پایان نامه بررسی اثر بخشی درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره‌ای برن (TA) بر افزایش ابراز احساسات و رضایت زناشویی

تعداد صفحات: ۱۳۳ | قابل ویرایش

‌

چکیده

در این پژوهش به  بررسی اثر بخشی درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره‌ای برن (TA) بر افزایش ابراز احساسات و رضایت زناشویی در بین زنان شهر تهران پرداخته شده است. پژوهش از نوع تحقیق آزمایشی و روش نمونه گیری ؛ تصادفی و خوشه ای چند مرحله بود.

از بین نواحی آموزش و پرورش استان تهران ؛ منطقه ۴ و سپس از بین دبیرستانهای منطقه مذکور یک دبیرستان بطور تصادفی انتخاب گردید . بعد از گرفتن آزمون از ۹۰ نفر ؛ ۲۴ نفر نمونه بصورت تصادفی انتخاب شد که ۱۲ نفر در گروه آزمایش و ۱۲ نفر در گروه کنترل قرار گرفتند.

درابتدا ازهردوگروه آزمونهای ابرازاحساسات ورضایت زناشویی بعمل آمد سپس گروه آزمایش تحت ۱۲ جلسه درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره ای (TA)قرار گرفتند و بعد از انجام درمان گروهی(TA)وضعیت ابرازاحساسات ورضایت زناشویی دوگروه موردآزمون قرارگرفت سپس یکماه بعدازآخرین جلسه گروهی باردیگرهردوآزمون برای پی گیری از گروه آزمایش گرفته شد.

آنگاه داده ها مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته ؛ برای گرد آوری اطلاعات و سنجش رضایت زناشویی از پرسشنامه ۴۷ سؤالی رضایت زناشویی انریچ استفاده شد و جهت آزمودن ابراز احساسات افراد گروه ها از پرسشنامه ۳۴ سؤالی و  ابراز احساسات که توسط محمد امینی قمی ساخته شده استفاده شده است.

پس از تحلیل داده های آماری از آزمون( t) وبرای نرمالیتی کردن پیش آزمونها درگروههای آزمایش وگواه ازآزمون کالموگروف – اسمیرنف  استفاده شد و مشخص گردید که درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره ای (TA ) بر شیوه های صحیح ابراز احساسات و رضایت زناشویی تأثیر مثبت داشته است.

‌‌

مقدمه

خانواده ؛  این واحد به ظاهر کوچک اجتماعی ؛ از ارکان عمده و از نهادهای اصلی هر جامعه به شمار می رود . در واقع ؛ خانواده را می توان  خشت زیر بنایی جامعه و کانون اصلی حفظ سنت و رسوم و ارزشهای والا ؛ مورد احترام و شالوده ی مستحکم مناسبات پایدار اجتماعی و روابط میان افراد دانست که مهد پرورش فکر و اندیشه و اخلاق و تعالی روح انسانی به شمار می رود.

خانواده اساساً کانون کمک ؛ تسکین ؛ التیام ؛ و شفا بخشی است . کانونی است که باید فشارهای روانی وارد شده بر اعضای خود را تخفیف دهد و راه رشد و شکوفایی آن را هموار کند . اگر خانواده ؛ محیط سالم و سازنده ای بر ای اعضای خود باشد و نیازهای جسمانی و روانی آنها را براورده سازد بی شک نیاز آنان به نهادهای درمانی خارج از خانواده کاهش خواهد یافت.

 در این میان ؛ با توجه به اهمیت حفظ خانواده در جامعه ؛ یکی از مشکلات شایع که توجه خانواده  – درمانگران را به خود جلب کرده ؛ عدم ابراز مطلوب احساسات است . این مشکل ممکن است ؛ باعث عدم رضایت زناشویی شود ؛ نارضایتی زناشویی ؛ ناشی از انتخاب رفتارهای غیر مسئولانه و نادرست در رابطه زناشویی است.

هر انسانی نیازهایی دارد و بر اساس هر نیازی دارای خواسته هایی است . ما رفتارهای خود را طوری انتخاب می کنیم که مؤید دنیای ادراکی ما باشد . تضاد خواسته های زوجین ؛ غیر واقعی بودن خواسته ها و ناتوانی در ارزیابی درست از رفتارهای خود موجب عدم رضایت زناشویی می گردد.

‌

بیان مسئله

انسان باید نیازهای زیستی خود را در اوضاع و احوال اجتماعی به ویژه خانواده ارضا نماید. اوضاع و احوال زندگی دائم در حال تغییر و دگرگونی است ؛ چرا که هیچ انسانی در خلاء زندگی نمی کند و بخش قابل ملاحظه ای از رفتار انسان  مراوده با سایر مردم بخصوص اعضا خانواده اش است.

انسان در بسیاری از شئون زندگی اجتماعی  و خانوادگی خود با سایر افراد جامعه و اعضای خانواده در رابطه با فعل و انفعالات مداوم قرار دارد . او باید برای ادامه حیات و تأمین حوائج خود به زندگی گروهی تن دهد و با دیگران برای رسیدن به هدفهای مشترک ؛ تشریک مساعی کند.

در چنین شرایطی و در ارتباط با سایر افراد جامعه و خانواده است که هر کس ناگزیر باید به نوعی سازگاری رضایت بخش دست یابد و به همین دلیل است که مشکلات و موانع سازگاری انسان از حیات اجتماعی و خانوادگی او سرچشمه می گیرد (مورینو ۱۹۷۵ ؛ به نقل از مهرآبادی ۱۳۸۵).

خانواده به عنوان بنیادی ترین نهاد اجتماعی ؛ نیاز به ایجاد در روابط زناشویی پر داوم دارد . تحقق این رابطه ؛ مستلزم دستیابی به اهداف زندگی مشترک است . خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی ؛ همچون دیگر نهادهای اجتماعی در حال پیچیده تر شدن است ؛ به طوری که عضویت و تداوم زندگی در آن توسط یک زوج ؛ مستلزم مهارتهایی بسیار بیشتر از دوران گذشته است. فقدان این مهارتها  بخصوص ابراز احساسات مطلوب بین زوجین موجب افزایش نارضایتمندی زناشویی و نتیجتاً طلاق شده است  ( نور الهی ۱۳۸۲ ).

‌

رضایت زناشویی

دایره المعارف فلسفه و روان شناسی، رضایت را خوشی برآمده از آگاهی به یک وضعیت راحت تعریف نموده که به طور معمول با ارضاء برخی تمایلات خاص پیوند خورده است و از آنجا که رضایت به همراه خوشایندی حاصل می شود، پس  می توان گفت افراد، رضایت را در فکر کردن بر وضعیتی که در وهله اول از خوشایندی برای آنها حاصل شده، بدست می آورند.

با این اوصاف خوشایندی حالتی است که از ارضاء نیازهای نهاده شده در انسان به وجود می آید حال آنکه، رضایت از ارزیابی منطقی درباره حالات خوشایند ایجاد می گردد و در کنش های متقابل اجتماعی و بروز حالات روانی افراد نسبت به یکدیگر به دست می آید و به عبارت دیگر  رضایت از تعامل بین حالات خوشایند کننده احساس و کندو کاوهای عقلانی در افراد ایجاد می گردد (مهدویان، ۱۳۷۶).

رضات زناشویی عبارت از؛ احساس عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده توسط زن یا شوهر است، وقتی که همه جنبه های زندگی مشترکشان را در نظر بگیرند ( الیس، ۱۹۸۶؛ ترجمه فیروز بخت ۱۳۷۷).

در صورت توجه به عوامل رضامندی زناشویی می توان انتظار داشت که با افزایش سطح رضامندی و بهداشت روانی بسیاری از مشکلات روانی، عاطفی و اجتماعی کاهش یابد.

«با ارتقاء سطح رضامندی زناشویی و رضایت از زندگی، افراد جامعه با آرامش خاطر بیشتر به رشد و تعالی و خدمات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و … خواهند پرداخت و خانواده ها نیز از این پیشرفت سود خواهند برد» (ثنائی، ۱۳۷۷). تحقیقات متعددی نشان داده اند که رضایت از زندگی زناشویی بر سلامت روانی و جسمانی افراد تأثیر مهمی دارد. (هاو کینز ۱۹۶۸)

‌

نوع جامعه و طبقه

جین اشاره می کند در گذشته اگر دو نفر با هم ازدواج می کردند تا آخر عمر با یکدیگر زندگی می کردند خواه با هم تفاهم داشتند یا نداشتند. در حال حاضر نیز در برخی جوامع که دارای ارزشهای سنتی هستند هنوز هم این وضعیت ادامه دارد.

مثلاً در جامعه سنتی هند و به ویژه مناطقی که ارزشهای مذهبی حاکم است حدود ۸۱ درصد ازدواجها، ازدواجهایی است که شروع آنها عاشقانه نبوده است در حالیکه ۹۴ درصد این ازدواجها بسیار موفق گزارش شده است. این در حالی است که در جوامع به اصطلاح مدرن میزان طلاق به ۵۰ درصد می رسد. (احمدی، ۱۳۸۳).

برخی از جوامع زمینه هایی را برای نارضایتی زناشویی زوجین فراهم می آورند به عنوان مثال جوامع بزرگتر طلاق را به راحتی می پذیرند و در این جوامع محدودیت طلاق کمتر است و زوجین به سهولت مسیر طلاق را طی  می کنند و کمتر به فکر چاره اندیشی و حل تعارضات بر می آیند.

از سوی دیگر در این جوامع روابط خارج از ازدواج دارای استرس های کمتری از ازدواج می باشد و در نتیجه میزان تقید به تعهدات زناشویی کاهش می یابد. از دیگر عوامل محیطی- اجتماعی می توان به تغییرات اقتصادی جامعه و به ویژه اشتغال زنان افزایش یافته و آنان برای حمایت مالی کمتر وابسته به ازدواج و شوهر هستند.

‌‌

مسائل عقیدتی – مذهبی

ازدواج با افراد ناهمسان از لحاظ مذهبی را می توان نشانه ضعف کنترل های اجتماعی دانست. بوساردبول در یک مقاله زناشویی درباره ایمان می نویسد: زناشویی میان زن و مردی که مذهب مختلفی دارند به دشواری های شخصی و خانوادگی گوناگون می انجامد و تنها با اراده استوار نمی توان از آنها پرهیز کرد (بوساردبول، ۱۹۷۵، به نقل از احمدی، ۱۳۸۳)

به عقیده لوگال­(۱۹۹۵ ) نیز تا پیش از ازدواج مذهب بر رفتار جوانان مؤثر است اما پس از زندگی زناشویی ناباوریهای دینی یکی از طرفین، دشواریهای فراوانی برای آنها ایجاد می کند و باعث ایجاد بگومگوهای دائمی می گردد. جالب اینجاست که این نبود هماهنگی و همفکری با پیشرفت زندگی زناشویی افزایش می یابد (لوگال، ۱۹۹۵، به نقل از احمدی، ۱۳۸۳).

تحقیقات سنیگر بر روی ۲۰۸ زوج نشان داد که مذهبی بودن فرایند انطباق لازم را برای رضایت زندگی زناشویی تسهیل می کند و قویترین و پایدارترین پیش بینی کننده رضایت زناشویی بود (سنیگر ۱۹۸۲، به نقل از تبریزی ۱۳۸۳).

‌

منابع

منابع فارسی

1. – قرآن مجید.
2. – آرمان، سرور وزارعی، ناهید (۱۳۸۳)، بررسی اثر بخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر عملکرد خانواده و رضایت زناشویی در مادران مبتلا به اوتیسم، ارائه شده در نخستین کنگره آسیب شناسی خانواده در ایران.
3. – ابراهیمی، محمدرضا (۱۳۸۵)، ازدواج و رضایت زناشویی، مقالات علمی و تخصصی در زمینه روانشناسی بالینی و مباحث مرتبط، فروردین ماه.
4. – احمدی، خدابخش، (۱۳۸۳)، بررسی تأثیر روش مداخله تغییر شیوه زندگی بر کاهش ناسازگاری زناشویی، پایان نامه دکتری، دانشگاه طباطبایی، تهران.
5. – اربابان اصفهانی، مرضیه، (۱۳۸۵)، بررسی رابطه بین رضایت­مندی و سازگاری زناشویی مردان و زنان شهر اصفهان، دومین کنگره سراسری آسیب شناسی خانواده در ایران (۱۳۸۵).
6. – ادیب راد، نسترن و منصور، لادن (۱۳۸۳)، مقایسه بین تعارض زناشویی و ابعاد آن در مراجعین زن و مرکز خدمات مشاوره ای دانشگاه شهید بهشتی در زنان عادی، تازه­ها و پژوهشهای مشاوره، جلد۲، شماره۱۱.
7. – استوارت، یان و جونز، ون ، روشهای نوین در روان شناسی تحلیل رفتار متقابل، ترجمه دادگستر، بهمن، (۱۳۸۵)،تهران: چاپ چهارم، ص ۱۱۷،۲۸،۲۳،۲۱،۱۰،۹ تا ۱۲۳،۱۵۱ ،۴۷۳ و ۴۷۴.
8. – الیس، البرت، هارپر، زندگی عاقلانه، ترجمه فیروز بخت، مهرداد (۱۳۷۷)، انتشارات رشد، تهران.
9. – امانی، احمد و همکاران، (۱۳۸۳)، مطالعه تأثیر درمانی شناختی، رفتاری به شیوه گروهی بر رضایتمندی زناشویی در زنان، نخستین کنگره سراسری آسیب شناختی خانواده تهران.
10. – امینی قمی، محمد، (۱۳۸۰)، بررسی رابطه ابراز احساسات زوجین با رضایت زناشویی، پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
11. –  براتی، طاهره، (۱۳۷۵)، بررسی تأثیر تعارضات زناشویی بر روابط متقابل زن و شوهر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.

‌

منابع انگلیسی

1. – Amato, P.R.& Rogers. S.J (1997) A longitudinal study of marital Problem and subsequend divorce. Joumal of marriage and the family, 59. 612-246.
2. – Beach, S. R. H. Smith D. A. & fincham F. D. (1994). Marital Interventions for depression. Joumal of Applied and preventive Psychology.3(4) 233-250.
3. – Beach. S. R. H. Tesser, A. (۲۰۰۰). Pleasure and pain in doing well together. An investigation of performance related affect in close relationship. Journal of Personality and Social Psychology, 74 ۹۲۳-۹۳۸.
4. – Becvar, D,S& Becvar, RJ (2000), family the rapy A systematic Integration. Boston, MA, Allyn Bacon.
5. – Bradbury T.M and rishman F. D. (1990) Attribution in Marriage: Rerview and Critique. Psychological Bulton 107.
6. -Buss, D.M (1989). Sex differences in human mate preferences. Evilutionary hypotheses hested in 37 Cultures. Behavioral and Scienced, 12.1-49.
7. -Bunk. B. P. & Ybema. J. F. (2003). Feeling bad. but satisfied The effects of upward and downward comparison upon wood and marital satisfaction. Journal of Social Psychology, 42 613-628.
8. -Butler..A. & Beck. J. S. (2001). Cognitive therapy outcomes. A review of meta-analyses. Journal of Family Therapy, 38 ۶۹۸-۷۰۶.
9. -Campbell. L.. Simpson. j. A.. Kashy. D. A. & Fletcher. G. J. O. (2001). Ideal standards. the self, and flexibility of ideals in close relationships. Personality and Social Psychology Bulletin, 2 ۷ ۴۴۷-۴۶۲.
10. -Carsten, C. (1995). The role of husbands and wives emotional expressivity in the marital relationship. Journal of Contemporary Family Therapy.
11. -Carlson jon, Dinkmeyer Don (1999) time for Abetter marriage (Traningi marriage) Enrichment, preventive Approaches in Couples therapy. Edited by Berqer, Rony Hanneh Mo therese, phiadelphia, Branner, Mazel.
12. -Cobb. R. J.. Davila, J.. Bradbury. T. N. (2001). Attachment security and marital satisfaction The role of positive perceptions and social support. Personality and Social Psychology Bulletin, ۲۷ ۱۱۳۱-۱۱۴۳.