تعداد صفحات: ۵۸ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
چکیده ۱
فصل اول: کلیات ۲
۱- رشته کوه های بینالود ۲
۲- معرفی منطقه ی مطالعه شده ۵
۳- اطلاعات هواشناسی منطقه ۵
فصل دوم: روش مطالعه ۷
فصل سوم: نتایج و بحث ۸
۱- خانواده های گیاهی منطقه ۸
۲- جنس های گیاهی منطقه ۸
۳- گونه های گیاهی منطقه ۹
۴- مقایسه فلور گیاهی منطقه و ایران ۹
۵- اشکال زیستی ۹
۶- دوره های رویشی ۱۰
۷- زیستگاه ۱۰
۸- نواحی رویشی ۱۲
۹- گونه های اندمیک ۱۲
۱۰- گونه های نادر و در معرض انقراض ۱۳
۱۱- اهمیت اقتصادی ۱۳
جدول ۱ ۱۴
جدول ۲ ۱۴
جدول ۳ ۱۴
جدول ۴ ۱۴
جدول ۵ ۱۵
جدول ۶ ۱۶
جدول ۷ ۱۷
جدول ۸ ۳۵
جدول ۹ ۳۵
جدول ۱۰ ۳۶
جدول ۱۱ ۳۶
جدول ۱۲ ۳۷
جدول ۱۳ ۳۷
جدول ۱۴ ۳۷
جدول ۱۵ ۳۸
جدول ۱۶ ۳۹
جدول ۱۷ ۴۰
جدول ۱۸ ۴۱
جدول ۱۹ ۴۲
جدول ۲۰ ۴۳
جدول ۲۱ ۴۴
جدول ۲۲ ۴۴
جدول ۲۳ ۴۵
جدول ۲۴ ۴۵
منابع ۴۶
پیوست ۱: نقشه های توپوگرافیک منطقه ۵۰
پیوست ۲: تصویر گونه های گیاهی منطقه ۵۶
چکیده
مطالعه حاظر، بررسی زیست محیطی و فلوریستیکی گیاهان دامنه های جنوب غربی ارتفاعات کوه بینالود در شمال شهرستان نیشابور با وسعتی حدود ۵۰۰ کیلومتر مربع است. این مطالعه به منظور شناخت گونه های گیاهی و بویژه شناسایی گونه های کمیاب و در معرض انقراض و همچنین برای افزایش دانش ما در مورد محیط زیست این منطقه انجام شد، چرا که اولین قدم در راه حفظ محیط زیست، شناخت دقیق و علمی آن می باشد. پوشش گیاهی منطقه شامل ۴۸۸ گونه و زیرگونه متعلق به ۳۰۱ جنس از ۶۷ خانواده ی گیاهی است که از بین آنها تعداد ۲۰ گونه جزو گیاهان کمیاب و در معرض انقراض می باشند.
تروفیت ها با ۸۸/۳۶ درصد شکل زیستی غالب را دارند و همی کریپتوفیت ها و کامفیت ها به ترتیب با ۰۱/۳۴ و ۶۸/۱۱ درصد اشکال زیستی بعدی را تشکیل می دهند. از نظر نوع ناحیه ی رویشی، ۶۶/۵۲ درصد گیاهان آن از عناصر رویشی ایرانو-تورانی و بقیه مربوط به دو، سه یا چند ناحیه ی رویشی بوده و یا پراکنش جهانی دارند.
زیستگاه های منطقه را از روی نوع رویش گیاهی، نوع بستر و میزان دسترسی گیاهان به آب، می توان به هفت زیستگاه دشتی و مسطح، صخره ای، دامنه های مرطوب،دامنه های خشک ، زیستگاه های آبی، واریزه ها و مناطق تخریب شده تقسیم کرد.
رشته کوه های بینالود
بینالود سلسله ارتفاعی به با روند تقریبی شمال غربی – جنوب شرقی در حدفاصل شهرستانهای مشهد و نیشابور در استان خراسان واقع است (پیوست۱). این رشته کوه دارای قله های متعددی است که بلندترین آنها با ۳۲۱۱ متر ارتفاع دارد، همچنین قله شیر باد ۳۲۰۰ متر و قله زرگران با ۳۱۰۰ متر ارتفاع در جنوب قله بینالود-که بلندترین قله استان خراسان می باشد- قرار دارند. کلیه آبریزهای شمالی این کوهستان به کشف رود و آبزیزهای جنوبی آن به کال شور می ریزد . روستاهای مهمی چون زشک، شاندیز، طرقبه،گلمکان در دامنه های شمالی و روستاها و شهرهایی مانند پیوه ژن، درود، خرو و میرآباد در دامنه های جنوبی آن قرار گرفته اند.
از لحاظ زمین شناسی رشته کوه های بینالود بین پلیت مستحکم توران و خرده قاره ایران مرکزی محاط شده است. مرز جنوبی آن گسل میامی یا گسل شاهرود و حد شمال غربی آن را گسل سمنان می دانند. گسترش واقعی این زون بین نواحی شمال سبزوار و نیشابور تا مشهد است ولی با توجه به اینکه در زون مورد بحث زمین های دگرگون شده وآزرینی وجود دارد که در آن سوی مرز (افغانستان) نیز قابل تعقیب است بنابراین، حد شرقی این زون را به ادامه هندوکش غربی در افغانستان محدود می کنند.
اطلاعات هواشناسی منطقه
اطلاعات مربوط به دما، بارش و رطوبت نسبی با استفاده از اطلاعات ایستگاه هواشناسی شهرستان نیشابور – که نزدیکترین ایستگاه هواشناسی به منطقه می باشد – محاسبه شده است. این اطلاعت در فاصله سالهای ۱۹۶۲ تا ۱۹۸۵ و ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۰ ثبت شده است.
دما: میانگین دمای ماهانه در ژانویه (اواخردی و اوایل بهمن) کمترین مقدار خود را داشته، سپس افزایش یافته و در جولای به حداکثر مقدار خود می رسد و سپس تا ژانویه سیرنزولی طی می کند. میانگین مینیمم دماها در ماهای ژانویه، فوریه و مارس یعنی فصل زمستان زیر صفر بوده و ماه های یخبندان را تشکیل میدهد. سردترین ماه سال ژانویه وگرمترین ماه جولای میباشد (جدول ۲).
بارندگی: مجموع بارندگی سالانه ۹/۲۳۹ میلیمتر و حداکثر میزان بارندگی در ماه مارس (اواخر اسفند واوایل بهار) می باشد (جدول ۳).
رطوبت نسبی: رطوبت نسبی در گرمترین ماه، کمترین و در سردترین ماه بیشترین مقدار خود را داشته است.
اشکال زیستی (Biological types = Life forms)
شکل زیستی تروفیت (Therophyte) با ۸۸/۳۶% شکل زیستی غالب گیاهان منطقه را تشکیل می دهد. بعد از آن به ترتیب اشکال زیستی همی کریپتوفیت (Hemicryptophyte)، کامفیت (Chamaephyte)، ژئوفیت پیاز دار (Bulbose geophyte)، فانروفیت (Phanerophyte)، ژئوفیت ریزوم دار (Rhizomatous geophyte)، ژئوفیت غده دار (Tuberose geophyte)، نانوفانروفیت (Nanophanerophyte)، هلوفیت (Helophyte) و پارازیت (Parasite) اشکال زیستی بعدی را تشکیل می دهند (جدول ۱۰).
در جدول ۱۱ شکل های زیستی ده خانواده ی گیاهی بزرگ منطقه و تعداد و درصد هر یک از این اشکال رویشی آمده است. این جداول نشان می دهند که تروفیت ها بالاترین درصد فراوانی را در خانواده های گرامینه، شب بو و گل میمون تشکیل می دهند.
همی کریپتوفیت ها بالاترین درصد فراوانی را در خانواده های کاسنی، حبوبات، چتریان و نعناع دارا می باشند. کامفیت ها در خانواده نعناع با درصد همی کریپتوفیت ها برابری می کند و در خانواده میخک نیز درصد قابل توجهی را دارا می باشد و ژئوفیت ها تقریباً تمام خانواده ی لاله را در بر می گیرند.
منابع
۱- جعفری، ع.، ۱۳۶۸، گیتاشناسی ایران، گیتاشناسی، جلد اول، تهران.
۲- درویش زاده، ع.، ۱۳۷۰، زمین شناسی ایران، سپهر تهران، ۲۵۶-۲۵۱
۳- نقشه ی مشهد، ۱۳۷۸، مقیاس ۵۰۰۰۰۰: ۱، سری K 452، برگ NJ 40-C، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
۴-نقشه ی درود، ۱۳۶۳، مقیاس ۱:۵۰۰۰۰ ، سری K 753، برگ III 7862 ، اداره ی جغرافیایی ارتش جمهوری اسلامی ایران.
۵- نقشه ی باغشن گچ، ۱۳۶۹، مقیاس ۱:۵۰۰۰۰، سری ۷۵۳ K، برگ I 7762، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
۶- نقشه ی نیشابور، ۱۳۷۰، مقیاس ۱:۵۰۰۰۰، سری ۷۵۳ K، برگ I 7762، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
۷- نقشه ی گلمکان، ۱۳۶۳، مقیاس ۱:۵۰۰۰۰، سری ۷۵۳ K، برگ IV 7862، اداره ی جغرافیایی ارتش.
۸- زرگری، ع.، ۱۳۷۰-۱۳۷۶، گیاهان دارویی، انتشارات دانشگاه تهران، جلد ۵-۱، تهران.
