تعداد صفحات: ۱۲۰ | قابل ویرایش
فهرست
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات پژوهش
مقدمه…………………………………. ۱
بیان مسأله…………………………….. ۳
اهداف تحقیق……………………………. ۵
سوالات تحقیق……………………………. ۵
فرضیه های تحقیق………………………… ۵
اهمیت و ضرورت تحقیق…………………….. ۶
تعاریف نظری……………………………. ۷
- استرس……………………………….. ۷
- معلم………………………………… ۷
- تجربه استرس………………………….. ۷
تعارف عملیاتی………………………….. ۷
فصل دوم: ادبیات تحقیق
مقدمه…………………………………. ۱۰
مفهوم استرس……………………………. ۱۰
استرس بعنوان پاسخ درونی…………………. ۱۵
مراحل استرس……………………………. ۱۷
- مرحله واکنش اخطار…………………….. ۱۸
- مرحله مقاومت…………………………. ۱۸
- مرحله فرسودگی………………………… ۱۸
علل فشار روانی…………………………. ۱۹
شرایط ایجاد کننده استرس…………………. ۲۰
- عوامل فردی…………………………… ۲۰
- عوامل محیطی………………………….. ۲۲
- عوامل سازمانی………………………… ۲۴
انواع استرس……………………………. ۲۶
پاسخ های فیزیولوژیک بدن انسان به استرس……. ۲۷
عنوان صفحه
استرس مثبت و منفی………………………. ۲۹
استرس طبیعی یا نرمال……………………. ۳۰
استرس شغلی…………………………….. ۳۱
نشانه های استرس شغلی……………………. ۳۲
مطالعات مربوط به استرس شغلی……………… ۳۳
دلزدگی و استرس شغلی…………………….. ۳۴
ابعاد گوناگون نقشهای شغلی……………….. ۳۵
فشار ناشی از نقش ………………………. ۳۶
استرس از نظر جنسیتی…………………….. ۳۷
- استرس زنان کارمند…………………….. ۳۸
دیدگاه های نظری درباره استرس…………….. ۳۹
حمایت اجتماعی چه تأثیری ممکن است در استرس شغلی داشته باشد ۴۴
آیا تنها افراد خاصی هستند که نمی توانند با استرس مقابله کنند. ۴۵
- پیشینه تحقیق…………………………. ۴۶
فصل سوم: روش تحقیق
- روش تحقیق……………………………. ۵۱
- جامعه آماری………………………….. ۵۱
- نمونه پژوهش………………………….. ۵۱
- ابزار پژوهش………………………….. ۵۱
- چگونگی جمع‌آوری اطلاعات…………………. ۵۳
- روش آماری……………………………. ۵۳
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌های آماری
مقدمه…………………………………. ۶۰
تجزیه و تحلیل داده‌های آماری……………… ۶۱
فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری
نتیجه‌گیری……………………………… ۱۰۱
محددویت‌های تحقیق……………………….. ۱۰۴
پیشنهادهای تحقیق……………………….. ۱۰۴
فصل ششم:
منابع و مأخذ…………………………… ۱۰۶
نمونه پرسشنامه…………………………. ۱۰۸
مقدمه
ما امروزه در دورانی بسر می‌بریم که مشخصات بارز آن را می‌توان افزایش جمعیت، شهرنشینی، گسترش مؤسسات و پیچیدگی‌های تکنولوژی در ارتباطات دانست و این موارد بیش از پیش جوامع و انسانها را به هم نزدیک کرده و باعث شده تا آنها در جهت رقابت با سایرین به تکاپو تلاش بیشتر وارد نموده است.
و از این طریق افزایش توقعات و انتظارات روزافزون جامعه نیز در جهت رفع این توقعات و حل موارد فوق مثمر ثمر نخواهد بود این ناشی از این است که محدودیت توان و امکانات انسان و محیط وی دانست و یکی از مهمترین موضوع که ما با آن بیشتر در این تحقیق سر و کار داریم استرسها و عواملی که باعث این فشارهای عصبی است که همه ما با آن درگیر هستیم و باید آنها را بشناسیم.
امروزه استرس به عنوان مهمترین فاکتور در جوامع می‌باشد که باعث بوجود آمدن امراض روحی، جسمی و رفتارهای انسانها است. استرس و اضطراب رابطه تنگاتنگ دارد و اضطراب یکی از عوارض آنی و شایع استرس می‌باشد، پاسخ استرسها پاسخی است که از زمانی دیگر طول عمر تغییر می‌کند.
به گفته‌ها هانس سلیه «مهم این نیست که چه اتفاقی برای شخص افتاده مهم آن است که آنرا چگونه درک کرده و انسان از دیدگاه‌هایش رنج می‌برد و نه بلاهایی که بر سرش می‌آید.»
به این دلیل استرس توجه بسیاری از روانشناسان و دانشمندان علوم رفتاری و مدیریت را به خود معطوف کرده به طوری که فشارهای عصبی نقش مهمی در فراهم نمودن مشکلات روحی و جسمی در انسانها ایفا می‌کند.
بیان مسئله
واژه استرس در نزد متخصصین متخلف معانی متفاوتی دارد، استرس در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است در حالی که مسأله استرس در جامعه به طور گسترده‌ای تشخیص داده شده است روانشناسان بالینی و سایرین ارتباط بین فشار روانی و بهداشت روانی را به دقت مورد بررسی قرار داده‌اند. در روانشناسی استرس به معنی تحت فشار روحی و روانی قرار گرفتن تعریف شده است.
در این حالت جسم روان آدمی به تقاضاهای درونی و بیرونی با فشار پاسخ می‌دهند. استرس هنگامی رخ می‌دهد که فرد واکنشهای خود را در مواجهه با محرکهای درونی و بیرونی ناتوان ببیند که همانا پیامد آن از دست رفتن تعادل روانی فرد است. (خواجه‌پور، ۱۳۷۷، ص ۵)
استرس را گاهی ناشی از محرکات خارج می‌دانند و گاهی آن را پاسخ فرد به پاره‌ای از مزاحمت‌ها عنوان کرده‌اند. بررسی‌های جدید و تئوریهای جامع راجع به استرس به تعامل فرد و محیط تأکید دارد.
محققان سالهای ۱۹۵۰ استرس را پاسخ فرد به فرآیندهای درونی و برونی که بر ظرفیت ادغام نیروهای جسمی و روانی فشار وارد می‌کنند توصیف نموده‌اند.
کلاس وسینگر، در تحقیق خود نشان دادند فشارهای عصبی می‌تواند باعث کاهش میزان تحمل و ناکامی شود. در این تحقیق نشان داده شده است که کارکنان سازمان فشارهای عصبی ناشی از سروصداهای آزار دهنده و دخالت‌های بی مورد در انجام وظایف شغلی خود را تحمل می‌کنند، اما از میزان تحمل آنان در برابر ناکامی کاسته می‌شود (منتقل از پایان‌نامه رجب‌پور، ۱۳۷۹)
مفهوم استرس
در سال ۱۹۳۶، پروفسور هانس سلیه اهل مونترال اولین رساله خود را در مورد واکنش‌دهنده منتشر ساخت، نامبرده در آوریل و در ۱۹۴۸ در مجموعه‌ای از کنفرانسهایش در کالج فرانسه و سپس در ژوئن ۱۹۵۰ در بیمارستان لانیک سندرم عمومی سازگاری (S.G.A) را با جنبه‌های بیوشیمیایی و مکانیسم‌های هورمونی‌اش بیان کرد (هیپوفیز غدد فوق کلیوی سینه قند کرشه که بسیاری از پژوهشگران پیش از او، اختلال ارگانیسم را به هنگام پاسخ به تهاجمات محیط خارج بیان کرده‌اند:
– نظر کاریوکلارنیک مربوط به داستین، وی واکنشهای بافتی مربوط به واکنشهای هشداردهنده را در دستگاه لنفوئید، تیموس مشاهده کرد:
نظریه راسل داپیگز آماس منسوج نرم، در سال ۱۹۳۲ کانن «ترشح سریع آدرنالین را به عنوان پاسخ در برابر ترس و خشم» متذکر شود. نامبرده در کتاب خود تحت عنوان «فروتن» مکانیسم‌های متفاوتی را که سبب ثبات میزان قند، پروتئین‌ها، مواد چربی، کلسیم، اکسیژن، حالت خنثی و درجه حرارت خون می‌شود تحلیل می‌کند.
استرس بعنوان پاسخ درونی
نظریه‌پرداز اصلی این دیدگاه هانس سلیه است، او در اواخر ۱۹۳۰ مقاله‌ای منتشر ساخت که باعث تحول درک دانشمندان از استرس گردید، دکتر سلیه ابتداء آگاهانه از بکار بردن واژه استرس برای بیان حالتی که تحقیق او کشف نموده بود امتناع می‌کرد، اما متعاقباً نظرش را تغییر داد.
مهمترین جنبه حائز اهمیت دیدگاه سلیه این بود که وی کاربرد سنتی را ملغی ساخت او به تصویر استرس، برخلاف نمایاندن آن بعنوان عامل یا نیرو، بعنوان نتیجه‌ای که در اثر حضور عامل یا نیروی دیگری درون یک موجود زنده ایجاد می‌شود توجه داشت.
درک سلیه از استرس در ارتباط با علم فیزیولوژی است که ریشه در مراحل تکاملی وابسته به علم زیست‌شناسی موجودات زنده دارد. الگوی زیست‌شناسی سلیه مبنای رویکردهای دیگری به مسأله استرس قرار گرفته است (بلورچی ۱۳۶۷، ص ۲۱۷) از نظر استرس پاسخ غیراختصاصی بدن نسبت به نیازهایی است که در آن بوجود آمده است. برای درک این تعریف نخست باید مفهوم غیراختصاصی روشن شود.
علل فشار روانی
فشار روانی همواره جزئی از زندگی بشر بوده و غیرقابل اجتناب است، گذراندن اوقات زندگی انسان نیز در سه بخش عمده صورت می‌پذیرد، سازمان، جامعه، خانواده با توجه به همین موضوع عوامل بروز فشارهای روانی را می‌توان به سه دسته کلی ذیل تقسیم نمود:
- عوامل استرس‌زای فردی که بطور مستقیم با شخصیت و خصوصیات فردی مرتبط است و با توجه به نوع نگرش و نحوه توجه افراد به محیط پیرامونی خویش تعیین می‌شود.
- عوامل استرس‌زای گروهی و سازمانی که زائیده ارتباط جمعی در داخل گروه یا سازمان می‌باشد و بطور مستقیم با محیط کار و شرایط آن مرتبط می‌باشد.
- عوامل استرس‌زای محیطی که شامل تمامی محیطهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حتی نظامی جامعه که بر فرد، گروه و سازمان تأثیر دارند و حتی گاهی اثر نیز می‌پذیرند می‌شود (ممی‌زاده، ۱۳۷۳، ص ۴۷)
عوامل فردی
در محیط پیرامون فرد تغییر و تحولات فراوانی به دلیل پیدایش فرصت یا موقعیتی جدید، مانع یا محدودیتی نو، و یا نیازی تازه رخ می‌دهد و اگر او قادر به سازگاری با آن شرایط باشد فشاری بر او وارد نخواهد آمد اما زمانی که قادر به برقراری سازش با محیط و شرایط آن نباشد دچار استرس می‌گردد. در رابطه با عوامل فردی به نمونه‌های بی‌شماری می‌توان اشاره نمود که در اینجا مختصری از آنها یادآوری می‌گردد:
از مهمترین عوامل فردی ایجاد استرس به تعارض، ابهام و تغییرات زندگی می‌توان اشاره کرد. داشتن متعارض در زندگی، تعارض در هدفهای فردی و همچنین ابهام شغلی که ناشی از عدم آگاهی و نبود اطلاعات لازم در حرفه فرد است و نیز اتفاقات غیرمنتظره در پیش‌بینی نشده در زندگی فرد از جمله این مسائل است (ابطحی والوانی ۱۳۷۱).
منابع
- ابطحی، حسین والوانی، مهدی (۱۳۷۱) پژوهش پیرامون فشارهای عصبی مدیران بخش صنعت در کشور، فصلنامه مطالعات مدیریت، شماره پنجم.
- اسفرجانی، یحیی (۱۳۵۳) روانشناسی صنعت، انتشارات علم و صنعت ایران.
- بلورچی، پروین (۱۳۶۷) فشار روانی (مولف: شفر مارتین.)
- پریور، علی (۱۳۷۲) نابسامانیهای روانی، انتشارات کومش
- خواجه پور، غلامرضا (۱۳۷۷) استرس شغلی (مؤلف: زندان آزراس- الیزابت ام آلتمایر)
- خودیاری فرد، محمد (۱۳۷۶) چگونه آرام باشیم و فشار روانی را کاهش دهیم، مجله نقد سینما شماره ۱۷.
- دادستان، پریرخ (۱۳۷۷)، تنیدگی یا استرس (استورا) انتشارات رشد
- قاسم زاده، فرید (۱۳۷۶) استرس و ریشه یابی عوامل ایجاد کننده و راههای مقابله با آن، انتشارات: پزشک
- قریب، عباس (۱۳۷۱) استرس دائمی (مولف: هنری لو، پیرلو) انتشارات درخشش
- قراچه داغی، مهدی- شریعت زاده، ناهید (۱۳۷۳) فشار روانی و راههای شناخت مقابله (مولف: کوپر، کاری ال)
- رجب پور، محمدرضا (۱۳۷۹) بررسی رابطه جو سازمانی مدارس در دبیرستانهای دخترانه و پسرانه، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشاگه تربیت مدرس علوم انسانی
- مقیمی، سید محمد (۱۳۷۸) سازمان مدیریت
- ممی زاده (۱۳۷۳) علل فشارهای روانی
- نیک خواه، روش های برخورد با استرس های زندگی
