پایان نامه رابطه بین استرس و افسردگی شغلی در کارمندان و کارگران ایران خودرو دیزل

تعداد صفحات: ۱۰۱ | قابل ویرایش

‌

فهرست مطالب

عنوان ………………………….. صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه ………………………………

طرح مسئله و چهارچوب نظری آن …………..

اهمیت یا ضرورت پژوهش………………….

هدف پژوهش……………………………

فرضیه های پژوهش ……………………..

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها………….

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

بخش اول: استرس شغلی

شغل چیست ……………………………

حرفه ……………………………….

وظیفه ………………………………

گروه شغلی …………………………..

تقسیم بندی مشاغل بر حسب فشار روانی …….

تاریخچه‌ی روان شناسی کار در ایران ………

فهرست مطالب

عنوان ………………………….. صفحه

فشار روانی یا استرس چیست؟ …………….

به طور کلی دو نوع استرس وجود دارد  …….

عوامل موثر در ایجاد استرس …………….

استرس شغلی ………………………….

مراحل فشار روانی …………………….

نشانه های سازگاری عمومی ………………

چهار مجموعه کلی فشارهای عصبی سازمانی …..

پیامدهای فشار عصبی …………………..

چهار مجموعه کلی فشارهای عصبی سازمانی …..

پیامدهای فشار عصبی …………………..

تجزیه و تحلیل شخصیت نوع A و شخصیت نوع B ..

استراتژی‌های مقابله با فشار روانی ………

استراتژیهای مقابله فردی ………………

استراتژیهای مقابله با استرس در سازمان ….

هدف از مشاوره روانی چیست ……………..

فهرست مطالب

عنوان ………………………….. صفحه

تقویت مبانی دینی …………………….

بخش دوم: فرسودگی شغلی

فرسودگی شغلی چیست ……………………

فرسودگی شغلی چه زمانی رخ می دهد ……….

نشانه‌های فرسودگی شغلی ………………..

انواع فرسودگی شغلی …………………..

پژوهش های انجام شده ………………….

پژوهش‌های انجام شده در ایران …………..

پژوهش های انجام شده در خارج …………..

نتیجه نهایی …………………………

فصل سوم: روش پژوهش

جامعه آماری …………………………

نمونه آماری………………………….

فهرست مطالب

عنوان ………………………….. صفحه

روش نمونه‌گیری ……………………….

ابزار پژوهش …………………………

روش اجرا ……………………………

طرح پژوهشی ………………………….

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده‌‌ها

مقدمه ………………………………

بخش اول: تجزیه و تحلیل توصیفی

توصیف مطرح تحصیلات نمونه مورد بررسی …….

توصیف نمونه مورد بررسی از لحاظ وضعیت متاهل

توصیف نمونه مورد بررسی از لحاظ سابقه کار .

توصیف نمرات فرسودگی شغلی دو گروه ………

توصیف نمرات استرس دو گروه …………….

بررسی فرضیه اول ……………………..

بررسی فرضیه دوم ……………………..

بررسی فرضیه سوم ……………………..

فهرست مطالب

عنوان ………………………….. صفحه

بررسی فرضیه چهارم…………………….

فصل پنجم: بحث  و نتیجه گیری

مقدمه……………………………….

محدودیت‌های پژوهش …………………….

پیشنهادات پژوهش ……………………..

فهرست منابع …………………………

پیوستها …………………………….

‌‌

چکیده

در پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین استرس با فرسودگی شغلی در کارمندان اداری و کارگران کارخانه ایران خودرو دیزل پرداخته شده است.

بدین منظور تعداد ۶۰ نفر از شاغلین ( ۳۰ نفر کارمند اداری و ۳۰ نفر کارگر) با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی در دسترس انتخاب شدند. و سپس پرسشنامه فرسودگی شغلی با ۲۲ ماده و پرسشنامه استرس با ۱۰ ماده در مورد آنها اجرا شد. داده‌های حاصل از پژوهش با استفاده از روش آماری ضریب همبستگی پیرسون و آزمون معنی داری تفاوت میانگین‌های مستقل و آزمون معناداری ضریب همبستگی‌ () مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌های حاصل از پژوهش نشان داد که:

ـ بین فرسودگی شغلی کارمندان اداری و کارگران تفاوت معناداری وجود ندارد.

ـ بین میزان استرس کارمندان اداری و کارگران تفاوت معناداری وجود ندارد.

ـ بین فرسودگی شغلی و استرس رابطه معناداری وجود دارد یعنی بین استرس و فرسودگی شغلی همبستگی متوسط مشاهده شده.

ـ بین فرسودگی شغلی و سابقه کار رابطه معناداری وجود ندارد.

‌

مقدمه

گروهی از صاحب نظران رفتار سازمانی فشار روانی را بیماری شایع قرن نامگذاری کرده‌اند شاید هم براستی دوران ما عصر فشارهای روانی است. دوره‌ای که در آن انسان بشر از هر زمان دیگر در معرض عوامل فشارزا قرارگرفته و مسائل ومشکلات بیشماری از هر سو او را احاطه کرده‌ است.

این فشارها به طور حتم با پیچیدگی روز افزون سازمان ها و گسترش تفکیک‌ها،‌ ابزارها و دیگر ابعاد سازمان در صورت عدم برنامه ریزی صحیح و مناسب، افزایش هم می‌یابد.

فشار روانی یا استرس که واژه اصلی آن ریشه در زبان لاتین دارد در قرن هفدهم میلادی بسیار متداول بوده و به بعضی سختی، دشواری، فلاکت و محنت به کار رفته است. در اواخر قرن هجدهم معنی آن به نیرو،‌ فشار، زور و تلاش بسیار متغیر یافته است ( تیموری، ۱۳۸۳).

فشار روانی برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد اختلاف نظر در مورد فشار روانی در پاسخ‌هایی که مدیران به یک سوال مشابه تحت عنوان «منظور از اصطلاح فشار روانی یا استرس چیست» این موضوع را تائید می نماید.

در این رابطه متداول‌ترین جواب‌هایی که به این پرسش داده شده است عبارت بودند از: کار بسیار زیاد و زمان کم برای انجام آن احساس اضطراب و دلهره، فشار روحی و جسمی بسیار زیاد، فشارهای عاطفی احساسی، هیجانی، احساس خستگی، حساسیت و تحریک پذیری بوده است. فشارروانی را عکس‌العمل فرد به عوامل جدید  تا تهدید کننده در محیط کاری تعریف کرده‌اند ( تیموری، ۱۳۸۳).

‌

طرح مساله و چهارچوب نظری آن

هر چند فشار روانی به شکل‌های مختلفی تعریف شده است اما زمینه مشترک همه آن تعاریف این است که علت ایجاد فشار عصبی وجود محرکی به صورت فیزیکی یا روانی است که فرد به طریق خاصی نسبت به آن عکس‌العمل نشان می دهد. فشار روانی دارای پیامدهایی نظیر می‌باشد اگر فشار روانی مثبت باشد ممکن است نتیجه آن فعالیت فعالیت‌جدیت و انگیزش بیشتر باشد. البته آنچه بیشتر مورد توجه می‌باشد پی‌آمدهای منفی فشار عصبی است.

همان طور که ملاحظه‌ می‌شود بیشترین عوامل از درون هستند. به عنوان مثال استفاده از مشروبات الکلی یکی از پی‌آمدهای فردی فشار عصبی است در حالی که این مشکل از پی‌آمدهای سازمانی فشار عصبی نیز می‌باشد زیرا ممکن است به طور مستقیم بر عملکرد سازمان اثر بگذارد هر چند دسته‌بندی پی‌آمدها تا حدودی اختیاری به نظر می‌رسد ولی باید توجه داشت که هر پی‌آمدی بر حسب عامل ایجاد کننده اولیه خود دسته بندی شده است.

بنابرآنچه که گفته شد پی آمدهای فردی نتایجی هستندکه عمدتاً بر فرد اثر می گذارند هر چند ممکن است سازمان نیز به طور مستقیم یا غیر مستقیم از این پی آمد متاثر شود ولی این فرد است که بهای اصلی آن را می‌پردازد.

‌‌‌

اهمیت و ضرورت تحقیق

کارکنان با استرسهای مختلفی مواجه هستند یکی از نتایج این استرسها بروز فرسودگی شغلی در بین آنان است این فرسودگی ناشی از عکس العمل مربوط به استرس عوارض زیادی در سازمان و خانواده و زندگی اجتماعی و فردی بر جای می گذارد از مهمترین آن ها می‌توان غیبت کارکنان از کار، تاخیرهای متوالی شکایت های مختلف روان تنی، کشمکش و تضاد در محیط کار، تغییر شغل و در نهایت ترک خدمت را نام برد.

هنگامی فرسودگی شغلی رخ می‌دهد فقدان روز افزون واقع بینی، کاهش انرژی در ادامه فعالیت‌های سودمند، از دست دادن فلسفه نهایی زندگی و فقدان احساس همدردی و اختلالات روحی و جسمی ظهور پیدا می کند برای فائق آمدن بر این مشکلات باید استرسهای روانی و فرسودگی شغلی مقابله کرد.

راهبردهای مختلفی برای پیشگیری و درمان فرسودگی شغلی در منابع مختلف گزارش شده‌است و در این جهت هر فردی راه و روش مقابله‌ای را انتخاب و روشهای مقابله‌ای انتخاب شده به خود به نحوی در کاهش یا افزاش فرسودگی شغلی تاثیر دارد.

و با به کار بردن نتایج این تحقیق در برنامه‌ریزیهای آموزشی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی در مراکز بهداشتی و درمانی فراهم خواهد شد تا کسانیکه در آینده به حرفه‌ای وارد خواهند شد با استرسهای شغلی و فرسودگی شغلی و شیوه مقابله با آن آگاه شوند.

‌

شغل چیست؟

کلمه شغل غالباً بدون تعریف دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیش از تعریف شغل لازم است پست توضیح داده شود. پست عبارت است از مجموعه‌ای از کارها وظایف و مسئولیت‌هایی که یک فرد در یک سازمان به طور منظم انجام می‌دهد.

شغل یک یا چند پست کاملاً همسان در یک سازمان است که وظایف، مهارت‌ها، دانسته‌ها و مسئولیت‌های مشابهی در بر دارد یا ا ینکه شغل تعدادی پست یا مجموعه‌ای از وظایف است که از نظر ماهیت و شرایط کار متشابه‌اند و تعدادی از کارکنان که معمولاً می توانند از یک پست به پست های دیگر جابه جا شوند و آن را به عهده می‌گیرند کار یا پیشه فعالیتی دایمی است که به تولید کالا و یاخدمات منجر می‌شود و برای اجرای آن دستمزدی در نظر گرفته شده است لذا کاری دارای سه خصوصیت می‌باشد که عبارتند از:

۱ـ دائمی و همیشگی است.

۲ـ به تولید کالا و یاخدمات می‌انجامد.

۳ـ دستمزدی برای آن در نظر گرفته شده است.

کار همچنین به انجام نقش شغلی خاصی که فرد بر عهده دارد دلالت می‌نماید به عبارت دیگر پیشه یا کار عبارت است از یک سلسه فعالیت‌های شغلی قابل توصیف که در موقعیت‌های مختلف قابل پیاده شدن و اجرا می‌باشد. (شفیع آبادی، ۱۳۸۱).

‌

گروه شغلی

عبارتست از گروهی متشکل از دو یا چند شغل که دارای کارکنانی با مشخصات شبیه به هم یا مشاغلی با وظایف کاری موازی هم باشند که به وسیله تجزیه و تحلیل شغل مشخص شده‌باشد به عنوان مثال در شرکت بیمه کارمندان دفتری و مکاتبه کنندگان بیمه نامه‌ها در یک گروه شغلی قرار دارند، چرا که آنها دارای مشخصات کاری مشابه زیادی هستند ( مقیمی، ۱۳۷۷).

‌

تقسیم بندی مشاغل بر حسب فشار روانی

مشاغل به طرق مختلفی طبقه‌بندی می‌شود بعضی مشاغل دشوار و برخی دیگر راحت هستند.

برخی مشاغل به نیروی جسمانی زیادی نیاز دارند و بعضی دیگر به نیروی کم نیاز داشته یا به هیچ نیروی جسمانی نیاز ندارند، برخی مشاغل منبع لذت و ارضا و برخی دیگر یکنواخت و خسته کننده هستند.

کارگران از دیدگاه خود مشاغل را به مطلوب و نامطلوب طبقه بندی می‌کنند مدیریت نیز مشاغل را طبقه‌بندی می کند گاهی طبقه‌بندی بستگی به تناسب کارگران برای انجام یک سلسله وظایف مشخص دارد. زمانی دیگر طبقه‌بندی به مدت اموزش کار، مسئولیت و توانایی اداری مورد نیاز بستگی دارد ( چمران، ۱۳۷۹) ، ( کاراسک و تورل ۱۹۹۰)

‌

مشاغل با فشار بالا

کسانی که به چنین کارهایی مشغولند به هنگام کار تحت فشار زیادی قرار می گیرند میدان زیادی برای ابراز نظر یا تصمیم‌گیری ندارند. این افراد باید ساعت های زیادی کار کنند و مقررات دقیقی را اجرا نمایند و نمی توانند برای رفع نیازهای شخصی خود وقت زیادی صرف کنند.

برای مثال متصدی تلفن، کارگر خط مونتاژ و پرستاران نمونه کسانی هستند که به هنگام کار تحت فشار بالای قرار می‌گیرند نتایج بدست آمده از تحقیقات نشان می‌دهد هرچه محدوده‌ای که یک شغل معین در آن اتخاذ تصمیم ، قانون گذاری، خط مشی‌گذاری، آگاهی از مواد و مصالح، مبادله مکرر اطلاعات با دیگران شرایط کاری نامناسب و نامطلوب و انجام وظایف فاقد ساختار بیشتر و گسترده‌تر باشد امکان ایجاد فشار روانی بیشتر خواهد بود.

بنابراین صرف نظر از توجه به وظایف خاصی که فرد انجام می‌دهد هر شغلی که بیشتر دارای چنین خصوصیاتی باشد، میزان فشار روانی که در بین دارندگان اینگونه مشاغل ایجاد می‌شود نیز بیشتر خواهد بود.

نمودار زیر نشانگر نحوه ایجاد فشار ناشی از شغل است همان گونه که ملاحظه می کنید اگر شغل غیر فعال باشد آزادی عمل در تصمیم گیری در مورد آن کمتر و فشار شغلی آن نیز کمتر می‌باشد و هر چه شغلی فعال باشد آزادی عمل در تصمیم‌گیری در مورد آن زیادتر و فشار شغل آن نیز زیادتر خواهد بود این مدل مطالب گفته شده را تائید می کند که برخی از مشاغل نسبت به سایر مشاغل مستعد ایجاد فشار روانی بیشتر می‌باشند.

‌

فهرست منابع

فهرست منابع فارسی

1. ـ بذری ـ مهدی ـ سرایداریان ـ حمید (۱۳۷۶) مدیریت رفتار سازمانی ( سازمان، مدیریت و فشار روانی) نگرش کاربردی ـ اصفهان: ‌انتشارات ارکان
2. ـ ابطحی، سید حسین ـ الوانی ـ سید مهدی ( ۱۳۷۱) پژوهش پیرامون فشارهای عصبی مدیران بخش صنعت فصلنامه مطالعات مدیریت، نشریه دانشکده حسابداری مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی ،شماره پنجم دوره‌ دوم
3. ـ الوانی‌ ـ سید مهدی ( ۱۳۷۱) مدیریت عمومی، چاپ پنجم تهران: نشرنی
4. ـ پرومودباترا‌ ـ (۱۳۷۵) رهایی از استرس ( محمد رضا شریفی‌شیه‌‌فر، مترجم ) تهران،‌ سیاوش
5. ـ دلاور، علی ( ۱۳۸۱) روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، انتشارات ویرایش
6. ـ ساعت چی، محمود، ( ۱۳۷۹) روان شناسی کار: کاربرد روان‌شناسی کار، سازمان و مدیریت، انتشارات موسسه نشر ویرایش.
7. ـ شفیع آبادی، عبدا. . . (۱۳۸۱) راهنمایی و مشاوره شغلی وحرفه‌ای و نظریه‌های انتخاب شغل،  تهران: انتشارات رشد
8. ـ جزئی ، نسرین (۱۳۸۱) مدیریت منابع انسانی، تهران: نشرنی
9. ـ چمران، محمد هادی (‌۱۳۷۹) ارزیابی مشاغل تهران: دانشگاه صنعتی شریف، موسسه انتشارات علمی.
10. ـ فخیمی ،‌فرزاد‌ (۱۳۸۱) فشارهای عصبی و تعارض و تعارض در سازمان‌ها و راهها
11. ـ علوی، سید امین‌ ا. . .  (‌۱۳۷۶) روان شناسی مدیریت و سازمان ، مرکز آموزش مدیریت دولتی
12. ـ مقیمی، سید محمد تقی ( ۱۳۷۷) کتاب سازمان و مدیریت رویکردی پژوهش، تهران : نشر ترجمه
13. ـ مورهه، گریفین وریکی (۱۳۲۳) رفتار سازمانی ( دکتر سید مهدی الوانی و دکتر غلامرضا معمارزاده، مترجم) تهران: مروارید.

‌

فهرست منابع پایان‌نامه‌ها

1. ـ تیموری، مینا ( ۱۳۸۳) بررسی رابطه بین استرس و فرسودگی شغلی، پایان نامه کارشناسی چاپ نشده، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز.
2. ـ دباغ، پارمشیاه (۱۳۷۳) بررسی تاثیر روانی و کارایی مدیران وزارت جهاد سازندگی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده، دانشگاه علامه طباطبایی
3. ـ گمرکی ،حمیده (۱۳۸۳) رابطه بین رضایت شغلی و استرس ، پایان‌نامه کارشناسی چاپ نشده دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز
4. ـ هاشمی نسب، مرضیه (۱۳۸۳) بررسی و مقایسه میزان فرسودگی شغلی در کارکنان مشاغل در امور اجرایی و امور اداری واحد خبر صدا و سیما ، پایان نامه کارشناسی چاپ نشده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
5. ـ مازنصرانی، فاطمه زهرا ( ۱۳۸۲) بررسی تفاوت بین سبکهای مقابله با استرس ( مساله مدار، هیجان مدار،‌اجتنابی) در نوجوانان دختر ۱۸ ـ ۱۶ ساله عادی و محروم از پدر ( شاهد) پایان نامه کارشناسی چاپ نشده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

‌

فهرست منابع خارجی

Freudennberger, the staff buurnot syndrome in althernatire institutions, psychoterapy theory Research and practice, N(1) Vol (12) PP.73, 82,1975.