تعداد صفحات: ۲۸ | قابل ویرایش
مقدمه
امروزه ورزش و فعالیت های مربوط به آن، زمان و انرژی فراوانی از افراد هر جامعه را به خود اختصاص داده و جایگاهی مهمی در فرهنگ جوامع پیدا کرده است. رقابت های ورزشی، ورزشکاران و تماشاگران را در وضعیت هایی قرار می‌دهند که ممکن است قواعد، هنجارها و تقسیم کارهای رایج به آسانی نقض و به رویارویی های پرخاشجویانه و خشونت آمیز منجر می‌شود. بین فعالیت های ورزشی گوناگون در ورزش فوتبال بیش از سایر رشته های ورزشی رفتار خشن و پرخاشجویانه، به ویژه بین طرفداران و هواداران تیم های فوتبال مشاهده می‌شود.
پرخاشگری
برخی از صاحبنظران، پرخاشگری را واکنشی غریزی به هجوم، ناکامی و رقابت برای دستابی به منابع می‌دانند که عمدتاً ز طریق برخورد بدنی تجلی می‌یابد.
کوکس( cox,1990 ) پرخاشگری را مل می‌داند که هدف مستقیم آن صدمه و آسیب رساندن به دیگری است. لاور ( lauer, 2002 ) پرخاشگری را که محصول ناکامی است عملی می‌داند که به آسیب عمدی دیگران منتهی می‌شود. البته این آسیب مکن در انواع شیوه ها پیاده شود و حتماً متضمن آزارهای روانی نظیر تحقیر، توهین و فحاشی نیز شود.
تیلور ( Taylor, 2004 ) نیز پرخاشگری را هر نوع عملی می‌داند که به قصد آسیب رساندن به دیگران انجام می‌گیرد.
انواع پرخاشگری در ورزش
پرخاشگری در عرصه فعالیت های ورزشی به شکل ابزاری و بازتابی و یا کلامی فیزیکی تجلی می‌یابد و از سوی افراد حاضر و شرکت کننده در رویدادهای ورزشی در قبال سایر بازیکنان، تماشگران، مربیان، مقامات ورزشی، عامه مردم و اموال صورت می‌گیرد.
ارونسون ( ۱۳۶۹ ) با تمایز بین دو نوع پرخاشگری، یعنی پرخاشگری ابزاری و بازتابی یا عاطفی، امکان وقوع هر دو را در عرصه ورزش متذکر می‌شود. پرخاشگری بازتابی ( reactive/ reflexive aggression ) ضرب و جرح و ایجا درد و رنج، ابزاری برای دست یابی به هدف های گوناگونی مانند پاداش مادی، پیروزی، افتخار یا تحسین باشد. این نوع پرخاشگری، خشونتی غیر احساسی و هدف آن انجام وطیفه است.
لئونارد ( Leoard, 1988 ) که به دو نوع پرخاشگری ابزاری و واکنشی توجه دارد بر این عقیده است که پرخاشگری ابزاری، غیر عاطفی و وظیفه محور است و پرخاشگری واکنشی که تحت تاثیر احساس می‌باشد که هدف آن آسیب رساندن است.
بنابراین، هرگاه طرفداران تیمی با هدف تضعیف روحیه بازکنان تیم حریف بخواهند زمینه ای برای پیروزی تیم خود ایجادکنند، شعارهای تحقیر آمیز می‌دهند یا به اصطلاح به پرخاشگری ابزاری مبادرت می‌ورزند اما اگر طرفداران اشیایی به سوی بازیکنان تیم حریف پرتاب یا نزاع فیزیکی کنند، آنگاه گفته می‌شود، مرتکب خشونت فیزیکی شده اند.
خشونت
خشونت را می‌توان اعمال یک نیروی فیزیکی بر یک شی یا یک فرد یا یک گروه اجتماعی که به قصد یا بدون قصد سبب زیان یا تخریب دیگری شود، تعریف کرد.
در این تعریف بعد روحی- روانی خشونت نادیده گرفته شده است و خشونت از لحظه شروع یک عمل فیزیکی مود توجه بوده است اما نه فقط این عمل می‌تواند نوی فشار و تهدید روانی و به همان اندازه و شاید مخرب باشد بلکه وجود پتانسیل خشونت نیز به نوبه خود می‌تواند به صورت یک فشار روحی خشونت برانگیز عمل کند.
همچنین خشونت را به معنی استفاده از زور برای آسیب رساندن، کشتن و دیگر رفتارهای سوء نیز تعریف نموده اند. دامنه مفهومی خشونت می‌تواند از تهدید کلامی تا کشتن آدم ها را در برگیرد.
خشونت ورزشی
خشونت ورزشی عبارت است از: رفتار و کنشی که خارج از قواعد و هنجارهای ورزشی روی می‌دهد و هدف آن آسیب رسانی است و این نوع رفتار ارتباط مستقیمی با اهداف رقابتی ورزش ندارد. ( Tery and Jakson, 1985 )
رفتارهای دلالت بر خشونت ورزشی می‌تواند شامل تحقیر، اهانت، دشنام و توهین یا تلاش برای آسیب فیزیکی باشد. در هر مورد، هدف از رفتار آسیب رساندن به دیگری / دیگران، یعنی تحمیل درد و رنج به شکل فیزیکی یا روحی – روانی است.
مع الوصف خشونت ورزشی فرآورده ای اجتماعی تلقی می‌گردد که با الهام از عوامل مختلف اجتماعی در عرصه های گوناگون کنش اجتماعی جلوه گر می‌گردد.
منابع
- ارونسون، الیوت ( ۱۳۶۹ ). روان شناسی اجتماعی، ترجمه حسین شکرکن، تهران: انتشارات رشد.
- احمدی، حبیب ( ۱۳۸۲ ). جامعه شناسی انحرافات، تهران: سمت.
- افتخاری، اصغر ( ۱۳۷۹ ). خشونت و جامعه، تهران: نشر سفیر.
- دوفرانس، ژاک ( ۱۳۸۵ ). جامعه شناسی ورزش، ترجمه عبدالحسین ینک گهر، تهران: انتشارات توتیا.
- سفرز، برنهارد ( ۱۳۸۳ ). مبانی جامعه شناسی جوانان، ترجمه کرامت ال.. راسخ ،تهران: نشر نی .
- طاهری، محمد علی ( ۱۳۸۵ ). خشونت ساختاری و فرآیند عدالت کیفری، تهران: انتشارات محراب فکر.
- کریمی، یوسف ( ۱۳۷۳ ). روانشناسی اجتماعی، تهران: انتشارات بعثت.
- محسنی تبریزی، علی رضا ( ۱۳۸۳ ). وندالیسم، تهران: انتشارات آن.
