تعداد صفحات: ۷۰ | قابل ویرایش
چکیده
با توجه به اهمیتی که امروزه حق سرقفلی در املاک تجاری پیدا کرده است در این تحقیق و مورد بررسی قرار می گیرد این تحقیق به چهار فصل تقسیم می شود که در آن عناوین ذیل بررسی می شود.
در فصل اول تعریف سر قفلی وحق کسب وپیشه وتجارت وتفاوت این دوباهم مطرح شده است فصل دوم ماهیت حقوقی وفقهی حق سرقفلی را موردبررسی قرار داده و سیر تاریخی آن و آرای چند تن از فقها را درمورد سرقفلی بیان می کند.
فصل سوم به بیان احکام سرقفلی و حق کسب وپیشه وتجارت می پردازد ودر آن به نکاتی در مورد حق سر قفلی اشاره شده فصل چهارم دعاوی مربوط به حق سرقفلی وحق کسب وپیشه رابیان می کند وموارد اسقاط حق سرقفلی وموارد پرداخت سر قفلی را بیان می کند ودرنهایت گزارش کارگاه حقوقی درمورد حق سرقفلی بیان شده.
مقدمه
به نظر می رسد در اماکن تجاری در بسیاری ازشغلها محل کار برای شخص اهمیت زیادی دارد. به این صورت که وقتی شخصی مغازه ای باز می کند بعد از یک مدت اعتباری پیدا می کند ، مشتریهایی پیدا می کندحق سرقفلی ناظر به همین حالت است یعنی حقی که برای صاحب مغازه در رابطه با مشتریها ومحل پیدا می شود. زیرا اگرمستأجر محل کارش را تغییر دهد مشتریهای خود را از دست می دهد ومجدداً باید از صفر شروع کند.
سر قفلی مفهومی متمایز از حق کسب وپیشه وتجارت است و آنچه در قانون روابط مؤجر ومستأجر موردبحث قرار گرفته حق کسب وپیشه وتجارت است نه سر قفلی. با توجه به اینکه فقها درمورد خلاف شرع بودن این نهاد حقوقی حکمی نداده اند وقانونگذار بعداز انقلاب این پدیده پذیرفته واغلب محاکم حتی دیوان عالی کشور هم حق کسب وپیشه وتجارت را موردحکم قرار داده اند ودرعرف تجّار هم این مسئله پذیرفته است دراعتبار حق کسب وپیشه وتجارت تردیدی نیست.
تعریف سرقفلی
«آقای دکتر لنگرودی درترمینولوژی حقوق آورده اند « پولی که مستأجر ثانی ( به معنی اعم ) به مستأجر سابق درموقع انتقال اجاره بلاعوض می دهد وهمچنین مستأجراول به مؤجر مالک می دهد.»
« تعریف آقای دکتر لنگرودی به معنای وسیع کلمه بیان شده که علاوه بر سرقفلی به معنی خاص ، شامل حق کسب وپیشه هم می شود. ولی این تعریف دارای این حسن است که قائل به تفکیک بین سرقفلی وحق کسب وپیشه شده است.»
«حق سرقفلی « حقی است که بازرگانان وکاسب نسبت به محل پیدا میکند به جهت تقدم در اجاره ، شهرت، جمع آوری مشتری وغیره ….»
« درفرهنگ دهخدا آمده است : « سرقفلی چیزی است که ازکرایه دار سرای یادکان بگیرند و آن مزد گشودن قفل است که داخل کرایه نیست .. حق آب وگل یاحقی که مستأجر را پیدا آید دردکان ویا حمام ویا کاروان سرایی وامثال آن واوآن حق را به مستأجر بعد خود تواند فروخت.»
« مرحوم ناظم الامباء درفرهنگ نفیسی آورده است: وجهی که ازکرایه داروخانه ودکان علاوه بر کرایه دریافت کنند و آن نزدگشودن قفل است وداخل کرایه نیست.»
تعریف حق کسب و پیشه و تجارت
«درلغت نامه ها وکتب فقهی وحقوقی متقدمین فرکسری ازحق کسب وپیشه وتجارت نمی توان یافت ، زیرا مفهوم این پدیده درنظام اقتصادی وقضایی ایران دردهه ۱۳۲۰ تحقق یافته است وپیش ازاین هر چند درنظامهای حقوقی خارجی وجود داشته ، درایران مورد قبول نبوده. عنوان شرعی آن نامعلوم وحلّیت آن نیز مورد مناقشه بوده است واین مناقشه تا مورد نظر مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داشته.»
«بعضی ازحقوقدانان ازجمله دکتر کاتوزیان بین مفهوم سرقفلی وحق کسب وپیشه وتجارت قائل به وحدت مفهوم شده و آورده اند «حقی برمشتریان دائم سرمایه تجارتخانه » تعریف دکتر کاتوزیان صرفنظر از ابهام واجمال دارای این اشکال است که نقش موقعیت ومحل کسب وهمچنین نوع استفاده ، اعتبار و ارزش حق کسب وپیشه وتجارت بیان نشده است وهمچنین بین مفهوم سرقفلی و حق کسب وپیشه و تجارت قائل به وحدت مفهوم شده اند.»
تفاوت حق سرقفلی باحق کسب و پیشه و تجارت
«۱- میزان ومقدار حق سر قفلی مشخص است ولی میزان ومقدار حق کسب و پیشه تجارت قابل محاسبه و پیش بینی نیست. ممکن است درپایان عقد اجاره به واسطه تخلفی ازجانب مستأجر کلاً ساقط شود یا اصلا چنین حقی حاصل نگردد.
۲- حق کسب وپیشه وتجارت تدریجی الحصول است وبه مرور حاصل می شود وممکن است اصلا نیزچنین حقی بوجودنیاید به عبارت دیگرمحتمل الحصول است و بستگی به عمل مستأجر دارد حال آن که حق سرقفلی قطعی الحصول است وبه محض پرداخت مبلغ یا مال از جانب مستأجر به مؤجر به وجود می آید.
۳- حق سر قفلی قابل اسقاط است زیرا با پرداخت مبلغی ازطرف مستأجر محقق می شود ولی حق کسب وپیشه جزء موارد مالم یجب است هر چند برخی براین عقیده هستند که با انعقاد عقد سبب ایجاد شده و شرط استحقاق، حسن شهرت است.
منابع و مؤاخذ
- سر قفلی وحق کسب وپیشه وتجارت درحقوق ایران وفقه اسلام ، بهمن کشاورز ، تهران ، انتشارات کشاورز ،تهران انتشارات کشاورز ،ج چهارم ، سال ۱۳۸۲
- حق سرقفلی ، حق کسب وپیشه وتجارت ، زهرا بهرامی ،تهران ، موسسه فرهنگی انتشاراتی نگاه بینه ،ج اول، ۱۳۸۴ .
- بررسی تحلیلی قانون جدید روابط موجر ومستاجر مصوب ۱۳۷۶ ،بهمن کشاورز ، تهران ،انتشارات کشاورز ،ج چهارم ، سال ۱۳۸۴.
- اموال ومالکیت ناصرکاتوزیان ،تهران ،ا نتشارات میزان ، چاپ هفتم ، ۱۳۸۲
- حقوق تجارت، ناصر رسائی نیا ،تهران ، انتشارات خیام ، چاپ اول ، پاییز۱۳۷۶.
- ترینولوژی حقوقی ، محمد جعفر لنگرودی ،تهران ، کتابخانه گنج ودانش ، چاپ چهاردهم ، ۱۳۸۳.
- جزوه درسی مدنی ۶ دکتر جواد خالقیان ،بهار سال ۱۳۸۴.
- سرقفلی ، پویا ،دانشنامه آزاد ،دسامبر ۲۰۰۶ ، ص ۱.
- نقل وانتقال علامت تجاری ، رضا وصالی محمود ،قاضی دادگاه تجدید نظر ، مجله بازرگانی ، سال ۱۳۸۱.
- احکام سرقفلی ، امیر مقامی
- حق کسب وپیشه وتجارت ( سرقفلی )گزارش کارگاه حقوقی ، بررسی رای افزاری ش ۱۹-۲۰/۴/۱۳۷۳.
