تعداد صفحات: ۸۸ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان……………………………….. صفحه
بخش اول: سازمان و تشکیلات صندوق بین‌المللی پول ۴
فصل اول: کلیات………………………… ۴
بنداول: سند تاسیس صندوق و ماهیت حقوقی آن ۴
بند دوم: ماهیت حقوقی صندوق…………. ۶
بند سوم: اهداف صندوق………………. ۱۰
بند چهارم: وظایف صندوق…………….. ۱۱
بند پنجم: عضویت در صندوق…………… ۱۶
الف) اعضاء صندوق و سهمیه یا حق عضویت… ۱۶
ب) حق رای اعضاء در صندوق…………… ۲۰
ج) تعهدات اعضاء به صندوق…………… ۲۲
اول- تعهدات خاص…………………… ۲۲
دوم- تعهدات عام…………………… ۲۳
فصل دوم: ارکان صندوق…………………… ۲۶
بند اول: ارکان اصلی……………….. ۲۶
الف) هیئت رئیسه…………………… ۲۶
ب) هیئت اجرایی……………………. ۲۸
ج) مدیرعامل صندوق و کارکنان………… ۳۰
د) ادارات و دوایر صندوق……………. ۳۱
بند دوم: ارکان فرعی……………….. ۳۴
الف) کمیته موقت…………………… ۳۴
ب) کمیته توسعه……………………. ۳۶
بخش دوم: منابع و فعالیت‌های صندوق ……….. ۳۸
فصل سوم: منابع ……………………….. ۳۸
بند اول: منابع مالی و سرمایه صندوق….. ۳۸
بند دوم: وام‌های صندوق بین‌المللی پول و شرایط دستیابی به آن…………………………………….. ۴۰
بند سوم: تسهیلات صندوق بین‌المللی پول…. ۴۷
الف) تسهیلات دائمی…………………. ۴۷
۱- ترانش ذخیره …………………… ۴۷
۲- ترانش اعتباری و قرارهای احتیاطی….. ۴۷
۳- تسهیلات مالی جبرانی …………….. ۴۸
۴- تسهیلات تامین مالی ذخیره احتیاطی …. ۵۰
۵- تسهیلات مالی گسترده……………… ۵۰
۶- تسهیلات تعدیل ساختاری……………. ۵۱
ب) مکانیسم تسهیلات موقت…………….. ۵۲
۱- تسهیلات نفتی …………………… ۵۲
۲- مکانیسم وتیوین…………………. ۵۳
ج) نرخ بهره و حق برداشت مخصوص ……… ۵۴
فصل چهارم: فعالیت‌های صندوق……………… ۵۶
بند اول: معاملات صندوق……………… ۵۶
بند دوم: تعیین ارزش و نرخ برابری و نظارت بر ترتیبات ارزی ۶۰
بند سوم: خدمات صندوق………………. ۶۳
الف) آموزش……………………….. ۶۳
ب) کمک‌های فنی ……………………. ۶۴
ج) انتشار و ارائه نشریات و گزارش‌ها….. ۶۵
بند چهارم: رابطه صندوق با بانک جهانی… ۶۶
بند پنجم: رابطه ایران با صندوق بین‌المللی پول ۶۸
الف) مبانی قانونی و تاریخچه………… ۶۸
ب) وام‌های دریافتی ایران از صندوق……. ۷۳
ج) وضعیت سهمیه و نحوه پرداخت حق عضویت ایران ۷۷
د) محدودیت‌های ارزی در ایران………… ۸۲
بند ششم: روابط صندوق بین‌المللی پول با سازمان ملل متحد ۸۵
اساسنامه صندوق و ماهیت حقوقی آن
سند تاسیس صندوق بین‌المللی پول معاهده‌ای است که تحت عنوان موافقت‌نامه در دسامبر ۱۹۴۵ به وسیله ۲۹ دولت که روی هم‌رفته ۸۰% سهام اولیه صندوق را داشتند امضاء و به موقع اجرا گذارده شد. ماده یک عهدنامه مربوط به حقوق معاهدات، واژه معاهده را چنین تعریف می‌کند:
«اصطلاح معاهده به معنای توافق بین‌المللی است که به موجب مقررات حقوق بین‌الملل به صورت مکتوب از سوی چند کشور تحقق پذیرفته و ممکن است در سندی واحد و یا دو یا چند سند پیوسته ثبت بشود حال دیگر فرق نمی‌کند که به چه عنوان خوانده شود.»
بدین‌ترتیب معاهده با دو معیار مکتوب بودن و انعقاد بین چند کشور شناسایی می‌گردد لذا اساسنامه صندوق بین‌المللی پول چون بین چندین کشور به صورت مکتوب منعقد گردیده است معاهده محسوب می‌گردد.
اصولاً معاهداتی که توسط نمایندگان کشورها امضاء می‌شود در صورتی تعهدآور است که به تصویب قانونی در کشورهای مربوطه برسد به همین علت بند الف بخش اول ماده سی و یکم اساسنامه صندوق بین‌المللی پول نیز مقرر می‌دارد هر دولتی که از طرف او این موافقت‌نامه امضاء می‌شود سندی حاکی از اینکه موافقت‌نامه حاضر را طبق قوانین کشور خود پذیرفته و اقدامات لازم را برای قادر بودن به ایفای کلیه تعهدات مندرج در این موافقت‌نامه به عمل آورده است نزد دولت ایالات متحده امریکا خواهد سپرد و هر کشوری پس از سپردن سند مندرج در این بند عضو صندوق محسوب خواهد شد.
ماهیت حقوقی صندوق
سازمانهای بین‌المللی امروزی برخلاف سازمانهای ی که در ادوار گذشته برای حل مسائل خاصی از طرف دولتها به وجود می‌آمدند دارای شخصیت حقوقی متمایز از دولتها هستند وجود شخصیت حقوقی متمایز به این معنی است که این سازمآنها با وجودی که از طرف دولتها ایجاد شده‌اند تابع نظر آنها نیستند و در مقابل ایشان استقلال دارند.
استقلال سازمانهای بین‌المللی همان چیزی است که در حقوق داخلی «شخصیت حقوقی» خوانده می‌شود. سازمانی که واجد شخصیت حقوقی می‌شود از بنیانگذاران آن مستقل می‌گردد.
تصمیمات این سازمان مربوط به خود آن است و مسئولیت‌های اعمال آن نیز متوجه خودش می‌گردد به علاوه این سازمان دارای اموال، بودجه و کارکنانی سوای اموال، بودجه و کارکنان پایه‌گذاران آن می‌باشد. همین خصوصیت استقلال است که تفاوت میان سازمانهای بین‌المللی و کنفرانس‌های بین‌المللی را آشکار می‌سازد.
اهداف صندوق
۴۴ کشور جهان در کنفرانس برتن وودز بر روی اهداف صندوق بین‌المللی پول مذاکره، و نهایتا به توافق رسیدند البته باید توجه داشت که در آن زمان اکثر کشورها فاقد قدرت مالی و فنی بوده و قدرت بحث چندانی نداشتند.
البته اتحاد جماهیر شوروی و نمایندگان مصر، فیلیپین و به خصوص هند نقش فعالی را در این رابطه بازی کردند و حتی نماینده هند خواستار اصلاحاتی در ماده یک اساسنامه که مربوط به اهداف صندوق بود گردید تا به نحوی مسئله توسعه و کشورهای در حال توسعه مورد توجه بیشتری قرار گیرند که این امر با مخالفت آمریکا، انلگیس و آفریقای جنوبی قرار گرفت و نهایتاً پس از اصلاحات آوریل ۱۹۷۸ اهداف صندوق به شرح ذیل می‌باشد:
۱) گسترش همکاری پولی بین‌المللی و فراهم نمودن وسایل تبادل‌نظر و تشریک مساعی در مسائل پولی بین‌المللی از طریق یک موسسه دائمی.
۲) فراهم‌نمودن شرایط لازم برای گسترش و رشد متوازن تجارت بین‌المللی و بالنتیجه کمک به حصول هدف‌های اولیه سیاست اقتصادی یعنی اعتلاء و حفظ سطح اشتغال و درآمد واقعی و توسعه منابع تولیدی کلیه اعضاء.
۳) کمک به پیشبرد میزان ثبات ارزی و حفظ ترتیبات منظم ارزی در میان اعضاء و پرهیز از رقابت در کاهش دادن نرخ ارزها.
وظیفه تنظیم سیاستهای مالی و پولی
صندوق می‌بایست در خصوص سیاستهای نرخ ارز و محدودیت‌های پرداختها در کشورهای عضو نظارت نماید و به وسیله الزام دولتها به رعایت یک سری مجموع‌القوانین حسن رفتار، روابط اقتصاد مالی بین‌المللی را کنترل نماید.
برای مثال اعضای صندوق می‌بایست از انعقاد قراردادهای دو جانبه و یا منطقه‌ای که به ضرر سایر اعضاست خودداری نمایند و وظیفه صندوق این است که بر این امر نظارت نماید و کنترل کند تا در تراز پرداختها ی کشورهای عضو در رابطه با تجارت و مبادلات بین‌المللی عدم تعادل ایجاد نگردد.
گزارش جامعی در مورد نرخ‌های ارز ممالک عضو هر سه ماه یکبار به اطلاع هیئت اجرایی صندوق رسانده می‌شود و صندوق بین‌المللی پول در آوریل ۱۹۷۷ اصول و روش‌های بازرسی خود را تنظیم نمود.
و بازرسی نظام ارزی کشور از آن زمان تاکنون تکامل یافته است و کشورهای عضو نیز باید در صورت درخواست صندوق، اطلاعات لازم را در اختیار آن قرار داده و با صندوق در مورد سیاستهای نرخ ارز خود مشورت نمایند.
منابع
۱- دکتر احمدی، سازمانهای پولی و مالی بین‌المللی، جزوه درسی سازمانهای پولی و مالی بین‌المللی، دانشکده علوم بانکداری، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، صفحه ۱۸
۲- کیلیار، کلودآلبر، نهادهای روابط بین‌الملل ترجمه هدایت الله فلسفی، انتشارات نشر نو سال ۱۳۶۸ صفحه ۴۵
۳- گلریز، حسن، سازمانهای پولی و مالی بین‌المللی، مرکز آموزش بانکداری، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، سال ۱۳۷۲
۴- دکتر میرعباسی، سید محمد باقر، سازمانهای بین‌المللی، جزوه درسی، دانشگاه تهران، سال تحصیلی ۷۲-۷۱
۵- دکتر مشبکی، اصغر، سازمانهای پولی و مالی بین‌المللی و ادغامهای اقتصادی منطقه‌ای، تهران جهاد دانشگاهی، ۱۳۷۰
۶- دکتر مشکوه، سید محمد، سیستم پولی بین‌المللی، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۸.
