پایان نامه بررسی مقایسه ای خصیصه سلطه گری و سلطه پذیری در زنان شاغل و غیرشاغل

تعداد صفحات: ۹۱ | قابل ویرایش

‌

مقدمه

از زمانهای قدیم مساله سلطه گری و سلطه پذیری از جمله مسائلی بوده است که ذهن نویسندگان را به خود مشغول داشته است. هر چند که این نویسندگان نظرات و دلایل خود را در قالب داستانها بیان کرده اند . اما دید روانشناختی عمیقی داشته اند.

به عنوان مثال : میان انسان و جانوران دیگر تفاوتهای گوناگونی وجود دارد که پاره ای عقلی است و پاره ای عاطفی یکی از تفاوتهای عاطفی مهم این است که تمایلات انسان ، برخلاف جانوران ، اساساً بی حد و حصر است و ارضای کامل آنها ممکن نیست . مار بوأ وقتی خوراکش را می خورد می خوابد تا آنکه دوباره گرسنه شود . انگیزه فعالیتهای جانوران ، به استثنای موارد نادر ، نیازهای نخستین است.

در مورد انسان قضیه فرق می کند . البته بخش بزرگی از نژاد بشر ناچارند برای بدست آوردن ضروریات زندگی آنقدر کار کنند که برای مقاصد دیگران چندان رمقی در آنها باقی نمی ماند . ولی آنهایی که زندگیشان تأمین شده باشد به صرف این دلیل دست از کار نمی کشند . خشایار شاه وقتی به آتن لشکر کشید نه خوراک کم داشت و نه پوشاک و نه زن . فرانسیس قدیس و ایگناتیوس لویولا نیازی نداشتند که برای گریز از فقر دست به تأسیس فرقه های بزنند . اینها مردان برجسته ای بودند.

همچنین در داستان رستم و سهراب ، قصه های شاهنامه و قصه های تاریخی نظیر هیتلر ، ناپلئون و غیره … ما به طرز زیبایی میل انسانها در داشتن تسلط و قدرت داشتن به دیگران و به همان نسبت تسلیم پذیری و عقاید و خواسته های دیگران را قبول داشته اند را دیده ایم.

‌

سلطه گر کیست؟ سلطه پذیر کیست؟

سلطه گرایی یکی از خصوصیت های شخصیتی است که از زمان پژوهش کلاسیک { آدورنوـ فرانکل ـ نرونشویک ـ لونیسون و سان فورد ۱۹۵۰} تاکنون به دفعات مورد مطالعه قرار گرفته است .مروی چری و بیرون (۱۹۷۷) در مطالعات مربوط به این میدان نشان می دهد که چگونه تجلیات رفتاری خصوصیت شخصیتی سلطه گرا به موقعیتی مربوط که در آن فرد در تعامل است .توصیفی که وارلا (۱۹۷۱) از شخصی سلطه گر دارد را می توان به عنوان تعریف سنتی این شخصیت به حساب آورد. {وارلاـ ۱۹۷۱}

نوعی شخصیت است که خصوصیت آن عبارت است از وجود نگرشهای بسیلر شدید و تنبیهی در مورد اقلیتهای شخصی ، همراه با چاپلوسی از مرجع بالاتر.

فرد سلطه گر همچنین نسبت به ابهام ناشکیباست… هر چیز را بر حسب سیاه و سفید خوب یا بد می بیند مناسبتهای بین مردم را بیشتر بر طبق منزلت و سلسله مراتب می بیند تا دوستی ، نسبت به ایده های دیگران ناشکیباست.

اغلب بطور پاتولوژیک متوجه امور سکی است . اما اغلب چنین علایقی راواپس می زند. وارلا نشان داده است که یک تساوی چگونه می تواند از ارزیابی میزان سلطه گرایی افراد مشخص در طرح موقعیتهای ترغیبی استفاده کند. {استوارات ـ ۱۳۶۹}

توصیفی که اریک هافر از شخص سلطه پذیر دارد این گونه است.

‌

سلطه گری و سلطه پذیری از دیدگاه روان تحلیلی

در خلال جنگ جهانی دوم روان کاری در تحلیل فاشیسم و نازیسم مطالعات فراوانی درباره قدرت طلبی انجام داد . آنها سعی داشتند که با بررسی اثر نگرشی های اجتماعی درشخصست ، مساله سلطه گری و قدرت طلبی را روشن سازند . آدرنو و همکارانش در سال ۱۹۵۰ به مطالعه در زمینه شخصیت مقتدر و ریشه پیش داروری ها پرداختند و نشان دادند که چه تعداد از این نوع شخصیت ها بازتابی از دفاع علیه نوعی کشمکش سرکوب شده در برابر اقتدار است.

این واکنشهای دفاعی نشان برون افکنی غرایز غیر قابل انعطاف نسبت به گروه های خارجی ، تغییر شکل خصومت آمیز در درون خود این گروه ها آرمان سازی و همانند سازی پی در پی قدرت سرکوبگری است که همه اینها نتیجه اقتدار شدید و مستبدانه والدین در گذشته بوده است.

ترس از انگیزه های خاص خود فرد وضرورت سرکوب کردن آنها ، ساختمان محکمی از شخصیت را می سازد که سبب تحجر فکری و اجتناب ورزیدن از ضمیر ناخودآگاه و محکوم ساختن جنبه های اخلاقی و ارزشها واعمال غیر همگرایی می شود . چنین به نظر می رسد که شخص مقتدر به همان گونه که زیر دستان خود را استثمار می کند ، در برابر زورمندان بسیار مطیع و فرمانبردار است.

(ویژگی نازی ها) زیرا آنها به خاطر پییش داوری های خود نه تنها بر ضد یهودند بلکه ضدسیاهان و سایر اقلیتها نیز هستند . اگر شخصی مقتدر دچار پیش داوری شود ، امید اندکی وجود خواهدداشت.

در این جا این پرسش مطرح است که این خصومت چگونه رخ می دهد و چگونه سرکوب می شود . چنین به نظر می رسد که تفاوتهای شخصیت مورد مطالعه معمولاً بازتابی از تربیت وظیفه اجتماعی است.

‌

سلطه گری وسلطه پذیری از دیدگاه فروید

اولین نظریه ای که در شخصیت بررسی می شود نظریه روانکاوی است . نظریه روانکاوی فروید از آن رو مطالعه می شود که در فرهنگ امریکا مقبولیت عام یافته ، در تاریخ روانشناسی جایگاه خاصی پیدا کرده و به عنوان الگویی از یک نظریه روان پوشی اهمیت اهمیت پیدا کرده است. {لارنس.ای ـ۱۳۷۴}

نظریه روان کاری بازتابی است که از ارزشهای در حال تغییر جامعه غرب که خود نیز در تغییر آن ارزشها موثر بوده است.

آنچه محور نظریه روانکاری را تشکیل می دهد این است که انسان نظامی از انرژی است . ماهیت هر نظام این است که در آن انرژی جریان پیدا می کند از مسیر اصلی منحرف می شود و یا لبریز می گردد و در همه این موارد مقداری انرژی ثابت است و اگر از آن در یک جهت استفاده شود انرژی کمی برای استفاده در جهت دیگر باقی نخواهد ماند. {لارنس .ای ـ۱۳۷۴}

اگر این انرژی صرف مسائل تربیتی شود از انرژی موجود برای هدفهای جنسی خواهد کاست و برعکس اگر مانعی بر سر راه ارضاء این انرژی در یکی از کانالها ایجاد شود کانال دیگری پیدا خواهد کرد که در آن معمولاً با مقاومت کمتری روبه رو می شود. {لارنس .ای ـ۱۳۷۴}

هدف همه رفتارها ، کسب لذت است و معنی آن کاهش تنش یا راه اندازی انرژی است. صرفنظر از این که انسان نظامی از انرژی است ، مانند سایر حیوانات ، تحت تاثیر غریزه ها ، سائق جنسی و پرخاشگری نیز قرار دارد. {لارنس. ای ـ ۱۳۷۴}

‌

فهرست منابع

۱ـ ارونسون ، الیوت ، روان شناس اجتماعی ، ترجه دکتر حسین شکر شکن ، انتشارات رشد ۱۳۶۸

۲ـ از کمپ ، استوارت ،‌روان شناس اجتماعی کاربردی ، فرهاد ماهر ،‌انتشارات آستان قدس ، ۱۳۶۹

۳ـ استوار آنتونی ، نسل کشی و انگیزه ویرانگری در استان ، ترجمه پروین بلورچی نشر روایت ، ۱۳۷۳

۴ـ اشپر بر ، مانس نقد و تحلیل جباریت ترجمه کریم قصیم انتشارات دماند ، ۱۳۶۳

۵ـ انکینسون ، هیلگارد ، زمینه روان شناسی ترجمه محمد نقی براهنی و دیگران انتشارات رشد ، ۱۳۷۲

۶ـ پروین لارنس ای ، روان شناسی شخصیت (نظریه تحقیق) ترجمه محمد جعفر جوادی و پروین کدیور انتشارات رسا ، ۱۳۷۴

۷ـ دلاور ، علی روشهای آماری در روان شناسی و علوم تربیتی ، انتشارات دانشگاه پیام نور ، ۱۳۷۶

۸ـ راسل ، برتراند . قدرت ، ترجمه نجف دریابندی ، انتشارات خوارزمی چاپ سوم ، ۱۳۷۱

۹ـ روشیلارو ، آن ماری . روان شناسی اجتماعی ،‌ترجمه سید محمد دادگران ، انتشارات مروارید ، ۱۳۷۱

۱۰ـ شلکتون و فلچر تفاوتهای فردی ، ترجمه یوسف کریمی و فرهاد جمهوری ، انتشارات فاطمی ، ۱۳۷۱

۱۱ـ نوشته جمعی از روان شناسان اجتماعی ، روان شناسی اجتماعی متون اساسی انگلیسی و آمریکایی ، ترجمه پرویز سرندی ، دانشگاه تبریز ، ۱۳۷۷

۱۲ـ شاملو ،‌ سعید مکتب ونظریه ها در روان شناسی ، انتشارات کهر ـ ۱۳۶۳

۱۳ـ شولتز ، ای پی شولتز ، تاریخ روان شناسی نوین ، ترجمه علی اکبر سیف و گروه مترجمان انتشارات رشد ، ۱۳۷۳

۱۴ـ فروم اریک ، جامعه سالم، ترجمه اکبر تبریزی انتشارات بهجت ، ۱۳۶۸

۱۵ـ فروم اریک ، داشتن یا بودن ، ترجمه اکبر تبریزی ،‌انتشارات مروارید ، ۱۳۶۱

۱۶ـ کریمی ، یوسف ،‌روان شناسی اجتماعی انتشارات پیام نور ، ۱۳۷۵

۱۷ـ کریمی ، یوسف ، روان شناسی شخصیت (نظریه ها و مفاهیم ) انتشارات پیام نور ، ۱۳۷۴

۱۸ـ کوئل ، راین هارد ، مقدمه ای بر روان شناسی و جامعه شناسی فاشیثم ، ترجمه مسعود کریم نیا نشر اندیشه های نوین ۱۳۵۹

۱۹ـ گنجی ، حمزه ، آزمونهای روانی ، انتشارات آستان قدس ۱۳۷۷

۲۰ـ لامرد ، اندره وبریتوم ،‌فرانسوا ، مقدمه تحقیق در روان شناسی ، ترجمه حمزه گنجی ، نشر پنا افزار ، ۱۳۷۳

۲۱ـ هامزاریک ، پیرو راستین ، ترجمه فیروزه خلعت بری ، انتشارات شباویز ، ۱۳۷۲

۲۲ـ هورنای ، کارن ، تضادهای درونی ما ، ترجمه محمد جعفر مصفا ، انتشارات بهجت . ۱۳۷۳

۲۳ـ پایان نامه ، مقایسه میزان سلطه گری و سلطه پذیری در زنان و مردان ، نگارش صدیقه هاله صفرزاده دامغانی استاد راهنما : دکتر شمس اسفند آبادی ، سال تحصیلی ۷۷ـ۷۶.