تعداد صفحات: ۲۰۴ | قابل ویرایش
چکیده
بحث ثبوت هلال ماه از مباحثی است که همه انسانها به نوعی به آن نیاز دارند. شریعت مقدس اسلام نیز برخی از اعمال و عبادات را معلّق به ثبوت هلال ، نموده است.
مهمترین عامل تعیین کننده در رؤیت هلال و آغاز ماههای قمری، افق است ، هر نقطه ای روی کره زمین افق مخصوص به خودش را دارد.بر این اساس معیار متخصصین دینی و فقهای عظام در رؤیت هلال بر اساس افق مشخص می شود.
بیشتر فقها، رؤیت هلال ماه را در هر شهری ، تنها برای مردمان همان شهر و ساکنان روستاها و شهرهای نزدیک به آن معتبر می دانند.
دیدن هلال و ثابت شدن ماه در سرزمینی برای دیگر سرزمینها کافی است و می توان با دیدن هلال و ثابت شدن ماه در هر سرزمینی از کره زمین روزه گرفت، یا روزه گشاد.
شماری از باورمندان این دیدگاه می گویند: ماه اگر در سرزمینی ثابت شد، سرزمینهای را در بر می گیرد که در شب، سرزمینی که در افق آن هلال دیده شده ، یکسان باشند،هر چند این یکسانی در پاره ای از شب باشد.
برخی از مجتهدین ،حکم حاکم را نیز برای پذیرش دیده شدن هلال کافی می دانند. هر چند که حاکم شخصاً ندیده باشد و از راههای دیگر برایش یقین به رؤیت هلال حاصل شده باشد.
مقدمه پایان نامه راه های اثبات هلال
« وَ القَمَرَ قَدَّرْناهُ مَنازِلَ حَتّی عَادَ کَالعرْجُونِ الْقَدیمِ.»
« و برای گردش ماه منازلی معین کردیم (که در آن منازل سیر می کند) تا مانند شاخه خشک خرما باز گردد.»
پیش از گام نهادن در وادی تحقیق و پژوهش با مجهولات عدیده ای در مورد هلال مواجه بودم ، به گونه ایکه در زمره «یسئلونک عن الاهله …» قرار داشتم ، نه از جنبه تکوینی هلال و نه از بعد فقهی آن ، اطلاعات چندانی نداشتم.
اینکه چرا ماه ،این سلطان شب ، گاهی بیست و نه روزه و گاهی سی روز بطول می انجامد،زمانی بصورت هلال باریک ظاهر می شود ،و پس از اینکه مبدل به قرص کامل می گردد، مجددا به شکل هلال در می آید و به مدت یک یادو شب،رخ زیبایش را از زمینیان می پوشاند.
گروهی امروز نماز عید می خواندند و می گفتند«اسئلک بحق هذا الیوم الذی جعلته للمسلمین عیدا…» و فردا گروه دیگری در همان شهر و گاه در همان مسجد ،عین همین عبارت را می گفتند و معلوم نبود منظور از «للمسلمین»در این عبارات کیست؟!
ماده «هلل» در احادیث و قرآن
ابن اثیر بعضی از احادیثی را که از طریق عامه ضبط شده و در آنها ماده «هلل» آمده ،ذکر نموده است، ایشان گفته است در احادیث حج مکرراً «اهلال» ذکر شده و آن عبارت از رفع صوت به تلبیه است.
گفته می شود . أهَلَّ المُحْرِمُ بِالحَجْ یُهلُّ إهْلالاً:
این عبارت وقتی گفته می شود که حاجی تلبیه بگوید و صدایش را بلند کند.
وَالْمُهَلّ :موضع اهلال و آن میقاتی است که از آن محرم می شوند.
حدیث عمر : «أن ناساً قالُوا لَه :إنا بینَ الجبال لا نُهِلُّ الهِلالَ اذا أهَلَّه الناس.»
یعنی ما به خاطر وجود کوه هلال ماه را نمی بینیم هنگامی که سایرین می بینند.
وجه تسمیه هلال
در رابطه با اینکه منشأ اشتقاق واژه « هلال» چه چیز بوده و «هلال» از چه کلمه یا عبارتی اخذ شده آرائی ذکر گردیده که عمده آنها دو نظریه می باشد.
نظریه اول :بعضی قائلند که هلال از اهلال یعنی صدا را بلند کردن اخذ شده است . البته نه هر اهلالی بلکه اهلالی که هنگام رؤیت هلال صورت می گرفته است.
ابوالعباس در این مورد گفته است : «سمی الهلال هلالاً لان الناس یرفعون اصواتهم باخبار عنه » هلال را از آن جهت هلال نامیده اند که مردم بااطلاع از آن صدایشان را بلند می کنند.
بر خلاف این نظریه برخی قائلند که هلال اصل بوده و اهلال مأخوذ از هلال می باشد راغب اصفهانی می گوید :اهلال عبارتست از رفع صوت هنگام رؤیت هلال و سپس در هر صدا بکار رفته مثل اهلال الصبی(گریه کردن یا فریاد زدن کودک در وقت ولادت).
تقویم هجری قمری
از زمان های بسیار دور بشر به دنبال روش هایی بود تا به کمک آن بتواند گذشت زمان را اندازه گیری کند. اما نبود ابزارهای این کار موجب شد تا به این فکر بیافتد که پدیده های طبیعی برای اندازه گیری زمان و تعیین تقویم استفاده کند.
او فهمید که می تواند به راحتی از پدیده های تکرار شونده ی طبیعی در جهت کارهای خود بهره ببرد.شاید نخستین پدیده ی مورد توجه ،حرکت ظاهری خورشید در آسمان بود. زیرا این پدیده هر روز تکرار می شد و به راحتی قابل رصد و تجربه بود.
منابع و مآخذ
- قرآن کریم
- صحیفه سجادیه
۳- انصاری (الشیخ الاعظم)، مرتضی ، المکاسب المحرمه ، قم ،موسسه مطبوعاتی دار الکتاب ، ۱۲۱۴.
۴- ابن رشد ،احمد بن محمد، بدایه الاسلام ، بیروت،دارالمعرفه ، بی تا .
۵- ابن رشد ،احمد بن محمد، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد ، دمشق ،جلد، دارالفکر ، ۱۴۱۵ ه.ق.
۶- ابن ادریس (الشیخ ابی جعفر)، محمد بن منصور، السرائر، قم،انتشارات اسلامی ، وابسته به جامعه مدرسین ، ۱۴۱۰ .
۷- آرام ،احمد،تاریخ اسلام ،تهران ،امیرکبیر،۱۳۷۷ هجری شمسی.
۸- اچ تامسون ،رابرت جسترو و مالکم ،مبانی و مرزهای ستاره شناسی،مشهد، ترجمه تقی عدالتی و جمشید قنبری،انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۶۳ .
۹- ابن منظور، محمد بن مکرم ،لسان العرب،بیروت ،دارصادر،بی تا.
