پایان نامه بررسی میزان تأثیر شن بازی درمانی در درمان کودکان بیش فعال ۵-۷ سال

تعداد صفحات: ۱۷۸ | قابل ویرایش

فهرست عناوین

فصل اول ……………………………… ۱

مقدمه………………………………… ۲

بیان مسئله …………………………… ۵

ضرورت و هدف پژوهش …………………….. ۷

فرضیه‌ی پژوهش …………………………. ۹

سوال پژوهش …………………………… ۹

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها……………. ۹

فصل دوم ……………………………… ۱۱

اختلال مربوط به کمبود توجه (بیش فعالی)…….. ۱۲

نشانه های کمبود توجه – بیش فعالی درکودکان … ۱۲

عوامل مؤثر در بروز بیماری ……………… ۲۱

شیوع ………………………………… ۲۵

بیش فعالی و رابطه آن با جنسیت …………… ۲۶

سبب شناسی ……………………………. ۲۷

خصوصیات بالینی (ADHD)…………………… 28

درمان ……………………………….. ۳۰

دارو درمانی ………………………….. ۳۱

رفتار درمانی …………………………. ۳۴

روشهای عامل سنتی ………………………. ۳۴

بازی چیست؟……………………………. ۳۶

عوامل مؤثر در بازی ……………………. ۳۷

تأثیر جنس …………………………….. ۳۷

تأثیر هوش …………………………….. ۳۸

تأثیر سن ……………………………… ۳۹

تأثیر محیط …………………………….. ۳۹

بازی واهمیت آن ………………………… ۴۰

ارزشهای بازی …………………………. ۴۱

انواع بازی از دیدگاه پیاژه …………….. ۴۳

بازی تمرینی ……………………………. ۴۳

انواع بازیهای تمرینی ……………………. ۴۵

بازی نمادین …………………………… ۴۶

مراحل بازیهای نمادین …………………… ۴۷

انواع بازیهای نمادین …………………… ۴۸

بازی با قاعده ………………………… ۵۱

نظریه های مربوط به بازی ……………….. ۵۲

نظریه‌ی انرژی اضافی یا مازاد……………… ۵۲

نظریه‌ی پیش تمرین ………………………. ۵۳

نظریه‌ی استراحت و رفع خستگی ……………… ۵۳

نظریه‌ی تکرار فعالیتهای اجدادی ………….. ۵۴

نظریه‌ی تکرار فعالیتهای غریزی …………… ۵۵

نظریه‌ی جبران ………………………….. ۵۵

نظریه‌ی اصل لذت ……………………….. ۵۶

کاتارسیس …………………………….. ۵۶

دیدگاه دکرولی درمورد بازی ………………. ۵۷

دیدگاه فروبل …………………………. ۵۸

دیدگاه ژان شاتو ………………………. ۵۸

دیدگاه پرز …………………………… ۵۹

دیدگاه اشترن ………………………….. ۶۰

دیدگاه شارلوت بوهلر …………………… ۶۰

دیدگاه هارلوک ………………………… ۶۱

دیدگاه اسپادگ ………………………… ۶۲

طبقه بندی پارتن براساس میزان درگیری اجتماعی . ۶۴

طبقه بندی لوون فلد ……………………. ۶۶

بازیها از نظر اجرا ……………………. ۶۶

اسباب بازی …………………………… ۶۸

ویژگی های اسباب بازی ………………….. ۶۹

انواع اسباب بازی ……………………… ۷۰

ارزش درمانی بازی ……………………… ۷۶

بازی درمانی چیست؟……………………… ۷۷

بازی درمانی از نظر روش شناختی موضوع ……… ۷۸

انشعاب بازی درمانی براساس نظریه روانکاوی … ۷۹

بازی درمانی فعال ……………………… ۷۹

بازی درمانی غیرفعال ……………………. ۸۰

بازی درمانی گروهی …………………….. ۸۱

مفاهیم و نظریه های بازی در قرن بیستم ……. ۸۲

اتاق بازی درمانی ……………………… ۹۰

شن بازی درمانی و تاریخچه آن …………….. ۹۱

اهمیت شن در تکنیک دنیا …………………. ۹۹

گستره‌ی نظریه کاف درشن بازی ……………… ۱۰۴

فرآیند بهبودبخشی و درمان شن بازی …………. ۱۰۶

قدرت درمانی شن بازی از دیدگاه یونگ ……… ۱۰۸

تعبیر وتفسیر با تأخیر ……………………. ۱۱۰

از رمز درآوردن سینی های شن ……………… ۱۱۳

کودک از بازی با شن چه چیزهایی یاد می گیرد؟… ۱۱۵

مراحل رشدی پیاژه در شن بازی کودکان ……… ۱۱۹

مروری بر تحقیقات انجام شده ………………. ۱۲۵

فصل سوم ……………………………… ۱۳۶

مقدمه ……………………………….. ۱۳۷

جامعه آماری ………………………….. ۱۳۷

نمونه وروش نمونه گیری ……………………. ۱۳۷

ابزار پژوهش…………………………… ۱۳۸

مقیاس درجه بندی معلم کانرز …………….. ۱۳۹

روش آماری ……………………………. ۱۴۰

روش اجرا……………………………… ۱۴۰

مشاهدات بالینی ………………………… ۱۴۱

فصل چهارم ……………………………. ۱۴۳

فرضیه ‌ی پژوهش ………………………… ۱۴۴

جداول ……………………………….. ۱۴۴

نمودار ……………………………….. ۱۴۷

فصل پنجم …………………………….. ۱۴۸

بحث و نتیجه گیری ……………………….. ۱۴۹

لزوم آموزش والدین و آموزگاران ………….. ۱۵۱

درمان اختلال بیش فعالی-کم توجهی (ADHD) با رویکرد شناختی – رفتاری …………………………………….. ۱۵۲

انتقادات …………………………….. ۱۶۱

پیشنهادات ……………………………. ۱۶۲

منابع ……………………………….. ۱۶۷

چکیده

پژوهش به بررسی میزان تأثیر شن بازی درمانی در درمان کودکان بیش فعال ۵-۷ سال پرداخته است. برای تشخیص کودکان بیش فعال از پرسشنامه کانرز استفاده شده و همینطور از سینی شن بعنوان ابزار استفاده شد.

از آنجائیکه آزمودنیها دردو گروه آزمایش و کنترل قرار داشتند گروه آزمایشی مورد درمان قرارگرفتند اما گروه کنترل که  از شیوه‌ی آموزش مهد کودک استفاده کرده بودند با افزایش بیش فعالی روبرو شدیم که در این پژوهش شیوه‌ی آموزشی مهد کودک‌ها مورد انتقاد قرار گرفت.

مقدمه

ما اکنون در زمانی زندگی می کنیم که تمام چیزها بسرعت درتغییرند و باورها، نظرات و عقاید مربوط به ماهیت کودکان از آن مستثنی نیستند، ولی امروزه، مثل همیشه والدین تأثیر قابل توجهی در دنیای کودک اعمال می نمایند.
(آزاد ۱۳۸۰ ص ۳۵۴).

سالهاست که پزشکان و متخصصان بهداشت بوجود پدیده ای به نام شیطنت افراطی پی برده اند. رفتارهای عجیب و افراطی در بچه ها که همیشه در بررسی و برخورد با آن گرفتار مشکلات فراوان بوده اند، طی سالهای متمادی فرضیه‌ی صدمات مغزی هنگام تولد که فرضیه‌ی کاملاً قابل قبولی می نمود و بیش تر پزشکان وقتی از یافتن توضیحی برای رفتارهای غیرعادی بچه ها عاجز می ماندند با توسل به اصطلاح صدمات مغزی خفیف از زیر بار برخورد مسئولانه شانه خالی می کردند
(پل کارسن ۱۳۷۱ ص ۹).

یکی از رایج ترین اختلالات دوران کودکی، اختلال کمبود توجه –بیش فعالی است که در اغلب موارد تا دوران بزرگسالی نیز ادامه پیدا می کند.

کودکان مبتلا به این اختلال بدون اینکه فکر کنند، مدام به اطراف حرکت می‌کنند. آن هاممکن است خواست ها و انتظارات اطرافیانشان را درک کنند ولی به دلیل اینکه قادر به توجه کافی نیستند و نمی توانند مدتی آرام بیشینند و تمرکز کنند، توانایی پیروی کردن از دستورهای آنان را ندارند (سلحشور ۱۳۸۴ ص ۴۱).

بیان مسئله

درسالهای اخیر آگاهی ما، درمورد تحرک بیش از حد به میزان چشمگیری افزایش یافته و نیز توجه ها از میزان فعالیت، به نارساییهای توجه و سپس به مسایل گسترده تر رشد اجتماعی تغییر جهت داده است (بارکلی ۱۹۸۱).

این اختلال معمولاً اولین بار در دبستان تشخیص داده می شود یعنی زمانیکه سازگاری با مدرسه دچار اختلال شده است (انجمن روانپزشکی آمریکا ۱۹۹۴).

میزان شیوع این اختلال دربین پسرها و دخترها ۶ به ۱ است همچنین دخترها نسبت به پسرها علایم افسردگی، انزوای اجتماعی، اضطراب و پریشانی بیشتری از خود نشان می دهند (بارکلی ۱۹۹۶).

ازمهمترین علایم مورد نظر والدین در اوان کودکی آن است که فرزندشان فعالیت شدیدی دارد. نیازمند حمایت و مراقبت بسیاری جهت جلوگیری از حوادث یا صدمات احتمالی است. تندخویی، بدخوابی (که همیشه وجودندارد) سخت بودن، پرخاشگری یا تعامل ناپخته با خواهران و برادران یا بچه های دیگری که کودک ممکن است با آنها برخورد داشته باشد دیده می شود (ایمان زاده ۱۳۷۷ ص ۲۶).

همانطور که قبلاً درمقدمه عنوان شد، بازی درمانی از زمره‌ی روشهایی است که برای کاهش علایم اختلال کمبود توجه- بیش فعالی توصیه می شود.

بازی برای کودکان همانند کلام برای بزرگسالان است. بازی وسیله ای است برای بیان احساسات، برقراری روابط، توصیف تجربیات، آشکار کردن آرزوها و خودشکوفایی، فعالیت بازی در واقع تلاش کودک برای کنارآمدن با محیط است که ازطریق آن خود را می یابد و دنیا را درک می کند.

مشکلاتی که کودکان تجربه می‌کنند جدای از آنهاست. بنابراین بازی درمانی با ساخت درونی پویایی کودک همراه با یک دیدگاه پویای متناسب با آن سازگار می باشد (لندرث ۱۳۸۱ ص ۹).

اختلال مربوط به کمبود توجه (بیش فعالی)

کودکان از لحاظ فعالیت های حرکتی با یکدیگر تفاوت دارند. ممکن است همه کودکان به نظر بزرگسالان بیش فعال باشند ولی به نظر می رسد که بعضی کودکان هرگز از حرکت باز نمی ایستند.

آنان درسنین پیش از دبستان بدون این که هدفی داشته باشند بدون وقفه می دوند، بالا میروند و می خزند وقتیکه بزرگتر می شوند ناتوانی مشخصی برای آرام نشستن نشان داده و بطور افراطی تمایل به بیقراری دارند. یک مشاهده گر می تواند دریابد که آنها بیش از کودکان دیگر فعال بود وفعالیتشان کیفیتی بی هدف و تصادفی دارد (آزاد ۱۳۸۰ ص ۷۴).

رفتار درمانی

تحقیقات نشان می دهند که دارو درمانی می تواند زمانی موجب کاهش رفتارهای تکانشی و اشکالات مربوط به کمبود توجه درکودک شود که بطور همزمان با رفتار درمانی انجام گردد. اغلب روشهای رفتار درمانی که موجب بروز تغییرات رفتاری مثبت درکودکان مبتلا به کمبود توجه – بیش فعالی می شود عبارت اند از :

1. آموزش مهارت های لازم برای افزایش دامنه‌ی توجه و تمرکز کودک
2. بازسازی روابط کودک با اعضای خانواده، دوستان و هم کلاس ها
3. کاهش تحریک پذیری کودک
4. توجه به دستورها و خواست هایی که از آن طلب میشود.
5. آموزش روش های خود کنترلی و کاهش فعالیت های حرکتی.
6. روش پاداش موثر، برای تقویت رفتارهای خوشایند کودک و روش تقویت منفی برای عدم تکرار رفتارهای ناخوشایند او
7. افزایش توان خویشتن داری کودک (تای نن ۲۰۰۵).

روشهای عامل سنتی

این روشها بصورت کوشش های درمانی برای کودکان بیش فعال مورد استفاده واقع شده است. رفتار درمانگری عامل شامل گزارش های روزانه از پیشرفت اجتماعی و تحصیلی آنان بود که بوسیله‌ی پاداش هایی از طرف والدین آنها تقویت می گردید.

هم به والدین و هم به معلمان بعضی اصول رفتاری آموخته شده از جمله رفتارهای مناسب پاداش دادن و رفتارهای نامناسب را از طریق بی توجهی کردن یا تنبیه کردن یا بازداری کردن از رفتن به مدرسه برای یک دوره‌ی کوتاه مورد عدم تشویق قرار می دادند.

روش الگوسازی شناختی می تواند برای اصلاح رفتار پرخاشگرانه که اغلب چیزی از اختلال مربوط به ضعف توجه است نیز مورد استفاده قرار گیرد. روش های شناختی برای تغییر رفتار بیش فعالی تکانشی و پرخاشگرانه توسط بسیاری از محققان مورد استفاده قرار گرفته و تاکنون نتایج امید بخش داشته است.

آموزش والدین می تواند بعنوان یک پیش شرط اساسی برای آموزش اختصاصی درچگونگی برخورد با رفتار کودک عمل کند (میرکاظمی ۱۳۸۴ ص ۳۱).

منابع

منابع فارسی

1. اکسلین، ویرجینیا.م.-بازی درمانی-ترجمه احمد حجاران-انتشارات کیهان-چاپ دوم ۱۳۶۹ تهران.
2. آزاد، حسین-روانشناسی مرضی کودک براساس طبقه بندی DSMIV-انتشارات پاژنگ-۱۳۸۰تهران.
3. احمدوند، محمدعلی – روانشناسی بازی-انتشارات دانشگاه پیام نور-چاپ اول ۱۳۸۳ تهران
4. ایمان زاده، حمیرا-مقایسه ویژگی های شخصیتی مادران پسران بیش فعال و مادران پسران عادی مقطع ابتدائی-پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی –۱۳۷۷ تهران
5. پیاژه، ژان/اینهلدر، بازبل-روانشناسی کودک-ترجمه دکتر زینت توفیق –نشر نی –چاپ سوم ۱۳۶۸ تهران
6. جهانگرد، یدالله –نحوه رفتار والدین با فرزندان-انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران-چاپ پنجم ۱۳۷۵ تهران
7. خدایاری فرد، محمد-مسایل دوران کودکی و نوجوانی –انتشارات یسطرون –چاپ اول ۱۳۸۱ تهران
8. دادستان ، پریرخ-روانشناسی مرضی تحولی-چاپ دریا-چاپ اول ۱۳۷۰ تهران
9. دان، مری شری-بازی و رشد کودکان –مترجمان، رضا توکلی، هرمز سنایی نصب و فرید براتی سره –انتشارات رشد-۱۳۸۰ تهران.
10. دلاور، علی-روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی –نشر ویرایش – چاپ یازدهم ۱۳۸۱ تهران.
11. ریاحی، غلامحسین –رمز و راز دنیای کودک – کتابخانه دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی –نشر اشراقیه –۱۳۷۰ تهران
12. سلحشور، ماندانا-تربیت، ماهنامه‌ی پرورشی وزارت آموزش و پرورش –۱۳۸۴ تهران .

۱۳.شیرازی، الهام – تازه های علوم شناختی سال ۲، شماره ۳-۱۳۷۹ تهران.

۱۴.شریعت زاده، مراد-هنجاریابی و بررسی اعتبار و پایایی پرسشنامه علایم مرضی کودک- پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی –۱۳۷۷ تهران

۱۵.صالح خو، ندا- بررسی و مقایسه نقاشی کودکان بیش فعال و عادی ۷-۵ سال شهر تهران- پایان نامه کارشناسی –دانشگاه پیام نور ورامین –۱۳۸۴ تهران.

۱۶.قائمی، پروین- روانشناسی کودک و بالغ – انتشارات حسام – چاپ اول –۱۳۷۵ تهران

۱۷.کارسن، پل- با بچه های شیطان وبی قرار چه کار کنیم؟ –ترجمه هنگامه شهریاری –نشر مینا-چاپ دوم ۱۳۷۱ تهران

۱۸.کاظمی-سید نورالدین –تربیت، ماهنامه ‌ی پرورش وزارت آموزش و پرورش آبان ۱۳۸۴ تهران

۱۹.کاپلان، سادوک و گرب- خلاصه روانپزشکی-ترجمه نصرت الله پورافکاری –۱۳۷۵ تبریز

20. لندرث، گاری.ل. –بازی درمانی –ترجمه خدیجه آرین –انتشارات اطلاعات چاپ ششم ۱۳۸۱ تهران

۲۱.للان ،مک –بازی و رشد کودک –ترجمه محمدعلی احمدوند – انتشارات آینده-چاپ اول ۱۳۷۱ تهران

۲۲.محمدی، ربابه- بررسی تأثیر شن بازی درمانی برروی پرخاشگری دختران
(۷-۱۱) سال پایان نامه کارشناسی-دانشگاه پیام نور ورامین- ۱۳۸۴ تهران

۲۳ . نجاتی، حسین –روانشناسی کودک – انتشارات بیکران – چاپ پنجم ۱۳۸۰ تهران

۲۴.ویکس ، ریتا، نلسون، الن سی، ایزرائل – اختلالهای رفتاری کودکان –ترجمه‌ی محمد تقی منشی طوسی-انتشارات آستان قدس رضوی –چاپ سوم ۱۳۷۱ تهران

۲۵.هندی، پاول- جروم کیگان، آلتا کارون هوستون، جان جین وی کانجر –رشد و شخصیت کودک – ترجمه مهشید یاسایی-نشر مرکز-چاپ اول ۱۳۶۸ تهران.

منابع انگلیسی

1. – Abramowitz AJ (1999) Classroom interventions for disruptive behavior disorders. Child and addescent psychiatry clinics of north America. 3,343-360
2. – Barkley RA (1990). Attention Deficit hyperactivity Disorder: A Handbook for diagnosis and treatment. New york : Guilford.
3. – Barkely RA (1996). Attention- deficit / hyper activity disorder. In : EJ Mash & RA Barkley (Eds), child psychopathology. New york : Guilford.
4. -Hechtman L (1993) Aims and methodological problems in multimodal treatment studies. Canadian Journal of psychiatry 38,458-496
5. -.Kazdin AE, Bass D, siegel T & Thomas C (1989)
6. cognitive – behavioral therapy and relationship therapy of children referred for antisocial behavior. Journal of consulting and clinical psychology. 57,522-535
7. – Kelly ML & MC coin AP (1995) promoting academic performance in inattentive children: the relative efficacy of school – home notes with and without response cost. Behavior modification . 19,357-375
8. -kendall Pc & Braswell L (1993) cognitive – behavioral therapy for impulsive children , Z^nd (Ed) new york : Guilford/
9. -Pelham wE (1985) the effects of stimulant drugs on learning and achievement in hyperactive and learning disable children. In : Jk Torgesen & B wong (Eds) Psychological and Education perspectives on learning Disabilities. New york :  Academic press,
10. -Pelham wE, Bender ME (1982). Relation ships in hyperactive children : description and treatment. Advances in learning and behavioral disabilities 1: 365-436
11. -Stokes TF & Baer DM (1977). An implicit technology of generalization journal of applied behavior analysis. 10,349-367
12. -Ziegler R & Holden L (1988) Family therapy for learning disabled and attention –deficit disordered children . American orthopsychiatry . 58, 196-210