تعداد صفحات: ۴۸ | قابل ویرایش
«فهرست مطالب»
مشخصات عمومی کشور ترکیه
جغرافیای طبیعی
جغرافیای انسانی
سیرتحولات فرهنگی
زبان و خط
اسلام و مذاهب اسلامی در ترکیه
نژاد و قومیت
تاثیر نفوذ قومیتها در اوضاع سیاسی جامعه
خصوصیات جمعیتی
ساختار اقتصادی ترکیه
سیاست و حکومت در ترکیه
روند مبارزه با اسلام گرایی
مسئلهی کردها و استراژی ترکیه در برخورد با بحران کردها
سیاست منطقهای ترکیه (در طول جنگ سرد و سیرتاریخی آن)
روابط ترکیه با اسرائیل
روابط ترکیه با ایران (قبل و بعد از انقلاب)
روابط ترکیه و اروپا (اتحادیهی اروپا)
زمینههای روابط ترکیه و اتحادیهی اروپا
نقش حزب عدالت و توسعه در الحاق ترکیه به اتحادیهی اروپا
دلایل ترکیه برای عضویت
موانع و چالشهای عضویت ترکیه در اتحادیه
منابع و مآخذ
مشخصات عمومی کشور ترکیه
کشور ترکیه در نیمکرهی شمالی و نقطهی تلاقی در قارهی مهم آسیا و اروپا مکانیابی شده است. و همانطور که میدانیم این کشور در جنوب شرقی اروپا و غرب آسیای میانه واقع شده است و بین مدار ۳۵ درجه و َ۵۰ دقیقهای و ۴۲ درجه و ۶ دقیقه عرض شمالی و ۳۵ درجه و ۵۰ دقیقهای ۴۴ درجه و ۴۸ دقیقه طول شرقی نصفالنهار گرینویچ قرار گرفته است.
موقعیت جغرافیایی ترکیه باعث شده است، حالت پلی بین دو قاره آسیا و اروپا باشد و این کشور بوسیلهی گذرگاههای سفر و دارد انل از اروپا جدا میشود.
ترکیه از معدود کشورهایی است که موقعیت ویژهی ژئوپلیتیکی آن موجب شده است که حداقل طی نیم قرن اخیر یکی از عمدهترین عوامل اثربخشی و اهمیت ترکیه برای قطبهای قدرت جهانی و واگذاری نقشهای مهم و کلیدی به این کشور در عرصه سیاسی و سرنوشتساز بودن نحوهی عمل این دولت در معادلات بینالمللی شود.
موقعیت ارتباطی و ترانزیتی، نقطهی اتصال در قاره آسیا و اروپا تسلط ترکیه بر حوزههای دریای مدیترانه و دریای اژه و دریای سیاه و همچنین آبراهههای استراتژیکی بسفر و داردانل موقعیت و نقش ترکیه در جهان اسلام، قرار گرفتن ترکیه در مناطق بحرانی قفقاز و آسیای مرکزی، اروپای شرقی و خاورمیانه، موقعیت هیدروپلیتیک مناسب ترکیه از حیث در اختیار داشتن منابع آبی فراوان و تسلط بر رودخانههای پرآب منطقه، روابط شکننده این کشور با همسایگان حوزه، عضویت در ناتو که کشور ترکیه را در منطقه و جهان از اهمیت ویژهای برخوردار ساخته است.
جغرافیای طبیعی ترکیه
آب و هوا در مناطق مختلف کشور ترکیه با توجه به عواملی هم چون توپوگرافی، دوری و نزدیکی به دریا و چگونگی وزش بادهای محلی و منطقهای دارای آب و هوای متنوع است. وجود مناظر و طبیعت گوناگون بویژه کوههایی که در امتداد سواحل قرار گرفتهاند عمدهترین عامل تنوع آب و هوایی محسوب میگردد.
الف) آب و هوای مدیترانهای:
۱) اقلیم مرطوب مدیترانهای ۲) اقلیم نیمه مرطوب مدیترانهای
ب) اقلیم دریای سیاه ج) اقلیم نیمه مرطوب دریای مرمره د) اقلیم استپی.
هـ) اقلیم حارهای ß نواحی داخلی کشور.
از لحاظ توپوگرافی نیز این کشور از دو شبه جزیره آناتولی (بخش آسیای صغیر) و تراس (بخش اروپایی تشکیل شده است. که شبه جزیره تراس در رشته کوههای پوشیده از جنگل محصور شده و دو دوره آن ارتباط این ناحیه را با قلل بغار را فراهم میکند.
جغرافیای انسانی ترکیه
تاریخ، فرهنگ، پیشینهی تاریخی: هجوم ترکها از استپهای آسیای مرکزی یکی از تحولات مهم در خاورمیانه است. ورود اولین گروه ترک زبان به آناتولی در قرن (۱۱.م) اتفاق افتاد. در قرن (۱۳.م) با ضعف و زوال امپراطوری روم، عثمانی در سال (۱۲۹۹هـ.ق) اعلام استقلال کرد. با استقرار امپراطوری عثمانی و آغاز عصر تهاجم به اروپا دنیای غرب از خواب قرون وسطایی بیدار شد، به طوری که آنها توانستند در قرن (۱۶.م) تمام ترکها را در اعماق اروپا متوقف نمایند.
به تدریج رهبران عثمانی اصلاحاتی در زمینههای اداری و آموزشی را احساس نموده و از این طریق نسلی در جامعهی عثمانی پرورش یافت که خواهان اخذ تمدن و فرهنگ از غرب گردیدند. در این میان نقش دیپلماتهای خارجی، مسیونرهای خارجی، تجار و مسافران اروپایی همراه با اعزام دانشجویان نظامی و آموزش به روش غربی بسیار حائز اهمیت گردید.
در عصر زوال امپراطوری، استراتژیهای عثمانی گرایی، اسلام گرایی، پان ترکیسم به طور رسمی پذیرفته شد. سقوط امپراطوری و تأسیس جمهوری در سال ۱۹۲۳ به رهبری آتاترک روند اصطلاحات غربی گرایانه را شهرت بخشید و استراتژی غربگرایانه در سطح وسیع اعمال میگردید.
اگر در عصر امپراطوری فرهنگ غربی در میان تعدادی از دولتمردان و هیئت حاکمه عثمانی نفوذ داشت. اما در عصر جمهوری این فرهنگ به میان مردم برده و ترویج میگردد.
سیر تحولات فرهنگی
تحول فرهنگی که در اواخر عهد عثمانی البته با گرایش شدید به غرب آغاز شد در دوره جمهوری با شدت هرچه تمامتر با هدف محو کامل تمدن عثمانی صورت گرفته و در کلیهی شئون اجتماعی و فرهنگی تغییرات بنیادین به عمل آمد.
در این دوره پان تر کیستها با هدف رها کردن تمدن شرق و پذیرش کامل تمدن غرب وارد صحنهی فرهنگی ترکیه شدند، که گسترش افکار آنان منجر به اقداماتی همچون جدایی دین از سیاست، تغییر در پوشش مردم، تغییر در نظام آموزشی، تغییر الفبای زبان ترکی و... گردید.
این تحول فرهنگی ـ اجتماعی امروزه در نسل نوین ترکیه دیده میشود. که با پدیده بحران هویت فرهنگی روبه روست. در ارتباط با ساختار اجتماعی جامعهی ترکیه نیز تفاوت آشکاری در میان روستائیان و شهرنشینان شهرهای بزرگ به چشم میخورد. در حقیقت سنتگرایی و تجددخواهی با دو چهره متفاوت در مقابل یکدیگر در این دو اجتماع نمودهای متفاوتی یافتند.
منابع
- بررسی سیاست خارجی ترکیه در قبال عراق (۱۹۹۰ الی ۲۰۰۴) محبوبهی روحی، بهمن ۱۳۸۴، استاد داور سید عبدالعلی قوام
- بررسی زمینههای ایجاد روابط استراتژیک ترکیه با غرب، استاد مشار محمود سریع القلم، سخنران: اباذر ضمیری دانشکدهی علوم سیاسی.
- حاجی یوسفی امیرمحمد، ایران و خاورمیانه گفتارهایی در سیاست خارجی ایران. تهران، فرهنگ گفتار، (۱۳۸۳)
- حاجی یوسفی امیرمحمد، سیاست خارجی ایران رویکرد منطقهای تهران، نشر وزارت خارجه. (۱۳۸۴)
- کتاب سبز ترکیه. صابر قاسمی، تهران نشر وزارت خارجه. (۱۳۷۴)
- جغرافیای سیاسی ـ نظامی ترکیه. محمد اخباری. تهران، دانشگاه امام حسین.
- موقعیت جغرافیای طبیعی، سیاسی و نظامی ترکیه. سلیمان جعفرزاده، نشر مؤسسهی ماناطائب، ایومیه. (۱۳۸۲)