تحقیق جهت یابی در کوهستان

تعداد صفحات: ۶۸ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

مقدمه ۳

بخش اول ۴

مقدمه جهت‌یابی ۴

جهت‌های اصلی و فرعی ۴

روش‌های جهت‌یابی ۵

جهت یابی و نقشه خوانی و گزارشات ۶

یافتن نقاط در روی زمین ۶

قطب‌های جغرافیایی ۶

بخش دوم ۷

جهت یابی در روز ۷

جهت‌یابی با سمت خورشید ۷

جهت‌یابی با سایهٔ چوب(شاخص) ۸

بخش سوم ۱۱

روش‌های جهت‌یابی در شب ۱۱

جهت‌یابی با ستارهٔ قطبی ۱۱

جهت‌یابی با هلال ماه ۱۲

قطب نمای ماه ۱۴

پیدا کردن جنوب توسط ماه ۱۵

جهت یابی بکمک ستاره‌های اوریون ۱۵

روش استفاده از ستارگان دب اکبر: ۱۵

روش استفاده از ستارگان ذات الکرسی: ۱۶

جهت یابی به کمک ستارگان بادبادکی ۱۶

بوسیله ستارگان صورت فلکی جَبّار ۱۶

بوسیله مجموعه ستارگان خوشه پروین ۱۷

کهکشان راه شیری ۱۷

بخش چهارم ۱۹

جهت یابی طبیعی ۱۹

جهت یابی با استفاده از درختان ۲۱

جهت یابی توسط بوها ۲۱

جهت یابی به کمک لانه مورچه ها ۲۲

استفاده از گوشها برای تعیین جهت ۲۲

جهت یابی بوسیله ابرها ۲۲

جهت یابی بوسیله اشکال و جهت برف و یخ ۲۴

جهت یابی از روی باد ۲۵

اثرات خورشید بر درختان ۲۶

نشانه‌های مور تپه‌ها ۲۶

جهت یابی ملخ‌های مهاجر با استفاده از چشم‌های خود نه شاخک ۲۷

راز چگونگی جهت یابی پرندگان ۲۸

جهت یابی حرفه ای در هر شرایط ۲۸

بخش پنجم ۳۰

جهت یابی بوسیله ابزار ۳۰

جهت یابی به کمک ساعت مچی ۳۰

جهت‌یابی با قطب‌نمای دست‌ساز ۳۱

پیدا کردن وقت از روی جهت یابی ۳۳

مغناطیسی کردن سوزن با باتری ۳۳

موقعیت یابی به کمک ساعت ۳۴

قطب‌نما و قبله‌نما ۳۴

نگهداری از قطب نما ۳۷

نقشه MAP 39

جی – پی – اس GPS (Global Positioning System) 39

سیستم‌های تصویری ۴۰

گزارشات رادیویی ۴۱

فصل ششم ۴۴

کمپاس ۴۴

کمپاس و کاربرد‌های آن ۴۴

کمپاس برانتون (قطب نمای جیبی) ۴۴

مقیاس های آزیموت و بیرینگ برای تعیین جهات جغرافیایی: ۴۷

نگهداری و تنظیمات کمپاس: ۴۷

انحراف مغناطیسی و تصحیح کمپاس: ۴۸

تعیین انحراف مغناطیسی: ۴۹

تنظیم انحراف مغناطیسی در کمپاس: ۴۹

کارآیی کمپاس: ۵۰

تعاریف ۵۰

روش های برداشت اطلاعات بوسیله کمپاس: ۵۲

اندازه گیری موقعیت ساختار های خطی: ۵۴

اندازه گیری زاویه پیچ برای عناصر خطی: ۵۵

اندازه گیری زوایای قائم، ارتفاع و فاصله: ۵۶

اندازه گیری ضخامت حقیقی لایه ها: ۵۶

اندازه گیری موقعیت صفحات: ۵۷

روش مستقیم بدست آوردن امتداد لایه ۵۸

اندازه گیری شیب توپوگرافی از دور: ۵۹

بدست آوردن موقعیت یک خط مابین دو نقطه: ۵۹

اندازه گیری موقعیت یک صفحه با تکنیک دو خط: ۶۲

استفاده از کمپاس برای تعیین دو نقطه هم ارتفاع: ۶۳

یافتن موقعیت با استفاده از کمپاس و نقشه: ۶۴

یافتن موقعیت خود بر روی نقشه: ۶۶

منابع ۶۸

مقدمه

کشور ما ایران دارای کوهستانها و چکادهای فراوانی است و حدود نیمی از سرزمین ما را کوه ها تشکیل می‌دهند.

وجود این پدیده‌های طبیعی شرایط مناسبی را برای پرداختن به ورزش کوهنوردی فراهم آورده است. این ورزش مفرح از دیرباز مورد توجه علاقه مندان به طبیعت و کوهستان بوده و درچند سال اخیر شدت بیشتری یافته است.

رشد رو به افزون گروه‌های کوهنوردی در بین اقشار مختلف مردم وعلاقه مندی آنها به برنامه‌های کوهپیمایی و لذت بردن از مواهب زیبای الهی در طبیعت و عدم آگاهی‌های کامل عموم از فنون این ورزش من را برآن داشت که با نگارش مقاله ای در ارتباط با این ورزش پرطرفدار که تا حد امکان کاربردی ودر عین حال مختصر باشد اقدام نمایم.

تمام کسانی که با کوه مأنوس هستند وبه اصطلاح کفشی در کوه پاره کرده اند به وضوح میدانند که جاذبه‌های بیشمار کوهستان و قابلیت‌های طبیعت بی همتایش اگر به گونه ای صحیح واصولی درک نگردند چه بسا بستری خطرناک برای علاقه مدان که تجربه و بی اطلاع از روشهای منطقی کوهنوردی فراهم سازد.

انتقال تجربیات وآموخته ها از والاترین کارهاست و نشانه صدق مسلم دلبستگان کوه و کوهنوردی و وظیفه همه اهل فن و صاحبان دانش روز این ورزش است. چه بسیارند کوهنوردانی که به دلیل عدم آگاهی از یک نکته فنی یا نظری متحمل ضایعات و صدمات وصیعی گشته اند. امید آن دارم که این تلاش کوچک به مثابه قایقی در دریای بیکران ورزش کوهنوردی بتواند تنی چند از همراهان و دلباختگان طبیعت وکوهستان را به ساحل آگاهی و عافیت رهنمون سازد.

روش‌های جهت‌یابی

برخی روش‌های جهت‌یابی مخصوص روز، و برخی ویژهٔ شب اند. برخی روش‌ها هم در همهٔ مواقع کارا هستند.

 توجه شود که:

  بسیاری از این روش‌ها کاملاً دقیق نیستند و صرفاً جهت‌های اصلی را به صورت تقریبی‌ مشخص می‌کنند. برای جهت‌های دقیق باید از قطب‌نما استفاده کرد، و میل مغناطیسی و انحراف مغناطیسی آن را هم در نظر داشت.

  آن‌چه گفته می‌شود اکثراً مربوط به نیمکره شمالی است؛ به طور دقیق‌تر، بالای ۲۳٫۵ درجه (بالای مدار رأس‌السرطان). در نیم‌کره جنوبی در برخی روش‌ها ممکن است جهت شمال و جنوب برعکس آن‌چه گفته می‌شود باشد.

به نکات زیر توجه کنید:

۱- سعی کنید قبل از شروع سفر، نقشه ها و عکس‌های موجود منطقه را بررسی نموده و نیز مسیر جریان رودخانه‌های بزرگ و سمتی که در آن کوه ها و یا سلسله جبال امتداد دارند و موقعیت نقاط مشخص روی زمین را نسبت به هم نشان کنید.

۲- اگر سوار کشتی یا قایقی بودید در صورت بودن فرصت؛ نکات زیر را بررسی کنید:

الف) سمت و مسیر حرکت شما به سمت خشکی

ب) طول و عرض جغرافیایی

ج) پیش بینی سمت وزش باد

د) سمت حرکت جریانات آب اقیانوس

قطب‌های جغرافیایی

در نیم راه قطب‌های جغرافیایی خطــی فرضی به نام استوا در نظر گرفته می­شود که زمین را به دو نیم کره شمال و جنوبی تقسیم می­کند.

زمین تقریباً یک کـره ا ی کامل است. و از آنجــا که کره زمین می­چرخد، دو نقطـه ای را که در بالا و پایین زمین حـول آن می­چرخد می­توان نقاط مبدأ را در نظــر گرفت. به این دو نقطـه قطب‌های جغرافیـایی گویند.

عرض جغرافیایی

تعدادی دایره فرضی به نام مـدار به موازات استوا رسم می­شود که عـرض جغرافیـایی را نشان می­دهد و به ۹۰ درجه شمـالی و جنـوبی تقسیــم شده اند.

طول جغرافیایی

طول جغرافیایی را با نصف النهــارها مشخص می­کنند. نصف النهارها دوایـری فرضی هستند که از دو قطب می­گذرند. یک نصف النهـار را بعنـوان مبنا انتخــاب کرده اند که طـول آن صفــر است (گرینویچ) فاصله نصف النهـار ها از یکدیگر در استـوا حداکثـر و رو به قطــب ها به تدریــج کم می‌شود تا به صفــر می­رسنـد.

جهت یابی در روز

ممکن است در یک سفر قطب نما نداشته باشیم و یا قطب نمای ما از کار افتاده باشد. در این حالت نیاز داریم تا راه خود را بدون استفاده از قطب نما و به کمک خورشید، ماه و ستارگان و طبیعت اطرافمان بیابیم.

 برای یافتن موقعیتمان در یک سفر صحرایی ممکن است بالا رفتن از یک تپه و مشاهده اطراف ایده خوبی به نظر برسد. در بالای تپه خوب به اطرافمان نگاه می‌کنیم و آثار فعالیت انسان ها را می‌یابیم و می‌توانیم تصمیم بگیریم که به کدام سمت حرکت کنیم. اما اگر نقشه و قطب نما به همراه نداشته باشیم نمی توانیم مشخص کنیم که کدام جهت شمال است. پس برای تعیین جهت جغرافیایی می‌توانیم از یکی از روش‌های زیر استفاده کنیم.

منابع

1. GPS و کاربرد آن، مهندس عباسعلی صالح‌آبادی، سازمان جغرافیای ارتش، ۱۳۸۰
2. آموزش جغرافیا در دهه بیستم، دکتر لاهوتی، انتشارات آستان قدس، ۱۳۸۰
3. آشنایی با فن سنجش از دور و کاربرد آن در منابع طبیعی، محمود زبیری- علیرضا مجد، دانشگاه تهران، ۱۳۸۰
4. پاتولوژی جغرافیای ایران، زرتشت هوش ور، جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۸۱
5. تهیه نقشه‌های موضوعی از تصاویر ماهواره‌ای، حمید مالمیریان، سازمان جغرافیایی ارتش، ۱۳۷۶
6. جغرافیای جنگل‌های جهان، احمد مصدق، دانشگاه تهران، ۱۳۷۷
7. جغرافیایی نظامی ایران، دکتر سیدیحیی صفوی، دانشگاه اصفهان، ۱۳۷۸
8. روش شناسی و تکنیک‌های تحقیق علمی در علوم انسانی با تأکید بر جغرافیا، دکتر حسین آسایش- سیدرحیم مشیری، نشر قومس، ۱۳۸۱
9. سیستم اطلاعات جغرافیایی، ترجمه حسن طاهرکیا، انتشارات سمت، ۱۳۷۶
10. فرهنگ جغرافیایی کوههای کشور، سازمان جغرافیایی ارتش، سازمان جغرافیایی ارتش، ۱۳۸۱
11. مبانی نقشه خوانی، دکتر مجتبی نیمایی، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۰.