پایان نامه بررسی رابطه بین خلاقیت و ویژگی‌های شخصیتی (درونگرایی – برونگرایی) بین دانش آموزان دختر مقطع متوسطه

تعداد صفحات: ۸۱ | قابل ویرایش

‌

فهرست مطالب

عنوان                                صفحه

تقدیر و تشکر

تقدیم

چکیده

فصل اول:

مقدمه

بیان مسئله

اهداف تحقیق

اهمیت و ضرور ت تحقیق

فرضیه تحقیق

سوالات تحقیق

تعریف عملیاتی

فصل دوم:

پیشینه تحقیق

خلاقیت چیست

تفکر خلاق

عوامل موثر در خلاقیت

• نقش اطلاعات در خلاقیت
• انگیزش و خلاقیت
• خلاقیت و میزان خودپذیری
• تخیل خلاقیت
• عوامل خانوادگی

ویژگی های افراد خلاق

ویژگی های دانش آموزان خلاق

چگونه می توان خلاقیت را در دانش آموزان پرورش داد

هوش و خلاقیت

خلاقیت و پیشرفت تحصیلی

شخصیت چیست

فرآیندهای اصلی در رشد شخصیت

• ساختار خانواده
• تفاوت های جنسی
• عدم حضور پدر و شاغل بودن مادر
• آثار اولیه گروه همسالان

نظریه فروید در مورد شخصیت

ساختار شخصیت از نظر یونگ

سنخ های شخصیتی در نظریه یونگ

روش های سنجش شخصیت

فصل سوم:

جامعه آماری و حجم نمونه

روش اجرای آزمون

ابزار نمونه گیری

روش جمع آوری اطلاعات

فصل چهارم:

تجزیه و تحلیل آماری

فصل پنجم:

بحث و نتیجه گیری

محدودیت ها

پیشنهادات

منابع

پیوست

‌

چکیده

ما در این پ‍ژوهش به دنبال بررسی رابطه بین خلاقیت و ویژگی‌های شخصیتی (برونگرا – درونگرا) بین دانش آموزان دختر مقطع متوسطه هستیم. و فرض ما در این پژوهش این است که بین خلاقیت و شخصیت افراد رابطه ی معنی داری وجود دارد.

برای بررسی فرضیه مورد نظر و آزمون متغیرهای پژوهش که شامل خلاقیت و شخصیت برونگرا و درونگرا است از آزمون شخصیت آیزنگ (بزرگسالان) که شامل ۵۷ سؤال است و بر روی ۱۲۰ دانش اموز دختر شهرستان ابهر اجرا شده و برای خلاقیت نیز از آزمون خلاقیت عابدی استفاده شد.

همچنین برای آزمون فرضیه از روش استفاده شده است که محاسبه شده (۱۴/۹) بزرگتر از   جدول در سطح معنی دار ۰.۰۱ (۶۳/۶) است بنابراین فرض صفر رد می شود و نتیجه می گیریم که بین خلاقیت و وی‍ژگی های شخصیتی رابطه معناداری وجود دارد.

‌

مقدمه

بررسی اهداف آموزش و پرورش در سطح جهان و در ایران، به خوص در پنج سال دوم (طرح کلیات نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران) اراده و تعقل خویش منطقی و خلاق بیندیشد و به جای وابستگی و استفاده از دست آوردهای اقتصادی و فرهنگی دیگران، مولد دانش، تکنولوژ‍ی و فرهنگ مناسب برای زندگی مستقل، فعال و خلاق در عصر دانایی باشند.

این موضوع اخیراً توجه بسیاری از دانشمندان و مسئولان کشورهای مختلف به ویژه ممالک در حال توسععه را به خود جلب کرده است به نحوی که تغییر نظام آموزش و پرورش از نظری صرف به نظری توام با عمل پرورش افراد پویا و خلاق به جای افراد ایستا مورد توجه خاص قرار گرفته است.

شناسایی و به عرصه ظهور رسانیدن برخی از استعدادهای انسانی که تاثیرات عمیقی بر جامعه می گذارد از جمله خالاقیت تفکر، مساله یابی از مهم ترین اهداف آموزش و پرورش این قرن خلاقیت است که یکی از ویژگی های ممتاز انسان به شمار می رود و همین وی‍گی است که انسان را از ماشین و حیوان متمایز می سازد و یکی از عوامل پویایی و تکامل فرهنگی و صنعتی است.

پیشرفت های سریع در عرصه ی تکنولوژی و وابستگی انسان به تکنولوژی خودکار توجه به نظام آموزشی را بیشتر می کند. در چنین وضعیتی نظام آموزشی زمانی می تواند در رسالتش موفق گردد که قادر به تربیت دانش آموزان خلاق اشد.

گرچه برای آموزش خلاقت راهکار ثابتی وجود ندارد اما شناسای عومال موثر بر آن محیط هایی را که خلاقیت را بهتر رشد و شکوفا می سازد می تواند برنامه ریزان نظام آموزشی را طراحی فعالیت ها به ان ویژگی انسان یاری دهد.

‌

بیان مسئله

یکی از مسائلی که از دیرباز ذهن اندیشمندان، روانشناسان و دانشمندان علوم انسانی را به خود مشغول نموده، چگونگی رشد و پرورش خلاقیت و ابتکار عمل در دانش آموزان، نوجوانان و جوانان می باشد.

اصولا یکی از شاخه های رشد و ابتکار هر کشوری شکوفایی و تجلی خلاقیت و ابتکار عمل به عنوان زیر ساخت آن جامعه می باشد.جوامعی که بتوانند خلاقیت نسل جوان را احیا و شکوفا سازند از میزان قابل توجه توسعه، رشد و شکوفایی عمل برخوردار خواهند شد و بالعکس به هر میزان که خلاقیت، پرورش  و تعالی و شکوفا نشود رکورد عملی، صنعتی و فرهنگی را باید برا ی آن جامعه انتظار داشت.

یکی از مهم ترین هدف های آموزش و پرورش ، تربیت دانش آموزان خلاق است زیرا خلاقیت عامل کلیدی کلیه پیشرفت های بشری بو.ده و خواهد بود بنابراین در سیاست گزاری های آموزشی خلاقیت پرورش افراد خلاق از اولویت خاصی برخوردار می گردد.خلاقیت از موضوعاتی است که در تحقیقات عملی کمتر مورد توجه قرار گرفته است دلایل این غفلت را می توان در موارد زیر:

1. وجود عقاید سنتی مبتنی بر ارثی بودن و بی تاثیر بودن تربیت بر آن.
2. کم بودن افرادی که دارای قوه خلاقیت هستند در سطح جامعه
3. اعتقاد به این که افراد باهوش در زندگی موفق تر از افراد خلاق هستند و در نتیجه نبودن رغبت به پرورش افراد خلاق.

‌‌

خلاقیت چیست؟

اکثر مردم کلمه خلاق را به اشتباه به عنوان مترادف کلمه پر استعداد و باهوش به کار می برند.منظور آن ها این است کودکی که دارای استعداد غیر معمول در بعضی از زمینه ها باشد و یا از هوش بالایی برخوردار گردد کودک خلاقی است، اما  خلاقیت همان استعداد یا هوش نیست.

در سال های دهه ی ۱۹۲۰ هزاران دانش آموز در کالیفرنیا مورد آزمایش قرار گرفته اند که تنها چند صد نفر از آن ها با استعداد یا سرآمد شناخته شدند و پیشرفت این کودکان با هوش و سرآمد در سراسر زندگی بزرگسالی مورد پیگیری قرار گرفت تا سال ۱۹۷۰ یعنی در طول ۵۰ سال حتی یکی از این افرا به خاطر خلاقیت در هیچ زمینه ای معروف نشده اند، هم چنین محققین خلاقیت متوجه شده اند که هم خلاقیت سطح بالا و هم خلاقیت سطح پایین در کودکان هوشبهر بالا و کودکان هوشبهر متوسط دیده می شود، پس خلاقیت همان هوش و یا بااستعداد بودن نیست و صرفا تقلید و یا حفظ کردن نمی باشد.

‌

تفکر خلاق

والزا تفکر خلاق را در سه مرحله زیر تقسیم بندی کرده است:

1. مرحله ی آمادگی (preparation): در این مرحله فرد به جمع آوری اطلاعات و مدارک می پردازد و مساله را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می دهد و راه حل های دیگران را مطالعه می نماید و به طور خلاصه آمادگی به جمع آوری اطلاعات، پیشینه و تمرکز روی مساله آغاز می گردد.
2. رشد غیر محسوس (Incubation): در این مرحله مهارت ها و معلومات وحدت پیدا می کنند و هماهنگ می شوند و ظاهرا فرد ذهن خود را متوجه امر دیگری می سازد ولی در عین حال مساله را از نظر دور نمی دارد.گاهی نیز مساله را در سایه ی اطلاعات جمع آوری شده مجسم می کند و راه حل ها را بررسی می نماید ولی غفلتا آن را رها می نماید و به کار دیگری اشتغال می ورزد و همین امر سبب فراموشی مسئله می گردد.مطالعه زندگی افراد خلاق و مبتکر این نکته را تایید می کند که اغلب آن ها، این مرحله را طی کرده اند.
3. کشف (IIIamination): این مرحله در جریان تفکر خلاق از اهمیت خاصی برخوردار است در این مرحله فکر تازه ظاهر می شود و مانند مشعلی زمینه یا موقعیتی که مساله در آن قرار دارد را روشن می کند، فکر و اندیشه ی تزه در این مرحله شکل می گیرد و مشخص می شود.به طور کلی طرح، شکل، اسا یا هسته ی مرکزی کار خلاق در این مرحله ظاهر می گردد و آن چه که در مرحله قبلی به طور ضمنی می گیرد.

‌

ویژگی های دانش آموزان خلاق

دانش آموزانی که خلاقند راه حل های هوشمندانه برای مسایل ارائه می دهند آن ها در بازخوردها و نگرش های خود مستقل و بی تعصب اند و ترجیح می دهند که در شرایطی باز و نامحدود ( از نظر یادگیری) فعالیت کنند تا دیدگاه های خود را مطرح کنند.

کودکان باهوش غیر خلاق وقتی مورد قضاوت قرار گیرند خود را در حداکثر امنیت و اطمینان حس می کنند و نتایج عالی به دست می آورند.اتکینسون (۱۹۲۶)، تورنس (۱۹۶۶) تحقیقاتی انجام داده اند و و یژگی های دانش آموزان خلاق را این چنین عنوان کرده اند:

1. این دانش آموزان از نظر هوشی بالاترند یا سطح متوسط اند.
2. از نظر هوشی فضایی بسیار برجسته اند.
3. دارای ظرفیت های حافظه ی فوق العاده در ثبت و نگهداری وقایع نختلف هستند.
4. امور و فعالیت های مختلف را تجربه می کنند.
5. از نظر فکری مستقل اند.
6. از نظر اجتماعی، رفتاری مطلوب دارند.
7. از نظر بیان صریح و راحت اند.
8. افراد فعال و کنجکاوند.

‌

منابع

1. افروز، غلامعلی (۱۳۷۱)، مباحثی در روانشناس تربیت کودکان و نوجوانان، (تهران انجمن اولیاء و مربیان) ص ۱۰۳.
2. افروز، غلامعلی (۱۳۶۵)، دانش آموزان تیزهوش و خلاق، مجله پیوند، شماره ۱۸، دی ماه
3. افروز، غلامعلی (۱۳۷۶)، روانشناسی تربیتی کاربردی، تهران، انجمن اولیاء و مربیان.
4. افروز، غلامعلی (۱۳۸۰)، ویژگی های شخصیتی و خلاقیتهای ذهنی، نشریه آموزشی بزرگسالان.
5. افروز، غلامعلی (۱۳۷۰)، دانش آموزان تیزهوش و خلاق نشریه پیوند، شماره ۸۸، انجمن اولیاء و مربیان.
6. کریمی، یوسف (۱۳۸۰)، روانشناس شخصیت، موسسه منتشر و ویرایش، تهران.
7. قرائنی مقدم، امام اله (۱۳۷۵)، مدیریت آموزشی، انتشارات ابجد، تهران.
8. سیف، علی اکبر (۱۳۷۹)، روانشناسی پرورش، انتشارات آگاه، تهران.
9. شریعتمداری، علی (۱۳۷۲)، روانشناسی تربیتی، موسسه انتشارات امیر کبیر، تعران.
10. شالچیان، طاهره (۱۳۶۵)، چگونه می توان نسلی متفکر و خلاق را تربیت کرد، مجله ماهنامه، تربیت، شماره ۲، ص ۶۱-۵۹.
11. مفاخری، نیره (۱۳۶۵)، رابطه خلاقیت با پیشرفت تحصیلی، انتشارات دانشگاه تهران.
12. مفیدی، فرخنده (۱۳۷۲)، آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی، انتشارات دانشگاه پیام نور.