تعداد صفحات : ۲۲ قابل ویرایش
مقصود از ماهیت یا طبیعت حق زن بر نفقه آن است که ببینیم آیا زن آنچه شوهر بعنوان نفقه به او می دهد مالک می شود یا فقط اذن در انتفاع به زن داده شده و او می تواند از آن استفاده کند . اگر زن مالک چیری باشد که بعنوان نفقه دریافت کرده می تواند در ان تصرفات مالکانه انجام دهد چنانچه آنرا بفروشد و ببخشد ولی اگر اذن انتفاع به او داده باشد بدون اجازه صاحب مال حق اینگونه نصرفات را نخواهید داشت . برای تشخیص حق زن بر نفقه باید به اراده شوهر و عرف و عاداتی که مفسر اراده است رجوع کرد و نیز نفقه اسلامی که چه بسا منطبق با عرف و عادت است می تواند ما را در این خصوص یاری دهد و برای تشخیص طبیعت حق زن بر نفقه باید بین اموال مصرف شدنی که با انتفاع از آنها عین نابود می شود و اموال دیگر فرق گذاشت .
مقدمه :
برابر ماده ۱۱۰۶ ق . م در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است . این مزیتی است که قانونگذار ایران برای زن قائل شده است و بموجب آن زن می تواند از شوهر مطالبه نفقه کند و در صورت لزوم از طریق مدنی و کیفری او را برای پرداخت نفقه تحت تعقیب قرار دهد فلسفه این قاعده آن است که در اکثر خانواده های ایرانی زنان اموال و درآمد کافی برای تأمین مخارج خود و شرکت در هزینه خانواده ندارند وانگهی اداره‌خانه و امور داخلی خانه که وظیفه ای بس بزرگ است و به عهده آنهاست و زنان به کار دیگری که منبع درآمدی برای انان باشد اشتغال نمی ورزند . زن در صورتی استحقاق نفقه خواهد داشت که از مرد تمکین کند و به تعبیر دیگر وظایف زناشویی انجام دهد . نشوز زن مانع استحقاق نفقه است . حال بینیم مفهوم و طبیعت نفقه چیست و نفقه زوجه دارای چه ویژگی هاییی است و آیا ممکن است زن پس از انحلال نکاح حق نفقه داشته باشد و ضمانت اجرای نفقه زن چیست ؟
تقسیم بندی نفقه در کتب فقهی :
در کتب فقهی نفقه زوجه در هشت چیز تفسیم بندی شده است :
۱-۲- نان و خوروش به مقداری که سیر شود و متناسب با مکان و زمان باشد .
۳- لباسی که از نظر جنس و مقدار بستگی به عرف و عادت محل دارد .
۴- فراش که وسیله زیر انداز و وسایل استراحت است .
۵- وسایل طبخ و ادوات و ابزار آشپزی متناسب و متعارف .
۶- وسایل تنظیف و آرایش مثل شانه ، کرم ، عطریات و سرمه جات .
۷- مسکن ملکی یا استیجاری با استیعاری که با شئون و احتیاجات زوجه از نظر محل و از نظر داشتن هر افق کافی متناسب باشد .
۸- خدمتگذار چنانچه در منزل پدرش زن خادم داشته یا بعلت بیماری نیاز به خادم داشته باشد .۱
ماهیت حق زن بر نفقه :
مقصود از ماهیت یا طبیعت حق زن بر نفقه آن است که ببینیم آیا زن آنچه شوهر بعنوان نفقه به او می دهد مالک می شود یا فقط اذن در انتفاع به زن داده شده و او می تواند از آن استفاده کند . اگر زن مالک چیری باشد که بعنوان نفقه دریافت کرده می تواند در ان تصرفات مالکانه انجام دهد چنانچه آنرا بفروشد و ببخشد ولی اگر اذن انتفاع به او داده باشد بدون اجازه صاحب مال حق اینگونه نصرفات را نخواهید داشت . برای تشخیص حق زن بر نفقه باید به اراده شوهر و عرف و عاداتی که مفسر اراده است رجوع کرد و نیز نفقه اسلامی که چه بسا منطبق با عرف و عادت است می تواند ما را در این خصوص یاری دهد و برای تشخیص طبیعت حق زن بر نفقه باید بین اموال مصرف شدنی که با انتفاع از آنها عین نابود می شود و اموال دیگر فرق گذاشت .
اما در مورد اموال مصرف نشدنی مانند خوردنیها ، عطر ، صابون ، با توجه به اراده شوهر و عرف و عادت مسلم و عقیده فقهای امامیه ، زا را می توان مالک آنها تلقی کرد . اما اموال دسته دوم که با انتفاع از ان عین نابود نمی شود مانند مسکن ، فقط اذن انتفاع از آنها را به زن می دهد بین این اموال به مالکیت زن در نمی آید . اگر زن مالک این اشیاء گردد نم
نمی توان غیر متعارف و به زیان شوهر در آن تصرف کند هر گاه بر خلاف متعارف و به زیان شوهر باشد سوء استفاه از حق تلقی می شود که ممنوع و موجب مسئولیت مدنی است ۱ .۲
ویژگیهای نفقه زن :
ایصال و تأدیه : به دو طریق صورت می گیرد : الف ـ در خانه شوهر بر حسب عرف و عادت زندگی می کند وهزینه زندگی از طعام و غیره توسط شوهر تأمین می گردد . ب ـ زن نفقه خود را روزانه مطالبه می کند .
منابع :
- مختصر حقوق خانواده ، مؤلفین : سید حسن صفایی ، اسدا… امامی ، چاپ ۷۶ ، تیراژ ۳۰۰۰ – نشر دادگستر
- بررسی فقهی حقوق خانواده و نکاح و انحلال آن ، مولف : سید مصطفی محقق داماد . چاپ پنجم ، سال ۷۴ ، تیراژ ۲۵۴۰ ، نشر : علوم اسلامی .
