پایان نامه تبیین رابطه بین نقش جنسیتی مردانه و زنانه با رشته تحصیلی در دانشجویان پسر رشته های فنی و هنر

تعداد صفحات: ۱۳۲ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

فصل اول (کلیات پژوهش):………………………………………………………………………….. ۱

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. ۱

بیان مسئله………………………………………………………………………………………………….. ۵

ضرورت و اهمیت پژوهش……………………………………………………………………………. ۷

هدف پژوهش……………………………………………………………………………………………… ۹

سئوالات پژوهش…………………………………………………………………………………………. ۹

فصل دوم (پیشینه پژوهش):……………………………………………………………………… ۱۱

هویت جنسی………………………………………………………………………………………………. ۱۲

پیدایی هویت جنسی…………………………………………………………………………………….. ۱۳

نظریه طرحواره جنسی……………………………………………………………………………….. ۱۵

نقش یابی جنسی در اوایل کودکی…………………………………………………………………. ۱۷

تاثیرات ژنتیکی بر نقش یابی جنسی اوایل کودکی……………………………………………. ۱۸

تاثیرات محیطی بر نقش یابی جنسی اوایل کودکی…………………………………………… ۱۹

هویت و رفتار جنسی در اواسط کودکی………………………………………………………… ۲۵

تاثیرات فرهنگی بر نقش یابی جنسی در اواسط کودکی…………………………………… ۲۶

نقش یابی جنسی در نوجوانی………………………………………………………………………. ۲۷

هویت جنسی در میان سالی…………………………………………………………………………. ۳۰

کلیشه ها یا تصورات قالبی جنسیتی چیست؟………………………………………………….. ۳۳

تصورات قالبی جنسی…………………………………………………………………………………. ۳۳

عقاید و رفتارهای قالبی مربوط به جنسیت در اوایل کودکی…………………………….. ۳۵

عقاید جنسیت کلیشه ای در اواسط کودکی…………………………………………………….. ۳۶

تصورات قالبی و کلیشه ای در مورد زنان…………………………………………………….. ۳۸

ویژگی های جنس زن…………………………………………………………………………………. ۳۸

ویژگی های جنس مرد………………………………………………………………………………… ۳۹

دیدگاه های کلیشه ای راجع به مردان…………………………………………………………… ۴۰

تغییرات نقش های مردان…………………………………………………………………………….. ۴۱

عوامل موثر در تفویت تفاوت های زن و مرد…………………………………………………. ۴۲

تفاوت های زن و مرد از لحاظ خلقی…………………………………………………………….. ۴۷

نحوه برخورد با فشارهای روحی و عصبی…………………………………………………… ۴۸

تفاوت های مرد و زن در کمک کردن به دیگران…………………………………………….. ۴۹

نظریه طرحواره جنسیتی……………………………………………………………………………… ۵۱

سازماندهی طرحواره های جنسیتی………………………………………………………………. ۵۱

رشد طرحواره جنسیتی……………………………………………………………………………….. ۵۳

زنان و اقلیت های قومی………………………………………………………………………………. ۵۶

حضور کمرنگ زنان در عرصه های مدیریتی………………………………………………… ۵۸

وجود نگاه های سنتی…………………………………………………………………………………. ۶۰

آیا زنان می توانند رهبر باشند…………………………………………………………………….. ۶۲

زنان ، جرم ، خلافکاری………………………………………………………………………………. ۶۸

شیوه های سنجش مردانگی و زنانگی…………………………………………………………… ۷۴

مقیاس های نقش جنسیت مردانه و نقش جنسیت زنانه……………………………………. ۸۱

تفسیر نره های مقیاس GM وGF ………………………………………………………………. 83

فصل سوم (روش شناسی پژوهش):…………………………………………………………… ۸۵

طرح تحقیق………………………………………………………………………………………………… ۸۶

جامعه آماری…………………………………………………………………………………………….. ۸۶

نمونه آماری………………………………………………………………………………………………. ۸۶

روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………. ۸۶

ابزارهای پژوهش……………………………………………………………………………………….. ۸۶

پایانی و اعتبار……………………………………………………………………………………………. ۸۸

فصل چهارم(نتایج):…………………………………………………………………………………… ۹۰

الف:توصیف داده های آماری………………………………………………………………………. ۹۱

ب: تحلیل داده آماری………………………………………………………………………………….. ۹۶

فصل پنجم(بحث در نتایج):……………………………………………………………………….. ۱۰۴

بحث در نتایج……………………………………………………………………………………………. ۱۰۸

محدودیت ها……………………………………………………………………………………………… ۱۰۹

پیشنهادات………………………………………………………………………………………………… ۱۱۰

منابع ……………………………………………………………………………………………………….. ۱۱۱

پیوست……………………………………………………………………………………………………… ۱۱۳

چکیده

تحقیق حاضر به مقایسه ویژگیهای شخصیتی مردانه و زنانه دردانشجویان پسر رشته ی فنی مهندسی و رشته ی هنر میپردازد. جامعه آماری این تحقیق دانشجویان پسر دانشگاه های سطح شهر تهران هستند که از بین آنها ۱۹۸ نفر به عنوان نمونه و به طور تصادفی از دو دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه تهران انتخاب شدند.

از مقیاس تکمیلی مردانگی و زنانگی آزمون MMPI-2 به عنوان ابزار پژوهش استفاده شده است. نتایج نشان داد که بین دانشجویان رشته ی فنی مهندسی و دانشجویان رشته هنر از نظر میزان زنانگی و مردانگی تفاوت معنی داری وجود ندارد. همین طور بین دانشجویان مجرد و متاهل مورد بررسی تفاوت معنی داری دیده نشد.

بعلاوه بین دانشجویان کارشناسی و ارشد نیز از نظر میزان زنانگی و مردانگی رابطه  تفاوت معنی داری وجود نداشت. بین شاغلین رشته فنی مهندسی و شاغلین رشته هنر نیز تفاوت معنی داری وجود نداشت.

مقدمه

ما همیشه زندگی را با هویت جنسی آغاز می کنیم. هنگامی که نوزادان پا به دنیای ما می گذارند، ممکن است با لباس ها و پتو های آبی برای پسر ها و صورتی برای دختر ها از آنها استقبال شود.

برای تعیین یک هویت جنسیتی برای نوزاد، دیگران معمولاً سوال میکنند که کودک پسر است یا دختر. اما جنسیت با جنس زیستی متفاوت است. این تمایز در فهم اینکه چگونه نگاه ما به جنس زیستی بر هویت جنسیتی ما اثر میگذارد مهم است.

اینکه مرد بودن یا زن بودن چه معنایی در جامعه ما دارد به شدت تحت تاثیر ادراکات فرهنگی است. مثلاً برخی فعالیت ها بیشتر مردانه یا زنانه بشمار میروند. بدین ترتیب ممکن است شکار، خیاطی، جنگ یا شعر خواندن افراد، دید دیگران به آنها را تغییر دهد.

به همین ترتیب، برنامه هایی که افراد در تلویزیون تماشا میکنند جنگ های خانوادگی، بازی های فوتبال و … بر شیوه تعامل با دیگران اثر می گذارد و در بافت جنسیتی هم مشارکت می نماید.

همانطور که فرهنگ تغییر می کند، ادراک اینکه ما چه چیزی را زنانه یا مردانه تصور می کنیم هم تغییر می کند. مورخ فرهنگ، گیل بدرمن (۱۹۹۵) می گوید: حتی تصویر عمومی از یک بدن مردانه کامل هم تغییر کرده است.

در دهه ۱۸۶۰، طبقه متوسط بدن مردانه ایده آل را لاغر و استخوانی میدانسته، در حالی که در سال های ۱۹۸۰، بدن مردانه مطلوب می بایست حجیم و با عضلاتی قوی باشد.

از این جهت، بدن مردانه مانند بدن زنانه میتواند در شکلی غیر از شکل طبیعی آن و در رابطه با ادراکات مطلوب از زنانگی و مردانگی فهم شود. فهم اینکه این زن یا آن مرد بخصوص جذاب است یا نه نیازمند فهم ادراکات جنسیتی از جذابیت در یک فرهنگ است.

بیان مساله

درباره افرادی فکر کنید که برای اولین بار در یک ضیافت یا کلاس درس دیده اید. به چه چیزی بسیار توجه می کنید؟ شاید به لباس ها و یا رنگ موی آنها دقت کنید. به احتمال ضعیف گاه ممکن است متوجه رنگ چشم یا انگشتری آنها شوید؟ شاید به نحوه حرکت دادن دست های آنها هنگام سخن گفتن یا آهنگ صدایشان دقت کنید.

به هر حال یکی از مواردی که مطمئناً توجه خواهید کرد و در واقع ممکن نیست به آن بی‌توجه باشید جنسیت فرد است. آیا فرد زن است یا مرد؟ ممکن است زنی نظرتان را جلب کند که دارای ویژگی ها و خصوصیات محسوس مردانه باشد به طوری که کنجکاو شوید از حرفه و تحصیلات و علایق او اطلاع کسب کنید و از دیدن ظاهر ظریف ولی خصوصیات مردانه وی شگفت زده شوید.

عکس این موضوع نیز صادق است مردی نظرتان را جلب می کند که بر خلاف ظاهر مردانه اش دارای روحیات و ویژگی های زنانه میباشد.

میزان مردانگی و زنانگی در افراد مختلف متغیر است و دلیل بر این نیست که اگر مردی دارای روحیات لطیف تری نسبت به سایر مردان می‌باشد از نظر جنسی اشکال دارد.

ما باید به این مساله توجه کنیم و اهمیت بدهیم که آیا این فرد که دارای روحیات لطیف تری میباشد توانسته است دنیای خود و احساسات خود را شناسایی کند و بر اساس آن زندگی و حرفه و رشته تحصیلی و … خود را تعیین کند!

یا اینکه اطرافیان این فرد و جامعه بی توجه به ویژگی های او، او را به سمت مشاغل فنی و به شدت مردانه که کاملاً متغایر با خصوصیات و رو حیات وی می باشد سوق داده است.

هویت جنسی

هر یک از ما بزرگسالان هویت جنسی داریم. تصویری از خودمان به صورت فردی که ویژگی های مردانه یا زنانه دارد. پژوهشگران در اواسط کودکی میتوانند از کودکان بخواهند خودشان را طبق صفات شخصیت، ارزیابی کنند و به این طریق هویت جنسی آنها را تعیین کنند. افراد پاسخ های بسیار متفاوتی میدهند.

کودک یا بزرگسالی که هویت مردانه دارد، در مواردی که به طور سنتی مردانه انگاشته میشوند مثل خود بسندگی، جاه طلبی و نیرومندی، نمرات بالایی می گیرند و در مواردی که به طور سنتی زنانه محسوب می‌شوند مانند با عاطفه، صدای لطیف و گشاده رویی، نمره کمتری کسب میکنند.

کسی که هویت زنانه دارد، درست بر عکس مورد فوق است. اگر چه اکثر افراد خود را در قالب نقش جنسی در نظر می گیرند، اقلیت هایی هم وجود دارند (مخصوصاً در زنان) که از نوعی هویت جنسی به نام دو جنسیتی برخوردار هستند. آنها هم در ویژگی های مردانه و هم زنانه، نمرات بالایی کسب میکنند. (بم ، ۱۹۷۴؛بولدیزار،۱۹۹۱، به نقل از برک لورا ای ،۲۰۰۱)

هویت جنسی پیش بینی خوبی برای سازگاری روانی است. کودکان و بزرگسالان دارای هویت مردانه و دو جنسیتی، عزت نفس بالاتری دارند، در حالی که افراد دارای هویت زنانه اغلب خود را دست کم می گیرند شاید به این علت که خیلی از صفات زنانه در جامعه ما چندان ارزشمند محسوب نمیشوند. افراد دو جنسیتی از لحاظ رفتاری، سازش پذیرتر هستند.

پیدایی هویت جنسی

طبق نظریه یادگیری اجتماعی، رفتار قبل از ادراک خویشتن روی میدهد. کودکان پیش دبستانی ابتدا از طریق سرمشق گیری و تقویت، پاسخ های نقش جنسی را فرا می گیرند و بعد، این پاسخ ها را در عقاید جنسی نسبت به خودشان سازمان میدهند.

در مقابل نظریه شناختی- رشدی جهت رشد هویت جنسی را به صورت دیگری در نظر می گیرد. کودکان در سال های پیش دبستانی ابتدا از دائمی بودن جنسیت خود، درک شناختی کسب میکنند. به عبارت دیگر، آنها ثبات جنسیت را پرورش میدهند، بدین معنی که می فهمند حتی اگر لباس، آرایش مو و فعالیت های بازی تغییر کنند، جنسیت ثابت می ماند.

بعد این دیدگاه را برای هدایت کردن رفتارشان بکار میبرند و ترجیح دادن فعالیت های مرتبط با جنسیت به دنبال آن پدیدار میشود. (کلبوگ،۱۹۹۶ به نقل از برک اورا ای ،۲۰۰۱)

پژوهش حاکی است که ثبات جنسیت تا پایان سال های پیش دبستانی، در اغلب کودکان وجود ندارد، همان زمانی که کودکان میتوانند تکالیف نگهداری پیاژه ای را انجام دهند.(دیسی و کالاگر،۱۹۹۱،منبع فوق)

وقتی که آرایش مو و لباس عروسکی را در مقابل چشمان یک کودک زیر ۶ سال تغییر میدهند او اصرار می ورزد که جنسیت عروسک هم تغییر یافته است (مک کوناکی،۱۹۹۶،همان منبع)و زمانی که از دختر بچه ها پرسیدند: وقتی بزرگ شدید میتوانید پدر باشید؟ یا اگر بخواهید می توانید پسر شوید؟ جواب دادند. بله.(اسلابی و فری ، ۱۹۷۵. همان منبع)

نظریه طرحواره جنسی

نظریه طرحوارهجنسی یک نوع رویکرد پردازش اطلاعات به نقش یا بی جنسی است که ویژگی های یادگیری اجتماعی و شناختی- رشدی را ترکیب میکند. این رویکرد، تاکید دارد که فشارهای محیطی و شناخت های کودکان با هم به شکل گیری نقش جنسی کمک میکنند.(مارش،۱۹۹۳؛مارتین و هالورسو، ۱۹۸۷ به نقل از منبع فوق)

کودکان از همان سنین اولیه. به توصیه های دیگران پاسخ میدهند و ترجیحات و رفتارهای کلیشه ای جنسیت را از آنها می آموزند. آنها در عین حال، تجربیات خود را در طرحوارهجنسی یا طبقات مردانه و زنانه، سازمان میدهند و از آنها برای تعبیر کردن دنیای خود استفاده میکنند.

کودکی که می گوید «فقط پسر ها میتوانند دکتر باشند» یا «آشپزی کار دخترهاست» طرحواره های جنسی شکل یافته ای دارد. به محض اینکه کودکان پیش دبستانی بتوانند جنسیت خود را بنامند، طرحوارههای جنسی متناسب با آن را انتخاب میکنند و آنها را در مورد خودشان بکار می برند.

در نتیجه ادراک خویشتن آنها نقش جنسیت را جذب میکند و طرحواره جدیدی میشود که آن را برای پردازش اطلاعات و هدایت رفتارشان بکار میبرند.

منابع

۱- وندر زندن. جیمز ویلفرید. روان شناسی رشد (۱و۲) ترجمه دکتر حمزه گنجی (۱۳۸۴) نشر ساوالان.

۲- پاملا آبوت. کلر والاس. جامعه شناسی زنان. ترجمه منیژه نجم عراقی (۱۳۸۰) نشر نی.

۳- برنارد. جسی شرلی. (۱۹۰۳) دنیای زنان. ترجمه شهرزاد ذوفن (۱۳۸۴) نشر اختران.

۴- شرفی. محمد رضا. (۱۳۸۰) جوان و بحران هویت. انتشارات سروش.

۵- برک. لورا ای (۲۰۰۱) روانشناسی رشد (از لقاح تا کودکی) ترجمه یحیی سید محمدی (۱۳۸۱) نشر ارسباران.

۶- برک. لورا ای. (۲۰۰۱) روانشناسی رشد (ز نوجوانی تا پایان زندگی) ترجمه یحیی سید محمدی (۱۳۸۱) نشر ارسباران.

۷- گراهام جان. رابرت (۱۹۴۰) راهنمای MMPI-2 ارزیابی شخصیت و آسیب شناسی روانی به پیوست: پرسشنامه ها و تمامی کلید ها. ترجمه حمید یعقوبی. موسی کامی (۱۳۷۹) انتشارات ارجمند.

۸-گولومبوک. سوزان(۱۳۷۷) رشد جنسیت. ترجمه مهرناز شهر آرای. انتشارات ققنوس.

۹- بنده زاده. خسرو (۱۳۸۲) هم برابری زن و مرد. انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.

۱۰- مجد. محمد (۱۳۸۱) انسان در دو جلوه: روانشناسی  زن و مرد. موسسه فرهنگی انتشارات مکیال.