پایان نامه بررسی شوخ طبعی بر خلاقیت و شادکامی در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور

تعداد صفحات : ۱۰۸ | قابل ویرایش

فهرست

عنوان                                                                                                                                                         صفحه

چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………………………..۱

 فصل اول : طرح تحقیق

 ۱-۱ : مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………….۳

۲-۱  : بیان مسله ………………………………………………………………………………………………………………………………..۵

۳-۱ : اهمیت و ضرورت تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………۸

 ۴-۱ : اهداف تحقیق  …………………………………………………………………………………………………………………………۹

۵-۱ : سئوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………۱۰

۶-۱: متغیرهای تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………۱۱

فصل دوم: پیشنه ی تحقیق

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۴

۱-۲: تعاریفی از تفکر ……………………………………………………………………………………………………………………….۱۵

۱-۱-۲: انواع و ابعاد تفکر …………………………………………………………………………………………………………………۱۵

۲-۱-۲: تعاریفی از تفکر خلاق ………………………………………………………………………………………………………….۱۶

۳-۱-۲: تصورات گذشته و حال در مورد تفکر خلاق …………………………………………………………………………….۱۷

۴-۱-۲: نتایج آزمون خلاقیت در سنین مختلف ……………………………………………………………………………………..۱۸

۵-۱-۲: پیش نیازهای تفکر خلاق ……………………………………………………………………………………………………….۱۸

۶-۱-۲: چهار اصل مشترک در تفکر خلاق ………………………………………………………………………………………….۱۹

۷-۱-۲: اصول کاربردی در تفکر خلاق ……………………………………………………………………………………………….۲۰

۸-۱-۲: مراحل تفکر خلاق ……………………………………………………………………………………………………………….۲۱

۹-۱-۲: موانع تفکر خلاق …………………………………………………………………………………………………………………۲۳

۲-۲: تعریف خلاقیت ……………………………………………………………………………………………………………………….۲۹

۱-۲-۲: تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی ………………………………………………………………………………………۲۹

۲-۲-۲: تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی ………………………………………………………………………………………….۳۰

۳-۲-۲: نوآوری ……………………………………………………………………………………………………………………………..۳۱

۴-۲-۲: وی‍گی های افراد خلاق ………………………………………………………………………………………………………….۳۴

۵-۲-۲: فرصت های خلاقیت …………………………………………………………………………………………………………….۳۵

۶-۲-۲: نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری …………………………………………………………………………………………..۳۵

۷-۲-۲: وی‍‍ژگی های سازمان خلاق ……………………………………………………………………………………………………..۳۶

۳-۲: نقش مدیر در پرورش خلاقیت ……………………………………………………………………………………………………۳۸

۱-۳-۲: تکنیک های توسعه خلاقیت گروهی ……………………………………………………………………………………….۳۹

۲-۳-۲: تکنیک خلاقیت شش کلاه تفکر …………………………………………………………………………………………….۴۰

۴-۲: ارتباط تفکر خلاق و شوخ طبعی …………………………………………………………………………………………………۴۴

۱-۴-۲: چهار مولفه اساسی شوخ طبعی همان ۴ مولفه ……………………………………………………………………………..۴۴

۱-۱-۴-۲: تعریف شوخ طبعی ……………………………………………………………………………………………………………۴۵

۲-۱-۴-۲: کاربردهای تفکر خلاق ……………………………………………………………………………………………………..۴۵

۲-۴-۲: نظریه شادکامی ……………………………………………………………………………………………………………………۴۷

۳-۴-۲: عوامل موثر بر شادی دانشجویان ……………………………………………………………………………………………..۵۰

۵-۲: پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………..۵۴

۱-۵-۲: پیشینه شادکامی ……………………………………………………………………………………………………………………۵۴

۲-۵-۲: پیشینه خلاقیت ……………………………………………………………………………………………………………………..۵۶

۳-۵-۲: پیشینه شوخ طبعی …………………………………………………………………………………………………………………۵۶

فصل سوم : روش تحقیق

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………۶۰

۱-۳: جامعه آماری …………………………………………………………………………………………………………………………..۶۰

۲-۳: حجم و نمونه و روش نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………….۶۰

۳-۳: ابزارهای پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………..۶۱

۳-۴: روش تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………………………………۶۷

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل اطلاعات

۱-۴: یافته ها …………………………………………………………………………………………………………………………………..۶۹

فصل پنجم : بررسی نتایج

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………۷۷

۱-۵: نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………….۷۷

۲-۵: پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………………۸۱

۳-۵: محدودیت ها …………………………………………………………………………………………………………………………..۸۲

منابع و ماخذ …………………………………………………………………………………………………………………………………..۸۳

ضمائم

پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………………………………………..۸۷

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی شوخ طبعی بر خلاقیت و شادکامی در بین دانشجویان پیام نور و شناسایی و رتبه‌بندی عوامل موثر برآن است. روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری شامل ۲۱۸ نفر دانشجویی که در نیمسال اول سال تحصیلی ۹۰ – ۸۹، در دانشکده‌های مختلف مشغول تحصیل بودند. نمونه آماری ۲۱۸ نفر می‌باشد که بر اساس روش تصادفی طبقه‌ای و ساده انتخاب شدند.

برای جمع‌آوری اطلاعات، از پرسش‌نامه ۵۶ سؤالی سنجش شادی آکسفورد، پرسش نامه ۴۹ سئوالی خلاقیت و پرسش نامه ۷ سئوالی شوخ طبعی با پایایی ۸۹/۰بر مبنای آلفای کرانباخ استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، علاوه بر روش‌های توصیفی، از آمار استنباطی درحد آزمون تحلیل واریانس فریدمن وآزمونT برای مقایسه میانگین‌ها در قالب نرم‌افزار SPSS استفاده شد.

مقدمه

«شادکامی» از مهم‌ترین نیازهای روانی بشر است که تأثیر عمده‌ای بر شکل‌گیری شخصیت و سلامت روان دارد و همه انسان‌ها شادکامی را خود و برای افراد مورد علاقه‌شان می‌خواهند. از عهد باستان تا کنون به احساسات مثبت انسان از جمله شادکامی توجه شده است. افلاطون در کتاب جمهوری به سه عنصر در وجود انسان اشاره می‌کند که عبارتند از: قوه عقل یا استدلال، احساسات و امیال. وی شادکامی را حالتی از انسان می‌داند که بین این سه عنصر، تعادل و هماهنگی وجود داشته باشد.

ارسطو معتقد است دست‌کم سه نوع شادمانی وجود دارد؛ در پایین‌ترین سطح، شادی را همان لذّت می‌داند؛ در سطح بالاتر شادی همان موفقیت و کامیابی است و نوع سوم شادی از نظر ارسطو، شادی ناشی از معنویت است. وی معتقد است شادکامی حقیقی از ارضای امیال حاصل نمی‌شود، بلکه از انجام چیزی که از لحاظ اخلاقی ارزش انجام دادن دارد، یعنی از تجلّی فضیلت حاصل می‌شود.

به اعتقاد جرمی بنتام شادکامی غیر قابل تشخیص از لذّت‌های جسمانی بوده، عبارت است از فعالیت‌هایی که افزایش آنها موجب لذّت و کاهش درد و ناراحتی‌ها می‌شود. فارابی معتقد است سعادت دنیوی و اخروی انسان با تحقق چهار نوع فضیلت به دست می‌آید که عبارتند از: فضیلت‌های نظری، فضیلت‌های فکری، فضیلت‌های اخلاقی و صناعات عملی. وی راه رسیدن به سعادت را داشتن ملکات اخلاقی دانسته، و خلق نیکو را اعتدال یا حد وسط افراط و تفریط می‏داند.

برخی از پژوهش‌گران، شادکامی را حالت روانی مثبتی می‌دانند که با سطح بالای رضامندی کلی از زندگی، عاطفه مثبت و سطح پایین عاطفه منفی مشخص می‌شود. سلیگمن، رشید و پارک، مفهوم شادکامی را در سه مؤلفه جای داده است:

الف) هیجان‌های مثبت (زندگی بانشاط)؛

ب) تعهد (زندگی درگیرانه یا زندگی خوب؛

ج) معناداری (زندگی با معنا).

سلیگمن معتقد است بر اساس پژوهش‌های چند سال اخیر، ثابت شده است شادکامی عامل پدیدآورنده منافعی به مراتب بیشتر از صِرف احساس خوبی داشتن است؛ افراد شادکام، سالم‌تر و بسیار موفق‌ترند و درگیری و تعهد اجتماعی بیشتری دارند (جان بزرگی ،۱۳۸۶).

با پیشرفت روز افزون دانش و تکنولوژی و جریان گسترده اطلاعات، امروزه جامعه ما نیازمند آموزش مهارت‌هایی است که با کمک آن بتواند همگام با توسعه علم و فناوری به پیش برود. هدف باید پرورش انسان‌هایی باشد که بتوانند با مغزی خلاق با مشکلات روبرو شده و به حل آنها بپردازند. به گونه‌ای که انسان‌ها بتوانند به خوبی با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و با بهره گیری از دانش جمعی و تولید افکار نو مشکلات را از میان بردارند.

امروزه مردم ما نیازمند آموزش خلاقیت هستند که با خلق افکار نو به سوی یک جامعه سعادتمند قدم بردارند. رشد فزاینده اطلاعات، سبب شده است که هر انسانی از تجربه و علم و دانشی برخوردار باشد که دیگری فرصت کسب آنها را نداشته باشد، لذا به جریان انداختن اطلاعات حاوی علم و دانش و تجربه در بین انسان‌ها یکی از رموز موفقیت در دنیای امروز است. هیچ کس قادر نیست به میزان اطلاعات واقعی هر کس که در گوشه ذهن او نهفته است پی ببرد.

این اطلاعات زمانی به حرکت در می‌آید که انگیزه‌ای قوی سبب رها شدن آن به بیرون ذهن می‌شود. در این مرحله انسان‌ها به سرنوشت یکدیگر حساسند و در جهت رشد یکدیگر می‌کوشند و در نهایت سبب می‌شود جریانی از علم و دانش و تجربیات میان آنها جاری شود که همین امر زمینه‌ساز نوآوری و خلاقیت خواهد بود.

یکی از عوامل مؤثر در بروز خلاقیت در یک جامعه، زمینه‌سازی و بسترسازی در بین انسان‌ها جهت ایجاد فرهنگی است که در آن همگان در تلاش برای رشد دادن دیگری هستند و با تأثیر بر روی یکدیگر به پیشرفت جامعه کمک می‌کنند. یکی از شرایط لازم برای پدیدار شدن افکار نو، وجود آرامش برای مغز است. به همین خاطر لازم است انسان‌ها بکوشند در جامعه شرایطی پدید آید که در بستر آن مغز بیندیشد و تکامل یابد و سبب ساز افکار نو شده و شرایط برای سازندگی در جامعه مهیا شود.

با افزایش سپرده‌گذاری‌های اخلاقی می‌توان شرایط را برای شکل گیری یک محیط آرامبخش در جامعه فراهم کرد. کاهش سپرده‌گذاری‌های اخلاقی در جامعه سبب می‌شود که زمینه برای گسسته شدن روابط اجتماعی گسترش یابد و با سست شدن پیوندهای اجتماعی، شرایط لازم برای بروز خلاقیت در جامعه سخت تر می‌شود. زیرا فرصتی برای تفکر کردن وجود نخواهد داشت.

بیان مساله

نشاط و شادمانی، به عنوان یکی از مهم‌ترین نیازهای روانی بشر، به دلیل تأثیرات عمده‌ای که بر شکل‌گیری شخصیت آدمی مجموعه زندگی انسان دارد، همواره ذهن انسان رابه خود مشغول کرده است. با مطرح‌شدن روزافزون اهمیت شادی در امر سلامتی روان وخوشبختی و همچنین تأثیر آن در تقویت قوای روانی انسان، برای مقابله با پیچیدگی‌ها و مشکلات دنیای امروز، توجه و نظر محققان، اندیشمندان وحتی عوام مردم نسبت به آن تغییر نموده است.

تحقیقات نشان می‌دهد که شادی، صرف نظر از چگونگی به دست آوردن آن، می‌تواند سلامتی جسمانی را بهبود بخشد؛ افرادی که شاد هستند،احساس امنیت بیشتری می‌کنند، آسان‌تر تصمیم می‌گیرند، دارای روحیه مشارکتی بیشتری هستند و نسبت به کسانی که با آنان زندگی می‌کنند، بیشتر احساس رضایت می‌کنند. در اواخر قرن بیستم، موضوع نشاط شادمانی بشر، به عنوان یکی از موضوعات مهم مورد بررسی قرار گرفت.

یکی از مشکلات هر جامعه، غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه، افزایش بیماری‌های روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. با شادی و نشاط زندگی معنی پیدا می‌کند و در پرتو آن، نوجوانان و جوانان می‌توانند خود را ساخته و قله‌های سلوک و پله‌های ترقی را بپیمایند. جامعه زنده و پویا، جامعه‌ای است که عناصر شادی آفرین در آن فراوان باشد. نشاط و شادابی در دانشگاه، موجب رشد و شکوفایی در همه ابعاد وجودی یک دانشجو می‌شود.

در محیط شاد، ذهن انسان پویا، زبان او گویا و استعداد وی شکوفا می‌گردد. در واقع توجه به تمام عوامل موثر بر شادی، توجه به تمامی ارزش‌ها، ‌خوبی‌ها و شایستگی‌ها است. کسانی که چنین عواملی را بشناسند، خواهند توانست شادتر زندگی نمایند.

دانشجویان دانشگاه نیز، که از مهم‌ترین اقشار جامعه محسوب می‌شوند، درصورت برخورداری از شادی، حقیقی در ذات و شخصیت خود، احتمال موفقیت خود را در تمامی شئون تحصیلی و معنوی در زمان دانشجویی وحتی پس از طی دوران تحصیلی دانشگاهی و در زمان اشتغال به کار افزایش خواهند داد. با توجه به اهمیت شادی و نشاط در میان دانشجویان، مسئله اصلی در این تحقیق سنجش میزان شادی دانشجویان پیام نور لامرد و شناسایی عوامل مؤثر بر نشاط دانشجویان واولویت‌بندی آنها می‌باشد.

این مقاله به تشریح مفاهیم و مبانی خلاقیت و نوآوری می‌پردازد. تعاریف مختلفی از خلاقیت ارائه می‌شوند و از دیدگاه روانشناسی و سازمانی مورد بررسی قرار می گیرند. سپس موضوع نوآوری و ارتباط آن با خلاقیت شرح داده می‌شود. ارتباط خلاقیت و نوآوری، تأثیر ساختار بر نوآوری، تأثیر فرهنگ سازمانی بر نوآوری، تأثیر متغیرهای منابع انسانی بر نوآوری از دیگر مباحث این بخش هستند.

ویژگی‌های افراد خلاق، فرصت‌های خلاقیت، نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه فردی و سازمانی، ویژگی‌های سازمان‌های خلاق، مدیریت خلاقیت، تکنیک‌های توسعه خلاقیت گروهی شامل طوفان فکری، شش کلاه تفکر، گردش تخیلی، تفکر موازی و ارتباط اجباری از دیگر مطالب این مقاله هستند (حسینی ،۱۳۷۸).

منابع و ماخذ

۱ـ جان‌بزرگی، مسعود، «جهت‌گیری مذهبی و سلامت روان»، پژوهش در پزشکی، ش ۴، دوره۳۱، ۱۳۸۶، ص ۳۴۵-۳۵۰.

۲-حسینی ، افضل السادات . ( ۱۳۷۸) . خلاقیت و رشد آن درسازمان ، فصلنامه تحول اداری ، دوره چهارم ، شماره۱۷،

۳-حسن زاده ، فریبا . ( ۱۳۸۳) . بررسی توصیفی تاثیر آموزش بارش مغزی بر خلاقیت

۴-خشوعی، م. س. (۱۳۸۶). روان شناسی شوخ طبعی. اصفهان: انتشارات کنکاش.

۵ـ داودی‌کهکی، محمدرضا‌، شادابی و نشاط از دیدگاه آیات و روایات تفسیری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قم، ۱۳۸۲.

۶- دافی ، برنادت ، ( ۱۳۸۰) . تشویق خلاقیت و تخیل در کودکان ، ترجمه مهشید یاسائی ، انتشارات ققنوس ،

۷-دائمی ، حمیدرضا و مقیمی ، سیده فاطمه . ( ۱۳۸۳) . هنجاریابی آزمون خلاقیت تورنس

۸-دیوید ، بوهم . ( ۱۳۸۱) .  در باره خلاقیت ، ترجمه محمد علی حسین نژاد ، نشر ساقی ، چاپ اول ،

۹- دوبونو ، ادوارد . ( ۱۳۸۷) . خلاقیت کارآمد . ترجمه ملک دخت قاسمی نیک بخش ، نشر اختران ،

۱۰ـ ظهور، علی‌رضا و فکری، علی‌رضا، «وضعیت شادابی دانشجویان دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران»، ارمغان دانش، ش ۳، سال ۸، ۱۳۸۲.

۱۱ ـ علی‌پور، احمد، و دیگران، «شادکامی و کارکرد ایمنی بدن»، روان‌شناسی، ش ۱۵، ۱۳۷۹، ص۲۱۹-۲۳۳.

۱۲ـ علی‌محمدی، کاظم و جان‌بزرگی، مسعود، «بررسی رابطه بین شادکامی با جهت‌گیری مذهبی و شادکامی روان‌شناختی و افسردگی»، روان‌شناسی در تعامل با دین، ش ۲، سال اول، ۱۳۸۷، ص ۱۳۱ـ۱۴۴.

۱۳ـ علی‌محمدی، کاظم، شادکامی و ساخت آزمون آن از دیدگاه اسلام، با راهنمایی دکتر مسعود آذربایجانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم، ۱۳۸۸.

۱۴ـ فتحعلی، محمود، «سعادت در فلسفه اخلاق»، معرفت، ش ۱۵، شماره ۱۵، ۱۳۷۴، ص۴۰-۴۶.

۱۵ـ فرزادفر، منیر و دیگران، «تاثیر آموزش شادمانی به شیوه فوردایس بر کاهش افسردگی زنان بی‌سرپرست شهر اصفهان»، دانش و پژوهش در روان‌شناسی، ش۳۰، ص ۳۹-۵۰.

۱۶-فرنودیان ، فرج الله.  محتوی بررسی و پژوهشی خلاقیت دانش آموزان ، مجله رشد تکنولوژی ، شماره ۵ و۶.

۱۷ـ قادری‌‌ بافی، محمد، مفهوم و جایگاه شادمانی در بیان قرآن و حدیث، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم قرآنی و حدیث، با راهنمایی محمدعلی مهدوی‌راد، دانشگاه تربیت مدرس.

۱۸- قاسم زاده ، علی . ( ۱۳۸۱) . نگاهی به تاثیر روشهای تدریس سنتی و پیشرفته در خلاقیت دانش آموزان

۱۹ـ لیاقتدار، محمدجواد و دیگران، «هنجاریابی سیاهه شادکامی فوردایس ـ اصفهان در دانشجویان»، روان‌شناسی، ش ۴۶، سال۱۲، ۱۳۸۷، ص۱۸۳-۱۹۶.

۲۰ ـ مرادی، مریم و دیگران، «شادمانی و شخصیت»، تازه‌های علوم شناختی، ش ۲، سال۷، ۱۳۸۴،ص ۶۰-۷۱.

۲۱ ـ نصوحی دهنوی، و دیگران، «رابطه بین میزان شادمانی و عوامل آموزشگاهی دانش آموزان دبیرستانی»، دانش و پژوهش در روان‌شناسی، ش ۱۹و۲۰، ۱۳۸۳، ص ۳۳-۵۰.

۲۲- نظری ، عباس . ( ۱۳۸۲) . بررسی تاثیر روش ایده سازی در پرورش خلاقیت دانش آموزان دبیرستانهای ناحیه ۲ اراک ،

۲۳-ولی نژاد، یدالله. ( ۱۳۸۱) . بررسی رابطه بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم نظری استان آذربایجان غربی،

۲۴-همتی ، امیر . ( ۱۳۸۷) . بررسی تطبیقی موانع شخصی خلاقیت از دیدگاه دبیران مرد و زن ناحیه ۲ شهر ارومیه.

۲۵-ـ هادیان‌فرد، حبیب، «احساس بهزیستی و فعالیت‌های مذهبی در گروهی از مسلمانان»، اندیشه و رفتار، ش۲۰، ص ۲۲۴-۲۳۲.

۲۶-ـ یزدانی، فضل‌الله، «بررسی رابطه بین نگرش دینی، سبک‌های مقابله‌ای و شادکامی در دانش آموزان دختر و پسر اصفهان»، مصباح ـ تعلیم و تربیت اسلامی، ش ۴۹، سال ۱۲، ۱۳۸۱، ص ۶۶-۸۴.