تعداد صفحات: ۶۹ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ………………………………………………………………………………………….. ۶
کلیات: مفهوم معامله کالی به کالی در تجارت بین‌المللی …………………. ۸
اول: مفهوم معامله و بررسی بیع به عنوان یکی از مصادیق بارز آن …… ۸
دوم: مفهوم معامله تجاری بین‌المللی ……………………………………………….. ۹
سوم: مفهوم معامله کالی به کالی ………………………………………………….. ۱۰
بخش اول: معاملات کالی به کالی در فقه و قانون مدنی …………………. ۱۰
فصل اول: چگونگی معاملات کالی به کالی در فقه و قانون مدنی …….. ۱۱
گفتار اول: تاریخچه بیع کالی به کالی در فقه و قانون مدنی ……………… ۱۲
مبحث اول: بیع سلم و چگونگی آن در قانون مدنی و ارتباط آن با معامله کالی به کالی ۱۳
الف: ویژگی‌های بیع کلی فی‌الذمه در صورت موجل بودن آن
مبحث دوم: بررسی ماهیت قبض در بیع سلم و سلف ………………………. ۱۴
الف: در تعریف و ماهیت و شرایط قبض
۱) معنا و مفهوم قبض …………………………………………………………………. ۱۴
۲) زمان اعتبار قبض …………………………………………………………………… ۱۵
ب: اثر قبض در بیع سلم و سلف …………………………………………………… ۱۶
۱) آیا قبض شرط صحت بیع سلم است؟…………………………………………. ۱۶
۲) دلایل معتقدین به لزوم قبض ثمن در مجلس عقد در بیع سلم ……….. ۱۷
گفتار دوم: بررسی چگونگی معاملات کالی به کالی (از جهت بطلان و صحت) در فقه و قانون مدنی ……………………………………………………………………………………………………… ۱۸
مبحث اول: بررسی چگونگی معاملات کالی به کالی در فقه و قانون مدنی
الف: مفهوم معامله کالی به کالی در لغت و فقه
۱) مفهوم معامله کالی به کالی در لغت …………………………………………… ۱۸
۲) مفهوم معامله کالی به کالی در فقه ……………………………………………. ۱۹
ب: نظرات فقها در مورد معاملات کالی به کالی ………………………………. ۲۰
۱) دلایل قائلین به بطلان معامله کالی به کالی و در نظرات آنها …………. ۲۰
اول: بررسی نظر نهی‌النبی عن‌البیع کالی به کالی ……………………………… ۲۱
دوم: منتهی شدن معامله کالی به کالی به غرر و نظریه بطلان آن ……… ۲۲
ج: معاملات کالی به کالی در قانون مدنی و نظرات حقوقدانان …………… ۲۶
۱) دسته اول از حقوقدانان
۲) دسته دوم از حقوقدانان
۳) بررسی و نقد نظرات حقوقدانان
بخش دوم: معامله کالی به کالی در عرصه بین‌المللی …………………… ۲۹
فصل اول: بررسی و تحلیل کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا در مورد معاملات کالی به کالی ۳۰
گفتار اول: بررسی شمول کنوانسیون و وظایف طرفین ……………………. ۳۱
مبحث اول: تعهدات بایع
الف: تسلیم کالا
ب: زمان تسلیم
مبحث دوم: تعهدات مشتری …………………………………………………………. ۳۳
الف: تأدیه ثمن ……………………………………………………………………………. ۳۳
ب: زمان تأدیه ثمن ……………………………………………………………………… ۳۴
ج: قبض مبیع ………………………………………………………………………………. ۳۶
فصل دوم: بررسی معاملات اعتباری در عرصه تجارت بین‌المللی …. ۳۷
گفتار اول: بررسی معاملات اعتبار اسنادی به عنوان نمونه‌ای شبیه به قراردادهای کالی به کالی ……………………………………………………………………………………………………… ۳۸
مبحث اول: بررسی ماهیت و تعریف معاملات اعتبار اسنادی ……………. ۳۹
الف: تعریف و معنای معاملات اعتبار اسنادی …………………………………. ۴۰
۱) مفهوم اعتبارنامه ……………………………………………………………………. ۴۱
۲) مفهوم اسنادی در معاملات اعتبار اسنادی ………………………………… ۴۱
مبحث دوم: انواع اعتبارات اسنادی ……………………………………………….. ۴۲
الف: اعتبارات قابل رجوع و غیر قابل رجوع
۱) اعتبار قابل رجوع
۲) اعتبار غیرقابل رجوع
ب: اعتبارات تأیید شده و اعتبارات تأیید نشده ………………………………… ۴۳
۱) اعتبار تأیید شده
۲) اعتبار تأیید نشده
ج: انواع دیگر اعتبارات اسنادی
۱) اعتبار گردان ………………………………………………………………………….. ۴۳
۲) اعتبار روی اعتبار …………………………………………………………………… ۴۴
مبحث سوم: نکات کلیدی قرارداد اعتبار اسنادی در رابطه با معاملات کالی به کالی ۴۴
الف: رابطه طرفین
ب: گشایش اعتبار
ج: ارائه مدرک ……………………………………………………………………………. ۴۵
د: انعطاف در معاملات اعتبار اسنادی …………………………………………… ۴۶
هـ : تأمین یک اعتبار به عنوان تأدیه ……………………………………………… ۴۷
مبحث چهارم: ماهیت حقوقی اعتبارات اسنادی و وجه تشابه آن با معاملات کالی به کالی ۴۸
الف: طرز عمل در معاملات اعتبار اسنادی و ماهیت حقوقی آنها ………. ۴۹
۱) طرز عمل در معاملات اعتبار اسنادی
۲) ماهیت حقوقی معاملات اعتبار اسنادی ………………………………………. ۵۰
ب: معاملات اعتبار اسنادی و وجه تشابه آنها با معاملات کالی به کالی ۵۰
فصل سوم: نمونه‌های شبیه معاملات نسیه به نسیه در عرصه بین‌المللی ۵۲
گفتار اول: قرارداد همکاری
مبحث اول: تعریف همکاری
مبحث دوم: بررسی ساختمان و ماهیت همکاری با مطالعه دو نوع صنعتی و تجاری آن ۵۳
الف: همکاری صنعتی
ب: همکاری در تجارت بین‌المللی …………………………………………………… ۵۵
گفتار دوم: تجارت متقابل …………………………………………………………….. ۵۹
مبحث اول: بررسی تجارت متقابل از لحاظ ماهیت و چگونگی آن
الف: تعریف تجارت متقابل ……………………………………………………………. ۵۹
ب: مزایای تجارت متقابل ……………………………………………………………… ۶۰
ج: انواع تجارت متقابل …………………………………………………………………. ۶۱
مبحث دوم: هدف و وجه تشابه تجارت متقابل با معاملات کالی به کالی ۶۲
نتیجه ………………………………………………………………………………………… ۶۴
فهرست منابع ۶۷
مقدمه تحقیق معاملات کالی به کالی در تجارت بین الملل
آنچه در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است، معاملات کالی به کالی می‌باشد. با اینکه این معامله در واقع به سابقه تاریخی خود تکیه دارد و از منبع سرشار فقه نشأت گرفته است. اما آنچه که در دنیای امروز به دشواری می توان آن را نادیده گرفت پویایی و تحول قانون حتی در مجموعه فقهی آن می باشد.
فقه اساساً پویا خلق شده است و اجتهاد نیز باید متحول باشد و از این روست که فقیه نیز در محدوده فقه سنتی و قدیم محصور نشده است و می تواند در پی راه‌حلی باشد که از احترام قانونگذار کاسته نشود و مانع پیشرفت حقوق نیز نشده، رعایت عدالت هم بشود.
آنچه در نزد فقها در مورد این معامله مشهور است نظریه بطلان این گونه معاملات است و مبنای استدلال ایشان غرری بودن این معاملات و نهی آن در نزد رسول خداست و یا استناد به روایت ابی‌طلحه ابن زید است که بیان داشته‌اند؛ قال رسول الله «لا یباع الدین بالدین» و اکثر قریب به اتفاق فقها بدون بیان استدلالی در این مورد نظر به بطلان بیع دین به دین داشته‌اند و اما گروهی بیع دین به دین را از بیع کالی به کالی مجزا ساخته‌اند.
مفهوم معامله و بررسی بیع به عنوان یکی از مصادیق بارز آن
معامله کلمه‌ای است که در قوانین و نوشته‌های حقوقدانان ما به عنوان واژه مترادف «عقد» و «قرارداد» به کار رفته، گرچه برخی از حقوقدانان بین عقد و قرارداد تمایز قائلند، البته مواد ۱۸۳ به بعد قانون مدنی با این تعبیر مخالف است.
همچنین ماده ۱۸۴ قانون مدنی بیان می دارد: «عقود و معاملات به اقسام ذیل منقسم می شوند…».
در عبارت ماده بالا کلمه «معاملات» مرادف همان عقود است، در فقه و اصول «معامله» در قبال «عبادات» است و عبادت را عملی می دانند، که محتاج به قصد قربت است و در نتیجه «معامله عملی خواهد بود که محتاج به قصد قربت نباشد.
معامله به این معنا شامل «عقود و ایقاعات و ضمانات» نیز می شود که در این صورت معامله در فقه، معنایی وسیع‌تر از معامله در اصطلاح حقوقی پیدا می کند. در اصطلاح حقوقی معامله با عقد فرقی ندارد.
مفهوم معامله تجاری بین‌المللی
از آنجا که قراردادهای تجاری اساس روابط بازرگانی بین‌المللی را تشکیل می دهند، اصولاً قراردادهای تجاری خصلتهای سوای از ویژگی‌های قراردادهای داخلی دارند.
اولاً: طبیعت روابط تجاری ایجاب می‌کند که طرفین در تنظیم روابط موردنظر از ا ختیار نسبتاً کاملی برخوردار بوده و با اعمال اصل حاکمیت اراده، منظور خود را تأمین نمایند و ثانیاً: برای متعاملین بعضاً، لازم می شود که روابط معاملی خود را از حاکمیت مقررات تفسیری قانون صلاحیتدار رهایی بخشند و قیود و شرایطی سوای موارد مطروحه در قانون حاکم بر روابط تجاری ایجاد شده قائل شوند.
معاملات کالی به کالی در فقه و قانون مدنی
از آنجا که در بسیاری موارد، پیشینه تاریخی مواد قانون مدنی ما در فقه است لذا برای بررسی دقیق و اصولی یک موضوع در قانون مدتی لازم است، ابتدا سابقه فقهی آن بررسی شود و پس از باز کردن مسند و ریشه‌یابی آن در فقه به چگونگی آن در قانون مدنی پرداخته شود.
چگونگی معاملات کالی به کالی در فقه و قانون مدنی
چنانچه که فقها در کتب فقهی خود بیان داشته‌اند، معامله را به اعتبار موعد تسلیم بیع و تأدیه ثمن بر چهار قسم دانسته‌اند:
یک – بیع نقد: و آن عبارت است از بیعی که موعدی برای تسلیم مبیع و تأدیه ثمن در عقد قرار داده نشده باشد و در مورد اینکه مبیع عین خارجی باشد یا هر دو کلی تفاوتی در مسئله ندارد و به اعتبار اینکه ثمن باید نقد پرداخت شود، حال چه کلی و چه عین معین آن را نقد خوانده‌اند.
دو – بیع سلف یا سلم – و آن عبارت است از بیعی که مبیع آن کلی و در ذمه است و برای تسلیم آن موعدی در عقد مقرر شده باشد. در بیع مزبور ثمن می‌تواند عین خارجی و یا کلی باشد ولی آنچه فقها بر آن تأکید داشته‌اند این است که ثمن باید در مجلس عقد قبض شود یعنی به بایع تأدیه گردد.
فهرست منابع
۱- اشرفی، غلامرضا، مجموعه قوانین اساسی و مدنی، انتشارات گنج دانش، چاپ اول ۱۳۷۱.
۲- امامی، دکتر حسن، حقوق مدنی، جلد اول، چاپ ششم، سال ۱۳۶۶، انتشارات کتاب فروشی اسلامیه تهران.
۳- اکبری، حجت‌الاسلام بهمن، حقوق بازرگانی در اسلام، مؤسسه مطالعات پژوهشی بازرگانی، چاپ اول ۱۳۷۵.
۴- ابن حشام، سیره النبویه، مطبعه مصطفی البابی و اولاده، مصر ۱۹۳۶، جلد اول.
۵- بحرانی، یوسف، حدائق‌الناظره فی‌الاحکام‌العتره‌الطاهره، ج ۲، چاپ دوم دارالاضواء، بیروت، لبنان ۱۴۰۵ه.ق.
۶- بهرامی، دکتر شهریار، جزوه درسی دوره دکتری حقوق خصوصی، حقوق تجارت بین‌الملل (۷۸-۷۷)، دانشگاه شهید بهشتی.
۷- حلی، محقق حلی، شرایع‌الاسلام جلد ۲، ۱ و۲ در یک مجلد، چاپ دوم، قم ۱۳۷۴، انتشارات علمی.
۸- حر عاملی، شیخ حر عاملی، وسائل‌‌الشیعه، جلد ۱۳، چاپ: ششم، تهران، ۱۳۷۶، کتابفروشی اسلامی.
