تعداد صفحات: ۶۳ | قابل ویرایش
مقدمه
از ویژگی های عصر جدید جریان شتاب آلود زندگی است، حوادث و رویدادهای گوناگون آن چنان با سرعت پدید می آیند که فرصت تفکر و تامل را از آدمی سلب می کند در نتیجه مجالی برای تفرج در دنیای درون جهان برون باقی نمی گذارد و انسان این موجود سرگشته و درمانده نه تنها لذت تفکر را حس نمی کند.
بلکه انگیزه کافی برای اندیشیدن در باب ضروریات زندگی در خود نمی یابد حاصل این روند، بیگانگی او با خویشتن و جهان خارج از خویش است ولی آنچه دردآورتر عمیقتر و دشوار تر رخ می نماید بیگانگی با خود (عالم درون) است.
در کلام الهی از خود بیگانگی حاصل از خدا بیگانگی تلقی شده است آنجا که می فرماید در زمره آنانی نباشید که خدای را از یاد برند، پس خود را نیز از یاد بردند.
امروزه از خود بیگانگی معمای بزرگ و معضل فکری اندیشمندان و نویسندگان نام آور می باشد. به گفته اریک فروم از زمان دکارت تاکنون هویت فرد از بزرگترین مشکلات فلسفه جدید بوده است.
الکسیس کارل در بحث از انسان این موجود ناشناخته چنین می نویسید. ما می خواهیم معنای زندگی و مرگ را بدانیم چرا باید زیست؟ به کجا می رویم؟ سرنوشت روان ما چیست؟
فایده و اهمیت طرح تحقیق
من کیستم این سوالی استکه ذهن هر نوجوانی را به خود مشغول می کند و به دنبال همین سوال است که در جست و جوی خویشتن و کسب هویت تلاش می کند.
البته این سوال به یکباره در نوجوانی ظاهر نمی شود، بلکه ریشه های آن از دوران کودکی وجود داشته است. در جریان رشد کودکان به تدریج وجود خود را از دیگران به ویژه مادر متمایز می کنند و خود را کمابیش مستقل و جدا از دیگران می بینند این روند از سالهای کودکی آغاز می شود.
بحران هویت در دوران نوجوانی و به موازات رشد فیزیکی ، شناختی و اجتماعی و عاطفی اهمیتی خاص می یابد. بسیار از نوجوانان با شور زیادی از خود سوال می کنند که جایگاه اجتماعی من کجاست؟ شغل آینده من چیست؟ رشته تحصیلی من چه خواهد بود ارزش های مذهبی ، اخلاقی و فلسفی من چه خواهند بود؟
انتخاب راه ها و ارزش های ممکن برای نوجوانان چندان ساده نیست. چرا که آنها با طیف گسترده ای از انتخاب های ممکن مواجه می شوند و با توجه به تنوع انتخاب باید تصمیم بگیرند.
مفهوم شناسی هویت
تاملی در معنا و مفهوم هویت ، حدود انتظارات ما را از این بحث مشخص می کند در فرهنگ معین آمده است هویت یعنی ذات باری تعالی ۲. هستی و وجود ۳. آنچه موجب شناسایی مشخص باشد ۴. حقیقت جزئیه یعنی هرگاه ماهیت با تشخیص لحاظ و اعتبار شود هویت گویند و گاه هویت به معنی وجودخارجی است و مواد تشخص است و هویت گاه با لذات و گاه بالعرض است.
هویت یعنی حقیقت شی یا شخص که مشتمل بر صفات جوهری او باشد. هویت در لغت به معنای شخصیت، ذات، هستی و وجود می باشد.
دهخدا در لغت نامه اش هویت را عبارت از تشخص دانسته و می گوید و همین معنی میان حکیمان و متکلمان مشهور است.
هویت در یک نگاه
زندگی ؟ از اسرار ، لطائف و حکمتهایی است که غالب انسانها به کنه آن نمی رسند.
پاسگال می گوید: متولد شدم و ندانستم برای چه؟ زندگی کردم و ندانستم چگونه زندگی می کنم اکنون می میرم و نمی دانم چرا؟ او می گوید انسان عجیب ترین موجودات طبیعت است. از جسم اطلاعات کافی ندارد. روح را نمی شناسد و از ارتباط جسم و روح چیزی نمی داند اجتماع جسم و روح او را متحیر می کند در صورتی که خود او مولود آن است.
اظهارات بالا اهمیت طرح موضوعی هویت را بیش از پیش متقن و مبرهن می سازد. از جهت تعریف عملیاتی هویت می توان چنین گفت که اگر آدمی برای پرسشهای زیر پاسخ های مطمئن و متقائد کننده بیابد در حقیقت هویت خویش را بازیافته است.
– بداند جایگاه منزلت و مرتبت او دقیقا چیست؟ و چه تعریفی دارد؟
– آگاه باشد که چه پیوندها رشته ها و ارتباط هایی او را به خود جهان خارجی از خود متعلق می سازد.
– درک کند که چه نقش ها وظایف و مسئولیتهایی در قبال خود و دیگران بر عهده دارد؟
بحران هویت
از میان روانشناسان اریکسون به مفاهین هویت حس درونی این همانی که علی رغم تغییرات خارجی ثابت می ماند بحران هویت و آشفتگی هویت تاکید می نماید.
بحران هویت واژه ای است که به وسیله وی برای توصیف عدم توانایی نوجوانی در قبول نقشی که جامعه از او انتظار دارد به کار رفته است.
برخی دیگر از صاحب نظران در توصیف بحران هویت چنین اظهار نظر کرده اند:
جدی ترین بحرانی که یک شخص با آن مواجهه می شوند در خلال هویت رخ می دهد.
این بحران بدان جهت جدی است که عدم موفقیت در رویارویی با آن پیامدهای بسیاری دارد. شخص که فاقد یک هویت متشکل است در خلال زندگی بزرگسالیش بامشکلات متعددی مواجهه خواهد شد اریکسون خاطر نشان کرد که برای هر فردی امکان دارد بحران هویت روی دهد و منحصر به دوره نوجوانی یا جوانی نیست.
و از نگاهی دیگر بحران هویت این گونه تعریف شده است عدم موفقیت یک نوجوان در شکل دادن به هویت فردی خود اعم از این که به علت تجارت نامطلوب کودکی و یا شرایط نامساعد فعلی باشد، بحرانی ایجاد می شود که بحران هویت یا گم گشتگی نام دارد.
آشفتگی هویت
فرد در خلال مرحله شکل گیری هویت احتمال دارد شدیدتر از هرزمان دیگر در گذشته و چه در آینده از نوعی سردرگمی و آشفتگی یا همان چیزی که اریکسون آشفتگی هویت می نامد رنج ببرد.
این حالت سبب می شود وی احساس کند منزوی ، تهی مضطرب و مردد شده است احساس می کند که باید تصمیمهای مهمی بگیرد لیکن قادر به انجام دادن این کار نیست احساس می کند که درجامعه به او فشار می آورد تا تصمیم هایی اتخاذ کند. در طی آشفتگی هویت فرد ممکن است احساس کند به جای آنکه در حال پیشرفت باشد دچار پس روی است.
منابع و مآخذ
- – کوش دنی، مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعی، ترجمه فریدون وحیدا، تهران، سروش، ۱۳۸۱.
- – ابراهیمی دینانی غلامحسین، ماجرای فکر فلسفی، ج۳، تهران، طرح نو، ۱۳۷۹.
- – ابراهیمی دینانی، غلامحسین، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، ج۱، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۸۰.
- – امام خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۷.
- – جوادی آملی عبدالله، رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه، ج۱، قم، اسراء، ۱۳۷۶.
- – جوادی آملی عبدالله، تسنیم (تفسیر قران کریم)، قم، اسراء، ۱۳۷۹.
- – جوادی آملی عبدالله، فطرت در قران، ج۱، قم، اسراء، ۱۳۷۸.
- – صدرالمتالهین شیرازی، محمد، اسرار الآیات، قم، نشر حبیب، ۱۳۷۸.
- – صدرالمتالهین شیرازی، محمد، اسفار، ج۱، قم، مصطفوی، بی تا.
- – صدرالمتالهین شیرازی، محمد، الشواهد الربوبیه، ترجمه و تحقیق محمد جواد مصلحی، تهران، سروش، ۱۳۷۵.
- – مطهری، مرتضی، شرح منظومه، ج۱، تهران، حکمت، ۱۳۶۰.
- – طباطبایی، محمد حسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج۲، ۱۳۶۸، تهران، صدرا.
