پایان نامه رابطه استرس شغلی و تیپ شخصیتی در میان معلمان راهنمایی

تعداد صفحات: ۱۱۶ | قابل ویرایش

چکیده

هدف این پژوهش بررسی شیوع استرس شغلی و تیپ شخصیتی در میان معلمان راهنمایی انجام شد. برای گروه اول، ۲ مدرسه  را به طور تصادفی از فهرست مدارس آموزش و پرورش انتخاب و از هر یک از آن­ها، ۵۰ معلم انتخاب شدند. نمونه نهایی شامل ۱۰۰ معلم مدرسه راهنمایی بود.

داده­ ها توسط پرسشنامه محقق ساخته جمع­ آوری شد.

این پرسشنامه شامل دو بخش بود:

الف) سنجش استرس شغلی؛

ب) ارزیابی کننده همبسته­ های استرس شغلی.

هدف­های عمده این مطالعه عبارت بودند از :

۱) مشخص کردن شیوع استرس در بین معلمان شاغل در مقطع راهنمایی

۲) تعیین منابع فشار کاری به عنوان استرس ­زاترین منابع درک شده توسط معلمان مقطع راهنمایی

۳) مشخص ساختن نتایج استرس کاری که به صورت پیامدهای استرس اندازه گیری شد.

نتایج مطالعه حاضر، سطوح بالاترِ شیوع استرس شغلی را در میان معلمان مقطع راهنمایی آشکار ساخت. تنها در مورد چند متغیر جمعیت­ شناختی نتایج معناداری در هر دو مقطع یافت شد.

مهم­ترین منابع استرس کاری شامل انواع جنبه­هایِ حرفه معلمی بود، و این منابع در میان مقطع راهنمایی و متوسطه بسیار شبیه بودند. تحلیل عامل ماهیت چند بعدیِ استرسِ شغل معلمی را به جای ماهیت تک بعدی تأیید کرد.

در نهایت، مهم­ترین پیامدها برای معلمان مقطع راهنمایی شامل عدم رضایت شغلی، خستگی، تحقیر شغلِ خود، و بی تفاوتی نسبت به شغل بود. برای معلمان مقطع متوسطه مهم­ترین پیامدها در زمینه بهداشت روانی به صورت نشانه­ های جسمانی، اضطراب، بی­خوابی، عدم کفایت در نقش­های اجتماعی، و افسردگی بودند.

‌

مقدمه

در جوامع امروزی بدون داشتن یک شغل ، زندگی کردن ، امکان پذیر نیست و هر فرد به داشتن شغلی نیازمند است تا بتواند به سازمان اجتماعی، بپیوندد و در جامعه جایگاه و منزلتی بیابد.

اشتغال برای ادامه ی زندگی و بقای جامعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است و زندگی هر فرد از راه کار کردن تأمین می شود و خود کفایی هر کشور به میزان و نوع عملکرد شاغلان آن بستگی دارد. (شفیع آبادی ، ۱۳۷۵)

صرفه نظر از این که شغل افراد چه باشد، آنها نسبت به شغل خود، احساسات و نگرش هایی دارند . آنها ممکن است از برخی وجوه کار خود خشنود و یا ناخشنود باشند و نسبت به مطلوبیت آنچه که انجام می دهند، نظری منفی یا مثبت داشته باشند.

کار صرفه نظر از تأمین مالی، می تواند برخی از نیازهای اساسی انسان ، نظیر تحرک روانی و بدنی ، تماس اجتماعی ، احساس خود ارزشمندی ، اعتماد و توانمندی را ارضاء کند، اما با این وجود کارمی تواند منبع عمده ی استرس نیز باشد. (دانایی، ۱۳۸۲)

با در نظر گرفتن اهمیت خشنودی شغلی و سلامت فرد ، وجود منابع متعدد استرس ، برمیزان دسترسی کارکنان به سلامت روان و خشنودی اهمیتی بسیار دارد، زیرا استرس زیاد و شدیداصولاً سلامت افراد را به مخاطره انداخته و از خشنودی آنها می کاهد.

‌

استرس چیست؟

طی بیست سال گذشته ، مطالب زیادی درباره میزان استرسی که افراد در مشاغل گوناگون تجربه می کنند، نوشته شده است طی بررسی های بسیار ، در میان انواع حرفه ها تدریس همواره یکی از مشاغل « پراسترس» شناخته شده است ( دائم ووارما، ۱۹۹۸ ؛تراورز و کوپر ، ۱۹۹۶) هدف این کتاب آگاه کردن شما از چگونگی به وقوع پیوستن استرس و تشریح کارهایی است که می توانید برای کاستن میزان استرس انجام دهید.

در ابتدا بد نیست به این نکته اشاره کنم که تمام شغل ها با استرس همراهند و هیچ کاری برای از بین بردن کامل آن نمی توان انجام داد. با وجود این ، در وهله اول می توانید رویکرد هایی را در کارتان ایجاد کنید تا وقوع استرس را به حداقل برسانید و سپس راهبردهای موثر ی را برای پرداختن به استرس موجود به کار برید.

استرس در تدریس پدیده جدیدی نیست : همان طور که این مطلب در مقاله زیر ، که در نشریه مدیر مدرسه در سال ۱۸۷۹ منتشر شده مشهوداست.

‌

استرس معلمان پدیده جدیدی نیست

اولین با در سال های نیمه دهه ۱۹۷۰ بود که به موضوع استرس معلمان علاقه مند شدم در لندن در یک دبیرستان ریاضی درس می دادم. از آنجا که آن مدرسه اساسا” از نظر خدمات اجتماعی ،  در محیطی نسبتا” محروم قرار داشت تمام معلمان دبیرستانی که من در آن مشغول به کار بودم از

«کمک هزینه خدمات اجتماعی » بر خوردار بودند. هدف اصلی از این بهسازی حقوق ، تلاش در کاستن از میزان کناره معلمان از کار بود که ویژگی چنین دبیرستان هایی است. اغلب کارمندان این بهسازی حقوق را « کمک هزینه استرس » می نامیدند. این اشاره به استرس ، باعث شد تا کنجکاوی من برانگیخته شود.

پس از آن در پژوهش های  بسیاری درباره استرس معلمان شرکت کردم و کارگاه های بی شماری در مدارس تشکیل دادم که به گونه ای ثمربخش به مدارای معلمان دارای استرس، کمک می کرد.

تمام نقل قول های کتاب ( جز آنهایی که به شیوه ای دیگر بیان شده است) به طور مستقیم از زبان معلمانی نقل شده که در این پژوهش ها و کار گاه ها شرکت داشته اند اظهار نظر زیر ، به خوبی ترکیبی از درماندگی و نا امیدی را نشان می دهد که نمادی از توصیف های معلمان از استرس است.

‌

تعریف استرس

قبل از هر چیز باید مفهوم واژه « استرس» برایمان روشن شود. این واژه را افراد گوناگون به شیوه های متفاوتی به کار برده اند. اما به طور کلی ، اکثر افراد با توجه به استرس ناشی از کار آن را نگرانی حاصل از کاری تحت فشار بیان کرده اند تعریف زیر بر پایه  تحلیل دقیقی از ماهیت استرس معلم به وسیله کی ریاکو و ساتکلیف ( ۱۹۷۸ الف ) ارائه شده و به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است.

استرس معلم را می توان به عنوان هیجانی های منفی نا خوشایند مانند خشم ، نا امیدی ، نگرانی ، افسردگی و عصبیت در نتیجه بعضی از جنبه های کاری او تعریف کرد.

مهم است که بدانیم نویسندگان مختلف ، واژه استرس را به شکل های متفاوتی به کار برده اند سه رویکرد اساسی دیگر ، در مورد تعریف واژه فوق وجود دارد.

 رویکرد اول آن است که بعضی افراد ترجیح می دهند واژه «استرس » را با توجه به مسئولیت ها و فشارهایی که شخص با آنها مواجه است و واژه «آسیب» را در اشاره به عکس العمل شخص به آن موقعیت ، به کار ببرند از این تعریف گاه به عنوان نوعی مدل مهندسی استرس یاد می شود که در آن ، به نظر می رسد استرس ، بار و فشاری است که یر یک سیستم وارد می شود.

‌

نشانه‌های رایج استرس

استرس به شیوه های گونا گونی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد ( به جدول نشانه های رایج فشار روانی در کار مراجعه کنید ) . شاید نشانه استرس که تقریبا” همه آن را ابزار کرده اند احساس تنش است.

در ضمن ، در هر فرد ، احساس  استرس با فرد دیگر تفاوت دارد اغلب به نظر می رسد که بین افرادی که به استرس به صورت روانی پاسخ می دهند ( به آسانی بد خلق می شوند) و افراد ی که بیشتر علایم فیزیکی را نشان می دهند (زخم دهان ) تمایز وجود دارد. به دلایلی که هنوز کاملا مشخص نشده است به نظر می رسد هر فرد تاریخچه منحصر به فردی از چگونگی پاسخ خود به استرس – هم از نظر روانی و هم از نظر فیزیکی – دارد.

برای مثال در بررسی کی ریاکو و پرت در سال ۱۹۸۵ ، نمونه های متفاوتی از پاسخ به استرس در معلمان کشف شد. این بررسی نشان داد که انواع نشانه های گزارش شده از سوی معلمان ، با هم تفاوت داشتند همچنین مدل پاسخ آنها تا اندازه ای به راهبر دهای مداری ترجیحی شان بستگی داشت.

برای مثال ، مهمترین راهبرد مدار برای معلمانی که مستعد مضطرب شدن بودند و زیاد  نگران می شد ند، کوشش برای آمادگی هر چه بیشتر در مدرسه بود تشخیص ویژگی های پاسخ شما به استرس از آن رو مهم است که می تواند به عنوان اولین علامت هشدار دهنده مفید به کار رود ؛ تا متوجه شوید چه عاملی موجب استرس شما می شود و لازم به آن بپردازید.

در واقع عجیب به نظر می رسد که بسیاری از افراد تا زمانی که نشانه های شاخص استرس در آنها ظاهر نشده است متوجه نمی شوند که یک دوره استرس شدید را می گذرانند. در بسیاری از افراد ممکن است شخص دیگری متوجه این نشانه ها شود و این نکته را به آنها خاطر نشان کند.

‌

منابع و ماخذ

۱- راس ، آلتمایر ” استرس شغلی ” ترجمه : غلامرضا خواجه پور (۱۳۷۷) تهران ، سازمان مدیریت صنعتی

۲- روت لین میز ” شیوه های آموزش به دانش آموزان خشمگین ….. ” ترجمه :مهدی قرچه داغی (۱۳۸۳) تهران ، انتشارات پیک بهار

۳- کریا کو ، کریس، ” آموزگار و فشارهای روانی ” ترجمه مهدی قرچه داغی (۱۳۸۲) تهران ، انتشارات پیک بهار

۴. الطانی، علی (۱۳۷۸)، هویت قومی در ایران، تهران، نشر شادگان.

۵. باطنی، حافظ، بررسی عوامل مؤثر در رضایت و عدم رضایت شغلی معلمان تبریز (۱۳۷۲)،چکیده دومین سمینار ارائه یافته‎های پژوهشی.

۶. چنکینز، ریچارد (۱۳۸۱)، هویت اجتماعی، ترجمه تورج یارمحمدی، نشر پژوهش، تهران.

۷. رحمانی، جهانبخش(۱۳۸۳)، معلمان و چشم‎انداز آموزش و پرورش در ۲۰ سال آینده، فصلنامه آموزه، سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان، شماره ۲۳.

۸. سبحانی‎جو، حیات‎علی (۱۳۸۳)، هویت و بحران هویت، نشریه پیوند، آبان ماه.

۹. عباس‎زاده، سید محمد (۱۳۶۹) عوامل مؤثر در رضایت وعدم رضایت معلمان، آموزه، شماره ۲۲، تابستان ۱۳۸۳.

۱۰. فرجاد، محمد حسین (۱۳۷۴)، خلاصه مقالات همایش علمی کاربردی کیفیت آموزشی عمومی آموزش و پرورش، تهران، آذر ماه.