برزخ به صورت امری قطعی ، چه از طریق منابع قابل اطمینانی مثل قرآن و حدیث و چه از طریق عقل به اثبات برسد یقین حاصل از آن در دل مؤمن واقعی از نشانه های ایمان او خواهد بود.

از سوی دیگر آشنایی با کیفیت زندگی برزخی نیز می تواند ما را در ساختن عالم پس از مرگ یاری نماید و یقین ما را نسبت به آنچه از زندگی پس از مرگ می شنویم کاملتر گرداند.

اما یکی از عواملی که در بالارفتن یقین نسبت به برزخ مؤثر است این است که باور کنیم حیات پس از مرگ حیاتی حقیقی و کاملاً قابل لمس است و از نوع رؤیا و خیال نیست ، همچنین با ایمان به تجسم اعمال در برزخ که از طریق آیات و روایات زیادی به اثبات می رسد ، اعمال دنیوی ما مفهوم دیگری یافته و می تواند با توجه به شکل برزخی آن از ما سر بزند که در این صورت بهشت و جهنم برزخی با کیفیت و اثرات خاص خود از لحظۀ مرگ تا قیامت برای ما حاصل خواهد شد ، که البته ویژگی های آن با جهنم و بهشت قیامت متفاوت بوده و از نظر شدت، ضعف ، زمان ، محاسبه و افراد مورد محاسبه با بهشت و جهنم برزخی متمایز خواهد بود.

بدین سان جایگاه هر دسته از ارواح ، کفار ، مؤمنین و مستضعفین در برزخ متفاوت بوده و براساس تعریفی که از هر یک از آن ها وجود دارد بهشت و جهنم برزخی شامل حال آن ها خواهد شد.

مقدمه 

تمامی ادیان الهی و نیز عقول بشری در طول دوران های مختلف حیات انسان ، مبدأ و مقصد را پذیرفته اند و آن را ناگزیر قبول نموده اند.

دین اسلام که اکمل و اتمّ ادیان الهی است ، برجسته تر از همه ادیان دیگر حوادث پس از مرگ از جمله برزخ را به طور مفصّل بیان نموده است و با براهین روشن مستدل ساخته است، تا ضمن پاسخ به آراء دیگر، از آثار تربیتی آن یعنی دو عنصر تشویق و تنبیه نیز بهره برد، اما اینک چطور می توان از عقل و این تعالیم ارزشمند در جهت بازسازی سرای پس از مرگ سودجست خود مطلبی است که نیاز به فکر و اندیشه درست دارد و آنان که حقیقت زندگی خویش را دریافته و ایمان ، دلهای ایشان را فراگرفته ، بی شک نسبت به زندگی پس از مرگ نیز بینشی متفاوت از دنیاپرستان داشته و اعمال و رفتار ایشان از این عقیده و بینش متأثر خواهد بود.

به خصوص که یکی از حوادثی که با مرگ آدمی از حیات کنونی آغاز می گردد «برزخ» است و همین نزدیک بودن پاداش و عقاب در برزخ که از دروازه مرگ شروع می شود، تأثیر بسزایی در عقیده ، اخلاق و عمل اشخاص خواهد داشت.

بنابراین ما نیز در جهت شناسایی عالم پس از مرگ و ایجاد یقین نسبت به وجود و درک اجمالی کیفیت آن ، به منابع قابل دسترس خود در این دنیا از جمله : قرآن ، حدیث و عقل رجوع نموده و همچنین با استفاده از متون برآمده از این منابع قابل اعتماد به مطالعه بیشتر در این زمینه می پردازیم تا شاید ایمان حقیقی، همچون ایمان مؤمنان راستین در دل ما نیز بدرخشد.

تبیین موضوع ضرورت و اهمیت آن

ضمیر ناخودآگاه ما پیوسته این سؤال را مطرح می کند که از کجا آمده ایم و به کجا خواهیم رفت؟ و آیا زندگی به زندگی دنیوی محدود است و مرگ زوال و نیستی ما است؟ یا خیر؟

بارها شنیده ایم و در متون دینی خوانده ایم که زندگی ما از سه بخش، دنیا ، برزخ و قیامت تشکیل شده است و زندگی پس از مرگ بازتاب زندگی دنیوی ماست، اما متأسفانه عدۀ بسیاری از ما در طول زندگی دنیوی خود از این مطلب مهم غافل بوده و جز عده ای مؤمن حقیقتی که زندگی خود را براساس این عقیده می گذارنند، بقیه مردم معمولاً بیشتر توجه خود را به دنیا سپرده اند.

بنابراین با دقت به اهمیت اعتقاد ، یا بی اعتقادی به این موضوع و تأثیر مستقیم این عقیده در برنامه های زندگی ما ، احساس شد که تحقیق و پی جویی دربارۀ مسئله برزخ می تواند به عنوان یکی از مهمترین دغدغه های زندگی ما مورد بررسی قرار بگیرد. ضمناً از آنجا که امکانات ما در زندگی دنیا ، برای شناخت جهان پس از مرگ محدود به امور نقلی و عقلی می شود، پس بهتر دانسته شد تا از طریق دنیایی که آن را می شناسیم و از طریق راهنمایانی که به صدق و راستی آنان ایمان داریم.

طرح مسئله و پرسش های تحقیق

سئوالی که مراحل مختلف این تحقیق به تدریج به دنبال پاسخگویی به آن خواهد بود این است که : آموزه های دینی و عقلی چه تأثیری در یقین بیشتر نسبت به برزخ خواهد داشت؟ به عبارت دیگر در این تحقیق ، سعی شود تأثیر تعلیمات دینی و بررسی های عقلی و نقلی در میزان یقین نسبت به عالم برزخ مورد پژوهش قرار گیرد.

پس بدین ترتیب آنچه به عنوان مستقل در این کار مورد بررسی واقع می شود همان آموزه های دینی و مذهبی و فعالیت عقلی در مورد برزخ است و آنچه به عنوان وابسته قرار می گیرد همان یقین نسبت به عالم برزخ می باشد.

در این مسیر به سئوالات فرعی تری جهت رسیدن به جواب سؤال اصلی خواهیم پرداخت از جمله :

۱- یک فرد مسلمان از چه امکاناتی در رسیدن به یقین بیشتر نسبت به برزخ می تواند استفاده کند؟

۲- قرآن و حدیث چه تأثیری در اثبات وجود برزخ دارند؟

۳- آیا عقل ما می تواند در اثبات و بالارفتن یقین نسبت به برزخ به ما کمک کند؟

وجود برزخ در قرآن

آنگاه که می خواهیم در مورد مسائل اعتقادی و خصوصاً ماوراءطبیعی دست به تحقیق و مطالعه بزنیم و برای دستیابی به یقین غیرقابل تردید دربارۀ آنها ناچار به استفاده از راه هایی هستیم که بتوانند ما را راحتتر به مقصود رسانند و ایمان و اعتقاد ما را محکمتر گردانند.

بنابراین حال که به عنوان یک مسلمان شیعه در جایگاهی ایستاده ایم که نسبت به کتاب آسمانی خود یعنی قرآن و سخنان بزرگانمان در احادیث، اطمینانی قلبی برای ما حاصل شده، پس قطعاً برای تحقیق در مورد مسائلی که مورد تأکید دین و تعالیم الهی هستند. اولین منبعی که می توان به آن رجوع کرد همان کتاب آسمانی الهی است.

به همین خاطر ما نیز در ابتدای این بخش برای اثبات وجود برزخ و بررسی یقینی بودن یا قابل تردید بودن عالم برزخ به اولین منبع مورد اطمینان قابل دسترس خود یعنی قرآن رجوع می کنیم.

در مورد مسئله برزخ که مورد بحث ماست پانزده آیه در قرآن به آن پرداخته شده است، که این آیات هم می توانند در زمینه اثبات وجود عالم برزخ و هم در مورد کیفیت زندگی برزخی یقین ما را نسبت به این عالم افزایش بخشد.

فهرست منابع و  مآخذ

1. * قرآن کریم
2. * مفاتیح الجنان
3. * نهج البلاغه ، سخنان امام علی (ع) ، سید رضی ، مترجم مصطفی زمانی ، قم ، انتشارات پیام اسلام، بی تا .
4. احمدی ، محمود ، راز خلقت ، انتشارات مسعود ، چاپخانه ، رستمخانی ، ۱۳۸۰
5. اسداللهی ، علیرضا، سفر به عالم برزخ ، مؤسسه انتشاراتی صبح پیروزی ، چاپخانه امیران ، چاپ هفتم ، زمستان ۸۳ .
6. اسدی ، علی محمد ، حیات برزخی ، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی ، بهمن ۶۱
7. اشتهاردی، محمد مهدی ، عالم برزخ در چند قدمی ما ، انتشارات کتاب یوسف ، چاپ مهر ، زمستان ۸۱.
8. امین ، سید مهدی ، معارف قرآن در المیزان ، جلد ۱، ناشر سازمان تبلیغات اسلامی ، چاپ و صحافی : علامه طباطبایی ، چاپ اول : بهار ۱۳۷۰.
9. بهشتی ، محمد ، فرهنگ فارسی امید ، تهران،انتشارات فؤاد ، چاپ دوم ، ۱۳۸۵.
10. پور یوسف ، عباس ، خلاصه تفسیر المیزان و نمونه ، بی جا، نشر شاهد ، چاپ سوم ، ۱۳۷۰.
11. جوادی آملی ،عبدالله ، معاد در قرآن ، قم،مرکز نشر اسراء ، چاپ دوم ، دی ماه ۱۳۸۲.
12. حر عاملی ، محمد بن حسن، وسائل الشیعه ،ترجمه و تصحیح: محمد رازی، جلد ۷ ، المکتب الاسلامیه ، تهران ، ۱۱۰۴.