پایان نامه بازتاب فضایی تحولات اقتصادی روستاهای شهرستان رضوانشهر در دو دهه گذشته (۸۳-۶۳) مورد دهستان مرکزی

تعداد صفحات: ۲۴۸ | قابل ویرایش

فهرست

عنوان                                                                                                                                                      صفحه

فصل اول: کلیات  تحقیق

۱-۱-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………۱

۲-۱ طرح مساله ……………………………………………………………………………………………………………۲

۳-۱- پیشینه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….۴

۴-۱ – فرضیات ……………………………………………………………………………………………………………۵

۵-۱-اهداف…………………………………………………………………………………………………………………۵

۶-۱- روش تحقیق و علت انتخاب …………………………………………………………………………………..۶

۷-۱- موانع و مشکلات تحقیق ………………………………………………………………………………………..۶

۸-۱- اصطلاحات و مفاهیم ………………………………………………………………………………………………۷

فصل دوم : ویژگی های طبیعی منطقه مورد مطالعه

۱-۲- موقعیت جغرافیایی ، حدود وسعت………………………………………………………………………………..۹

۲-۲- ساختار زمین شناسی منطقه مورد مطالعه ………………………………………………………………………..۱۴

۳-۲- گسل های مهم در منطقه مورد مطالعه…………………………………………………………………………..۱۷

الف)گسل آستارا ……………………………………………………………………………………………………………..۲۰

ب) گسل تالش …………………………………………………………………………………………………………………۲۰

۴-۲- سوانح طبیعی…………………………………………………………………………………………………………….۲۰

۱-۴-۲- زلزله ………………………………………………………………………………………………………………… ۲۱

۲-۴-۲- سیل  ………………………………………………………………………………………………………………….۲۱

۵-۲- خاکها و قابلیت استفاده از اراضی……………………………………………………………………………….۲۲

۱-۵-۲-  خاکهای کوهستانی ………………………………………………………………………………………………۲۲

۲-۵-۲- خاکهای کوهپایه ای ……………………………………………………………………………………………..۲۳

۳-۵-۲- خاکهای جلگه ای …………………………………………………………………………………………………۲۳

۶-۲- عوارض زمین و ناهمواریها…………………………………………………………………………………………..۲۵

۱-۶-۲- ویژگی های دریای خزر …………………………………………………………………………………………۲۶

۲-۶-۲- رشته کوه تالش …………………………………………………………………………………………………….۲۶

۳-۶-۲- دشت های خزری ………………………………………………………………………………………………….۲۷.

۷-۲ -پوشش گیاهی و جانوری …………………………………………………………………………………………….۲۸

۱-۷-۲- پوشش گیاهی…………………………………………………………………………………………۲۸

۲-۷-۲- پوشش زیست جانوری …………………………………………………………………………………………..۲۹

۸-۲- منابع آب در شهرستان رضوانشهر و دهستان مرکزی …………………………………………………………۳۰

۱-۸-۲-  آبهای سطحی ………………………………………………………………………………………………………۳۱

۲-۸-۲- آبهای زیرزمینی …………………………………………………………………………………………………….۳۳

۹-۲- ویژگی های اقلیمی ……………………………………………………………………………………………………۳۳

۱-۹-۲- جریانات جوی ……………………………………………………………………………………………………..۳۴

۲-۹-۲- بارش ………………………………………………………………………………………………………………….۳۷

۳-۹-۲- دما ……………………………………………………………………………………………………………………..۴۰

۴-۹-۲- رطوبت ………………………………………………………………………………………………………………۴۲

۵-۹-۲- یخبندان ……………………………………………………………………………………………………………….۴۵

۶-۹-۲- تبخیر و تعرق ……………………………………………………………………………………………………….۴۶

فصل سوم:  ویژگی های انسانی منطقه مورد مطالعه

۱-۳- سوابق تاریخی و پیشینه سکونت در تالش و رضوانشهر………………………………………………………۴۸

۲-۳- اندازه جمعیت و روند تحولات آن در شهرستان رضوانشهر………………………………………………..۵۰

۳-۳- خانوار وبعد آن………………………………………………………………………………………………………….۵۴

۴-۳- ساخت سنی و جنسی شهرستان رضوانشهر……………………………………………………………………….۵۸

۵-۳- تراکم نسبی و بیولوژیک……………………………………………………………………………………………..۶۲

۶-۳- وضعیت سواد ……………………………………………………………………………………………………………۶۳

۷-۳- حرکت مکانی جمعیت ( مهاجرتها )………………………………………………………………………………۶۵

۸-۳- ویژگی های اقتصادی جمعیت………………………………………………………………………………………۶۶

۹-۳- جمعیت فعال و غیر فعال………………………………………………………………………………………………۶۸

۱۰-۳- قابلیتها و محدودیتها   در زمینه جمعیت روستاهای دهستان مرکزی ……………………………………۷۳

فصل چهارم :ویژگی اقتصای منطقه مورد مطالعه

۱-۴- کشاورزی ……………………………………………………………………………………………………………….۷۵

۱-۱-۴- زراعت………………………………………………………………………………………………………………..۷۶

۲-۱-۴- باغات و قلمستان یا محصولات دائمی ……………………………………………………………………….۸۸

۳-۱-۴- توت و نوغانداری………………………………………………………………………………………………….۹۱

۴-۱-۴ دامداری ، دامپروری و طیور……………………………………………………………………………………..۹۲

۵-۱-۴- نگهدار و پرورش زنبور عسل …………………………………………………………………………………۹۷

۶-۱-۴- ماهیگری و پرورش ماهی……………………………………………………………………………………….۹۸

۲-۴- صنعت………………………………………………………………………………………………………………….۱۰۰

۱-۲-۴- صنایع تبدیلی………………………………………………………………………………………………………۱۰۱

۲-۲-۴- صنایع دستی………………………………………………………………………………………………………۱۰۲

۳-۴-معدن …………………………………………………………………………………………………………………….۱۰۶

۴-۴- قابلیت ها و محدودیت های شهرستان رضوانشهر در زمینه کشاورزی…………………………………۱۰۷

۱-۴-۴- محدودیتها و تنگناهای  شهرستان در زمینه کشاورزی ………………………………………………..۱۰۷

۲-۴-۴- مسایل اساسی ومشکلات توسعه شهرستان در بخش کشاورزی…………………………………… ۱۰۷

فصل پنجم- علل تغییر وتحولات و بازتاب آن در شهرستان رضوانشهر

۱-۵- عوامل انسانی موثر در فعالیتهای تولیدی محصولات کشاورزی در شهرستان رضوانشهر…….. ۱۱۰

۱-۱-۵- عوامل اقتصادی و نقش آن در تحول محصولات کشاورزی در شهرستان رضوانشهر و دهستان مرکزی………………………..۱۱۱

۱- نیاز بازار به تولید انواع محصولات کشاورزی……………………………………………………………………۱۱۱

۲- تاثیر تحولات اقتصاد جهانی بر فعالیتها وتحولات اقتصاد روستاهای شهرستان رضوانشهر…………….۱۱۲

۳- نقش جهاد کشاورزی در ارائه همه جانبه خدمات کشاورزی………………………………………………..۱۱۳

الف: آموزش و تحقیقات کشاورزی در شهرستان رضوانشهر………………………………………………………۱۱۳

ب: فعالیتهای عمرانی وامور زیر بنایی…………………………………………………………………………………… ۱۱۵

ج: فعالیتهای مربوط به  عمران کشاورزی ، زراعی ودامی …………………………………………………………..۱۱۸

۴- پیشرفت صنعت در ارائه تکنولوژی کشاورزی در شهرستان رضوانشهر و دهستان مرکزی……………۱۲۰

۱-۴- تکنولوژی مکانیکی …………………………………………………………………………………………………۱۲۲

۲-۴- تکنولوژی بیولوژیکی ………………………………………………………………………………………………۱۲۶

۵- رابطه تراکم جمعیت و عمقی شدن کشت در جامعه روستایی……………………………………………….۱۲۷

۶ –نقش تحقیقات کشاورزی  در ارائه محصولات پر بازده……………………………………………………… ۱۳۰

۷- یکپارچه سازی اراضی کشاورزی و نتایج حاصل از آندر شهرستان رضوانشهر و دهستان مرکزی…۱۳۱

۸- نقش توسعه راههای ارتباطی در تغییر و تحولات موجود………………………………………………………۱۳۵

۱-۸- راههای اصلی………………………………………………………………………………………………………….۱۳۵

۲-۸- راههای فرعی………………………………………………………………………………………………………….۱۳۷

۳-۸- رههای روستایی ……………………………………………………………………………………………………..۱۳۷

۲-۱-۵- نقش عوامل اجتماعی – فرهنگی در تحول تولیدات کشاورزی………………………………………۱۳۹

 ۱- عقاید اسلامی و فرهنگی در خصوص پرورش حیوانات بومی وغیر بومی ………………………………۱۳۹

۲- باورهای دینی و اعتقادی در خصوص کشت محصولات ویژه ……………………………………………..۱۴۱

۳- ارث و نقش آن در تحول تولیدات کشاورزی …………………………………………………………………..۱۴۲

۴- توسعه و گسترش مشارکت موثر و همه جانبه مردم  و نهادهای محلی در رشد کشاورزی……………۱۴۳

۳-۱-۵ نقش عوامل سیاسی و دولتی درتحول تولیدات کشاورزی……………………………………………..۱۴۴

۱- نقش حمایتهای دولتی در ارتقاء سطح تولید کشاورزی………………………………………………………..۱۴۵

۲- پرداخت وام وتسهیلات ویژه به تولیدکنندگان محصولات کشاورزی…………………………………….۱۴۷

۳- سیاست حمایت دولت از بازرگانان تجاری وارد کننده و صادر کننده محصولات کشاورزی ……..۱۴۸

۴- خدمات و تا سیسات زیر بنایی روستایی و نقش آن  در تحولات اقتصاد کشاورزی …………………..۱۴۹

۲-۵- نقش عوامل طبیعی در تحول محصولات کشاورزی منطقه مورد مطالعه………………………………۱۵۱

۱-۲-۵- نوسانات آب و هوایی برروی کشاورزی شهرستان رضوانشهر ……………………………………….۱۵۱

• نوسانات جریانات جوی تاثیر گذار در منطقه مورد مطالعه……………………………………………..۱۵۲
• بی نظمیهای بارش در زمان کاشت ، داشت و برداشت محصولات………………………………….۱۵۳
• برف و یخیندان ونقش آن در محصولات کشاورزی……………………………………………………۱۵۵

۲-۲-۵- ویژگی های آب و خاک……………………………………………………………………………….۱۵۶

۱- نقش آزمایش و بازسازی خاک در  تحول تولیدات کشاورزی……………………………………….۱۵۶

۲- زهکشی خاک و نقش آن در توسعه کشاورزی منطقه…………………………………………………..۱۵۸

۳- ساخت کانال و نهرهای مهندسی جهت توسعه آبیاری منطقه…………………………………………..۱۵۹

۳-۲-۵- بلایای طبیعی و نقش آن در توسعه کشاورزی……………………………………………………..۱۶۱

۱- وقوع سیل براثر شدت بارندگی…………………………………………………………………………………۱۶۱

۲- خشکسالی های خفیف و احتمالی……………………………………………………………………………..۱۶۲

۳- بادهای محلی وغیر بومی………………………………………………………………………………………….۱۶۲

۳-۵- نقش تولید محصولات جدید کشاورزی در توسعه کشاورزی منطقه…………………………….۱۶۳

۱-۳-۵- پرورش شتر مرغ جوابگوی نیاز غذایی کشور………………………………………………………۱۶۳

۲-۳-۵- بررسی مزیتهای رقابتی صنعت پرورش  شتر مرغ در منطقه …………………………………….۱۶۶

فصل ششم : بازتاب فضایی تحولات ، آزمون فرضیات و ارائه پیشنهادات

۱-۶- برنامه ریزی فضایی ونقش آن در تحولات توسعه روستایی………………………………………۱۶۹

 ۲-۶-علل شکل پذیری وامکان پذیرش دگرگونی درتحولات روستایی درمنطقه مورد مطالعه….۱۷۰

۱-۲-۶- نقش آموزش و ارتباطبات در تحولات منطقه………………………………………………………۱۷۰

۲-۲-۶- تبادلات و تنوعات فرهنگی در منطقه ارتقاء اجتماعی می آفریند……………………………..۱۷۲

۳-۲-۶- روستا نشینی شهری دلیلی دیگر بر تحولات روستایی……………………………………………۱۷۴

۴-۲-۶- عالیترین فضایل روستایی چگونه در حال تغییر است …………………………………………….۱۷۵

۳-۶- آزمون فرضیات ………………………………………………………………………………………………..۱۷۷

۴-۶- بازتاب فضایی تحولات اقتصادی روستاهای دهستان مرکزی…………………………………….. ۱۹۰

۱-۴-۶-  بازتاب فضایی  ریخت بیرونی روستاهای دهستان مرکزی ……………………………………..۱۹۰

۲-۴-۶-  بازتاب فضایی ریخت درونی روستاهای دهستان مرکزی……………………………………….۱۹۲

۵-۶- نتیجه گیری از اهداف تحقیق در منطقه مورد نظر……………………………………………………..۱۹۴

۶-۶- پیشنهادات برای رشد وتوسعه بهتر شهرستان رضوانشهر و دهستان گیل دولاب……………….۱۹۵

۱-۶-۶- اصلی ترین محدودیتها و تنگناهای توسعه در منطقه مورد مطالعه……………………………..۱۹۵

۲-۶-۶- اصلی ترین مسایل و موانع توسعه که در منطقه باید به آن توجه شود ……………………….۱۹۶

۳-۶-۶- اهداف پیشنهادی توسعه  برای رفع موانع  توسعه پایدار در منطقه مورد مطالعه …………..۱۹۷

۴-۶-۶- راهبردهای پیشنهادی توسعه پایدار در منطقه مورد مطالعه………………………………………۱۹۷

مقدمه

مطالعه تغییر ساختها و روابط عناصر اصلی تشکیل دهنده فضاهای جغرافیایی در طی زمانها یکی از وظایف اصلی جغرافیدانان می باشد . لذا با توجه به این نگرش و رشته  جغرافیا که همه ی مسایل زیست محیطی و غیره را مخصوصا” محیط زندگی انسان را  نیز در مطالعات خود در بر می گیرد به مسایل مهمتری مخصوصا” به قدیمی ترین پایگاه زندگی انسان یعنی روستا می پردازد.

به طور کلی روستا را می توان قدیمی ترین پایگاه استقرار و سکونت انسان دانست . امروزه این سکونتگاهی زیستی به دلیل شرایط خاص روستا و جوامع روستایی همواره جمعیت خود را به نفع شهر ها از دست می دهند.

امروزه با گوناگونی و تنوع در چشم اندازهای فرهنگی و محیط جغرافیایی که دایم بعلت تغییر و تحول و پیشرفت علم و تکنولوژی بر تنوع و پیچیدگی آن افزوده می گردد جغرافیا نیز بنا بر ماهیت خود که بدنبال دستیابی به علل و عوامل این تغییرات و دگرگونی ها از طریق مطالعه عوامل مهم تشکیل دهنده فضای زندگی یعنی محیط انسان و روابط بین آنها ست ، تغییرات ودگرگونیهایی را در ابعاد مختلف خود یعنی ماهیت ، قلمرو دیدگاهها ، نظریه ها ، شیوه ها ، روش تحقیق و ابزار خود در طول زمان بوجود آورده است.

طرح مسأله

جوامع روستایی از دیر باز قادر به تولید مازاد بوده اند و مبادله با محیط پیرامون و بویژه شهر ها نیز بر همین پایه شکل گرفته است . هرچند امر مبادله و ارتباطات بین جوامع ادامه داشت لیکن حیات هرگز به صورت پدیده ای ایستا عمل نمی کند و هر روز به شکلی در می آید و از آنجا که طی مجموعه پیوسته در حال تغییر وتحول است اگر بعضی از سکونتگاههای روستایی نتوانند مناسب با تغییرات موردنیاز دگرگون شوند به حاشیه اقتصادی و فرهنگی رانده می شوند.

بخصوص روستاهایی که دارای اقتصاد کشاورزی صرفا” یک نوع محصول باشد که یا می توانند به مرور با استفاده از فن آوریهای روز و حمایتهای دولت تبدیل به یک قطب قوی کشاورزی شوند و یا از دور رقابت کشاورزی و عرصه اقتصادی کنار گذاشته شوند.

در این میان رو.ستاهایی که در شمال کشور قرار دارند با استفاه از برخورداری از زمین و آب خوب توانسته اند علاوه بر برآوردن مایحتاج و نیاز روستا ، مازاد بر تولیدات خود را هم به خارج از منطقه صادر نمایند . لذا شهرستان رضوانشهر یکی ار مناطق  عمده کشاورزی و اقتصادی کشور در گیلان می باشد که با برنامه ریزی دقیق و کارآفرینی می تواند دست به تولیدات با ارزشی زند.

پیشینه تحقیق

طالش به دلیل موقعیت جغرافیایی خود ودور بودن از مسیر اصلی جاده در استان گیلان کمتر مورد استقبال و مطالعه در ابعاد اجتماعی – اقتصادی قرارگرفته است مگربه وسیله خارجیانی که به دلیل ویژگی های خاص سکونتی و شرایط فیزیکی آن ویا بدلیل ویژگی های خاص مردمی وفرهنگ منطقه علاقه ای نشان داده باشند.

در مطالعه طالش بیشتر مطالعات از سوی ادارات و سازمانهای وابسته محلی واستانی مثل جهاد کشاورزی ،سازمان آمار منطقه ای،سازمان برنامه وامثالهم صورت گرفته یا اینکه در شکل مقاله های علمی و پایان نامه ای ملاحظه می شود که مطالعاات انجام پذیرفته.

از جمله مطالعات محلی انتشار مقالات علمی که توسط اقای دکتر تقی رهنمایی آنهم به دلیل  علاقه و  وابسستگی های آبا واجدادی خود به منطقه وعلایقی را که داشته صورت داده مثل اننشار فصلنامه های تالش که هرفصل منتشر می شود این فصلنامه از سال۱۳۸۰شروع به کار نموده وتا کنون  نزدیک به ۱۲شماره در ارتباط باموضوعات  اجتماعی – اقتصادی بحث می نموده است.

بارز ترین مورد مطالعات خارجیان تز دکتری آقای مارسل بازن بنام طالش منطقه ای قومی درشمال ایران که درسال ۱۳۵۱شروع و در سال۱۳۵۸ دردانشگاه سوربن پاریس دفاع شد ومو ضوع آن در مورد وضعیت  اقتصادی-اجتماعی  منطقه تالش میباشد که بعنوان اولین تحقیق خارجی درخور توجه است.

سوابق تاریخی و پیشینه سکونت درتالش ورضوانشهر

قدمت و سابقه استقرار انسان در تالش طبق کشفیات باستان شناسی به هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح می­رسد. در این مناطق مردمی ساکن بودند که به اهلی کردن حیوانات و زارعت و کوزه گری و بافتنی آشنایی داشتند طبق یافته های باستان شناسی درمنطقه  آق اولر(((AGH EV-LAR (۴کیلومتر تاهشتپر)در اشیاء عتیقه و اسکلت های مد فون شده می توان به یک جمجمه اشاره کرده که طبق اظهار نظر باستانشناسان با توجه به ترک خوردگی و سوراخهای کنار آن نتیجه گرفت که در پنج هزار سال پیش از میلاد توسط پزشکان بومی عمل جراحی مغز انجام می شده است که نشان دهنده تمدنی پیشرفته در آن زمان بوده است.

با ورود آریایی ها در هزاره دوم قبل از میلاد و اختلاط آنها با اقوام کادوس و مادها و کاسها اقوام جدیدی بوجود آمد ند که در سطح منطقه پخش شدند که به آنها اقوام گیل و دیلم می گویند.

اولین تقسیم بندی منطقه ای مهمی که در تالش صورت گرفته در معجم البلدان آمده است که از جنوب به شمال عبارتند از: شاهزاده نشین گسگر و دولاب، خان نشینهای کوچک ناو، تول، چامی کوه در لیسار و شاهزاده نشین اسفهبدان در آستارا می باشند. از این پنج منطقه که منطقه مورد مطالعه ما رانیز شامل می­شود به شاهزاده نشین گسگر و دولاب اشاره کرد.لازم بذکر اینکه پراکندگی قوم تالش از باکو تا رودبار و ماسوله را نیز در بر می گیرد.

منابع و ماخذ

1. – آمار نامه استان گیلان-۱۳۸۰
2. – احمدی ،هاجر،پایان نامه کار شناسی ارشد،بررسی تحولات اقتصادی روستایی صومعه سرا، شهید بهشتی ۱۳۷۹
3. – استفن پورتو ، دون : سقوط و ظهور شیوه تولید آسیایی ، ترجمه عباس مخبر ، نشر مرکز تهران -۱۳۶۸
4. – اصلاح عربانی،ابراهیم،کتاب گیلان ،جدول اولانتشارات گروه پژوهشگران ایران ،چاپ دوم ۱۳۸۰
5. – اهلرز، اکارت ؛بررسی پراکندگی اراضی و علل و اثرات آن-یکپارچگی عوامل موثر  و اثرات آن،انتشارات مرکز تحقیقات روستایی  و اقتصاد کشاورزی،۱۳۷۱
6. – بازن ، مارسل طالش منطقه ای قومی در  شمال ایران تر جمه دکتر  مظفر فرشچیان جلد اول و دوم انتشارات آستان قدس ،۱۳۶۷
7. – چینامبار ، جی جی : مقدمه ای بر جامعه شناسی با تاکید بر جامعه شناسی روستایی ، ترجمه احمد حجاران و مصطفی ازکیا ، نشر نی ، تهران۱۳۷۳
8. – حمیدی ،سعید ،مدیریت  و اقتصاد  پژوهشی شتر مرغ درایران،چاپ بین الملل شمس۱۳۸۰
9. – درئو ماکس : جغرافیای انسانی ، ترجمه سیروس سهامی ، جلد دو م انتشارات رایزن ، چاپ اول تهران ۱۳۷۱
10. – دهخدا ، علی اکبر ، لغت نامه ترجمه ی سید جعفر شهیدی ، انتشارات دانشگاه تهران ، ۱۳۷۷
11. – دولفوس ، اولیویه : فضای جغرافیایی ،  ترجمه سیروس سهامی ، نشر نیکا چاپ اول ، مشهد ۱۳۷۰
12. – دولفوس، اولیویه ، فضای  جغرافیایی ، ترجمه سیروس سهامی ،نشر نیکا ، ۱۳۷۴.