تعداد صفحات: ۱۵۰ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده…………………………………… ۱
فصل اول:………………………………… ۲
مقدمه…………………………………… ۳
بیان مسئله………………………………. ۵
اهمیت و ضرورت پژوهش………………………. ۷
متغیرها و تعاریف عملیاتی آنها…………….. ۱۰
فصل دوم:……………………………….. ۱۲
دین و تعاریف آن…………………………. ۱۳
دو معنی برای دین در تاریخ ادیان…………… ۱۴
مشکلات مربوط به ارائه تعریف جامع از دین…….. ۱۷
خاستگاه و نقش دین……………………….. ۱۷
تاریخچه دینداری…………………………. ۲۲
ضرورت دینداری و خدا پرستی………………… ۲۴
ارزش زندگی دینی…………………………. ۲۴
آثار دین در زندگی……………………….. ۲۵
فواید دینداری در حیطه روان شناختی…………. ۲۶
نقش روانی دین…………………………… ۲۹
دین و جامعه…………………………….. ۳۲
نقش اجتماعی دین…………………………. ۳۳
علل رویگردانی از دین…………………….. ۳۵
روشهای اندازه گیری دینداری……………….. ۳۶
حوزه‌های مطالعه روابط روان شناسی و دین……… ۳۹
دیدگاه‌های نظری در مورد دین……………….. ۴۳
طلاق و تعریف آن………………………….. ۶۲
تاریخچه طلاق در جوامع قدیم………………… ۶۴
طلاق در ادیان……………………………. ۷۱
طلاق در کشورهای مختلف…………………….. ۷۵
نظر اسلام پیرامون طلاق…………………….. ۷۹
مشکلات ناشی از طلاق……………………….. ۸۴
علل و عوامل طلاق…………………………. ۸۶
دیدگاه‌های نظری پیرامون طلاق……………….. ۹۵
تحقیقات پیشین در زمینه دینداری و طلاق………. ۱۰۰
فصل سوم:……………………………….. ۱۱۳
طرح پژوهشی……………………………… ۱۱۴
جامعه آماری…………………………….. ۱۱۵
روش تحقیق………………………………. ۱۱۵
ابزار پژوهش…………………………….. ۱۱۶
روش جمع آوری اطلاعات……………………… ۱۱۶
فصل چهارم:……………………………… ۱۲۰
تجزیه و تحلیل داده‌های آماری………………. ۱۲۱
توصیف داده‌ها……………………………. ۱۲۲
تحلیل داده‌ها……………………………. ۱۲۹
فصل پنجم:………………………………. ۱۳۱
خلاصه نتایج پژوهش………………………… ۱۳۲
محدودیتهای پژوهش………………………… ۱۳۳
پیشنهادات………………………………. ۱۳۴
منابع………………………………….. ۱۳۵
پیوست………………………………….. ۱۴۰
چکیده
پژوهش حاضر با عنوان «بررسی رابطه دینداری و میزان طلاق بین زنان» با هدف بررسی تأثیر برخی عوامل بر طلاق صورت گرفت. طرح پژوهش در این تحقیق توصیفی نمی‌باشد. جامعه آماری متشکل از ۶۰ زن شهر تهران می‌باشد و به روش تصادفی، با در نظر گرفتن تمایل آزمودنیها برای شرکت در آزمون انتخاب گردیده‌اند.
ابزار پژوهش شامل پرسشنامه معبد می‌باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل واریانس چند راهه (Anova) استفاده شد، تحلیل نتایج نشان داد: بین عمل به باورهای دینی و میزان طلاق بین زنان متاهل و مطلقه رابطه معنا داری وجود دارد.
مقدمه
نقش دین در رابطه با بهداشت و شفا از قرون بسیار دور شناخته شده است. در طول هزاران سال دین و پزشکی در مداوا و کاهش رنجهای انسان شریک یکدیگر بوده‌اند (ساچمن و ماتیوز، ۱۹۹۸) متخصصان بهداشت روانی نیاز دارند که از اثرات مثبت دین آگاه شوند.
تئوریهای آسیب شناختی و روان درمانی سکولار هستند و به دین به عنوان عاملی برای سلامت نپرداخته‌اند. در حقیقت در سالهای ابتدایی دین را به عنوان یک عامل ضد‌بهداشتی معرفی کردند. در حالیکه فقط دین بیرونی است که با جنبه‌های ناسالم زندگی ارتباط دارد ولی دین درونی شده و اعتقادات قلبی و واقعی به طور مؤثر و مثبتی بر بهداشت روان اثر می‌گذارد (نیکویی، ۱۳۸۳)
طلاق را از مهمترین پدیده‌های حیات انسانی تلقی می‌کنند. این پدیده دارای اضلاعی به تعداد تمامی جوانب و اضلاع جامعه انسانی است. نخست یک پدیده روانی است زیرا بر تعادل نه‌تنها انسانها- بلکه فرزندان، بستگان، دوستان‌و نزدیکان آنان اثر می‌گذارد.
در‌ثانی پدیده‌ای است اقتصادی «چه» به گسست خانواده به عنوان یک واحد اقتصادی می‌انجامد و ایجاد تعادل روانی انسانها، موجبات بروز اثراتی سهمگین در حیات اقتصادی آنان نیز فراهم می‌سازد.
گذشته از این، طلاق پدیده‌ایست مؤثر بر تمامی جوانب جمیعت در یک جامعه، زیرا از طرفی بر کمیت جمعیت اثر می‌نهد. چون تنها واحد مشروع و اساسی تولید مثل یعنی خانواده را از هم می‌پاشد، از طرف دیگر بر کیفیت جمعیت اثر دارد، چون موجب می‌شود فرزندانی محروم از نعمتهای خانواده تحویل‌جامعه گردند، که به احتمال زیاد فاقد شرایط لازم در راه احراز مقام شهروندی یک جامعه‌اند. (ساروخانی، ۱۳۷۲).
بیان مسئله
در بین تمام نهادها، سازمانها و مؤسسات اجتماعی خانواده نقش و اهمیتی خاص دارد، تمامی آنان که در باب سازمان جامعه اندیشیده‌اند، همه مصلحین و اندیشمندان بر خانواده و اهمیت حیاتی آن بر جامعه، تاکید ورزیده‌اند.
بدرستی هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند ادعای سلامت کند چنانچه از خانواده‌های سالم برخوردار نباشد، باز بی هیچ شبهه هیچ یک از آسیبهای اجتماعی نیست که فارغ از تأثیر خانواده پدید آمده باشد (ساروخانی، ۱۳۷۰) با توجه به اهمیتی که جوامع امروزی برای تداوم و بقاء خانواده و سلامت بهداشت روانی افراد جامعه قائل است بررسی مشکلات و عواملی که منجر به زوال خانواده و سرانجام ریشه دار شدن این مشکلات که منجر به جدایی می‌گردد ضروری بنظر می‌رسد.
تحقیقات انجام شده در خصوص خانواده تا سال ۱۹۷۰ حول محور طلاق و اثرات روانی و اجتماعی آن بر روی اعضای خانواده بوده است و در این میان نقش دین به عنوان یک عامل مهم قابل توجه است.
تا سالهای اخیر معمولاً نقش دین در بررسی‌های مربوط به خانواده و رضایتمندی زناشویی نادیده گرفته شده است. (غباری بناب، ۱۳۸۰) (به نقل از نیکویی). گلین و پوز (۱۹۸۸) هم چنان اسپروسگی و هاگستون (۱۹۷۸) نشان داده‌اند افرادی که برای مدّت طولانی با هم زندگی می‌کنند دین را به عنوان مهمترین عامل رضایت مندی در زندگی‌تلقی می‌کنند. جریگان و‌ناک بعد از‌بررسی تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که دین مهمترین عامل ثابت و پایداری در ازدواج است.
دین و تعاریف آن
دین‌عقاید و دستورهای عملی و اخلاقی است که پیغمبران از طرف خدا برای راهنمایی و هدایت بشر آورده‌اند. (طباطبایی، ۱۳۷۰)
دانستن این عقاید و انجام این دستورها سبب خوشبختی انسان در دو جهان است. (طباطبایی، ۱۳۷۰) اگر ما دیندار باشیم و از دستورهای خدا و پیغمبر اطاعت کنیم در این دنیای گذرا خوشبخت و در زندگی جاوید و بی پایان جهان دیگر هم سعادتمند خواهیم بود. (طباطبایی، ۱۳۷۰)
«اِنَّ الَّذینَ آمَنوا والَّذینَ هادُّوالصَائِبیِنَ وَ النَصَاَری مَن آمَنَ بِالله و الیومِ الاخِرِ و عَمِلَ صَالحاً فَلَهُم اَجرُهُم عِندَ رَبِهِم.» (سوره بقره، آیه ۶۲)
از میان کسانی که مسلمان یا یهودی یا نصرانی نامیده می‌شوند، آنان که براستی به خدا و روز حیات ایمان آورده‌اند و عمل شایسته دارند پیش خدا دارای پاداش نیک خواهند بود.
تعریف واژه دین در فرهنگ آکسفورد یک دید کلی می‌دهد و بیشتر تعریف دقیقی از دین‌خود کامه است در فرهنگ یاد شده دین عبارت است از شناسایی یک قدرت نامرئی برتر که بر‌سرنوشت انسان تسلط داشته و واجب الاحترام و اطاعت می‌باشد. (جمالی، ۱۳۸۱ به نقل از فروم).
تاریخچه دینداری
امروز ما در وضعیت بحرانی بی سابقه‌ای به سر می‌بریم. مردم اعصار دیگر به یقین همان‌قدر دچار‌قحطی گسترده، آشفتگی‌اجتماعی و جنگ ویرانگر بوده‌اند که ما هستیم. لیکن تنها در روزگار ماست که بقای آدمی و نیز جانداران دیگر جدا در معرض تهدید قرار گرفته است.
بحران در جهان بیرون با بحران دیگری در جهان درون همراه شده است ویرانگری عظیم و خانمان سوز جنگ جهانی اول چنان میراثی از سرخوردگی و بی اعتمادی به خود برای نشان قرن ۲۰ بر جای نهاد که در تاریخ بی سابقه است.
آمریکاییها شاهد موجی‌از افسردگی معنوی و شکاکیت مذهبی بوده‌اند که بسی گسترده و ویرانگر بود. در نیمه قرن بیستم این امر بدیهی شمرده می‌شد که دنیای نوین در میانه‌ی (عصری از اضطراب) در روزگار آشفتگی معیارها و اندیشه ها و در ناامنی دردناک به سر می‌برد. (ام، وولف، ۱۳۸۶).
در فاصله‌ی میان این دو پیمایش ملی ملاحظه‌ی دیگری هم نمودار شد. برای نخستین بار در ظرف مدّت ی بالغ بر ۲۰۰ سال اغلب کلیساهای اصلی پروتستان در آمریکا اعضاء خود را رفته رفته از دست دادند.
تغییراتی مشابه اگرچه با شدت کمتر و عرصه‌ی اعضاء فرقه‌های کاتولیک، رومی و یهودی‌نیز رخ‌داده این افول تاریخی در برخی شاخص‌های دیگر هم نمود یافت. ساخت کلیسا متوقف شد، نشریات مذهبی از ادامه کار خود باز ماندند و مبلغان کمتری به خارج گسیل شدند. بین سالهای ۱۹۶۵ و ۱۹۷۸ میزان پاسخ دهندگان پرسشنامه اعلام می‌کردند دین در زندگی آنها بسیار مهم است. از ۷ درصد در ۵۲ درصد کاهش یافت. از آن هنگام این رقم بین ۵۰ تا ۵۹ درصد در نوسان بوده است. (ام، وولف، ۱۳۸۶)
ضرورت دینداری و خدا پرستی
اولین دلیلی که می‌توان برای ضرورت دینداری انسان بیان کرد همان نیاز فطری و روحی انسان به دین و خداپرستی است به این دلیل که انسان ذاتا نیازمند عشق و عبادت خداست همانطور که نمونه‌های آن در زندگی انسان‌های اولیه مشاهده شده است، آنان با داشتن این نیاز پرستش ستاره، ماه و….. روی می‌آوردند.
دومین دلیل این است که انسان به داشتن قوانین جامع و مترقی نیازمند است، قوانین دینی و الهی بویژه قوانین اسلامی برنامه کامل زندگی انسان را ارائه می‌کنند. (سینی چی، ۱۳۸۴)
ارزش زندگی دینی
بارزترین خصوصیات در زندگی دینی از نظر ویلیام جیمز اعتقاد به امور زیر است:
- دنیایی که محسوس است و به چشم درمی‌آید در کنار جهانی که نامحسوس است این دنیای نامرئی و محسوس ارزش و معنی خود را از آن عالم غیب و نامحسوس دریافت می‌کند.
- وحدت با این عالم و برقراری ارتباط، منوط به هماهنگی با آن هدف نهایی است.
نتیجه دعا و نماز و یا به عبارت دیگر اتصال با روح عالم خلقت، ایجاد قدرت و نیرویی است که بطور محسوس دارای آثار مادی و معنوی می‌باشد.
بالاخره او در‌مورد این‌آثار معنوی می‌نویسد: اولاً‌زندگی دارای‌طعمی می‌گردد که گویا رحمت محض می‌گردد و به شکل یک زندگی سرشار از نشاط شاعرانه و با سرور و بهجت دلبرانه‌ای درمی‌آید. ثانیاً یک اطمینان و آرامش باطنی ایجاد می‌گردد که آثار ظاهری آن نیکویی و احسان بی دریغ است. (نیکویی، ۱۳۸۳)
منابع و ماخذ
- قرآن کریم.
- آرین، خدیجه (۱۳۷۸)، بررسی رابطه دینداری و روان درستی ایرانیان مقیم کانادا. پایان نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.
- دلاور، علی. (۱۳۷۶). روشهای تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی.
- دراز، (۱۳۷۶). اسلام و تعلیم و تربیت. (حجتی، محمد باقر، مترجم) تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- طباطبایی، محمد حسین. (۱۳۷۶) تفسیر المیزان، جلد یک.
- نیکویی، مریم (۱۳۸۳). بررسی‌رابطه دینداری‌با رضایتمندی زناشویی بین زوجهای شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد.
- ابراهیمی آقچای، راحله (۱۳۸۶) بررسی رابطه دینداری با میزان عزت نفس بین دانشجویان دانشگاه پیام نور ورامین، پایان نامه کارشناسی.
- مطهری، مرتضی (۱۳۶۱). انسان و ایمان. قم، انتشارات: صدرا.
- مطهری، مرتضی (۱۳۶۶). مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی. انسان و ایمان، قم، انتشارات: صدرا.
- گلزاری، محمود (۱۳۸۰). درآمدی بر روش شناسی اسلامی. تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
- گلزاری، محمود (۱۳۸۰) مقیاس‌عمل به باورهای دینی. خلاصه‌مقاله دین‌و بهداشت روان.
- قربانی، نیما (۱۳۷۷)، روان شناسی دین یک روی آورد علمی چند تباری فصلنامه قسبات، سال سوم شماره ۲ و ۳.
- جمالی، فریبا (۱۳۸۱) بررسی رابطه نگرش‌های مذهبی، احساس معنا بخش بودن زندگی و‌سلامت روان در دانشجویان دانشگاه‌های تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
- آذربایجانی، مسعود (۱۳۶۶). روان شناسی شخصیت از دیدگاه اسلام.
- ناظمیان، رضا (۱۳۶۹). انسان و دین. تألیف مؤسسه نهج البلاغه، سازمان تبلیغات اسلامی.
- عمران نسب، محمد (۱۳۷۷) بررسی رابطه بین اعتقادات دینی و سلامت روان در دانشجویان سال آخر کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی. پایان نامه کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی. پایان نامه کارشناسی ارشد.
- بهشتی، احمد (۱۳۵۰). انسان و مذهب. تهران، انتشارات صدرا.
- نسابه، سید محمد حسن (۱۳۸۴) بررسی نقش باورها و اعمال مذهبی در سلامت روان. پایان نامه کارشناسی ارشد.
- خداپناهی محمد کریم و خاکسار بلواچی، محمد کریم. (۱۳۸۴) رابطه بین جهت گیری مذهبی و سازگاری روان شناختی در دانشجویان، مجله روان شناسی.
- پارسی، ساسان (۱۳۸۳). نظریه‌های روان شناختی و مقیاس‌های دینداری. نشریه: فرهنگ و پژوهش.
- شستی، فاطمه (۱۳۸۶) علل و عوامل مؤثر در میزان افزایش طلاق در شهرستان ری. پایان نامه کارشناسی.
- ورزی، مجید (۱۳۷۴ ) بررسی مسأله طلاق در اسلام و موارد تطبیقی آن. پایان نامه کارشناسی ارشد.
- ام. وولف، دیوید (۱۳۸۶) روان شناسی دین مترجم: دکتر محمد دهقانی. تهران انتشارات رشد، چاپ اول.
- توسلی، غلامعباس (۱۳۸۰) جامع شناسی دین، تهران انتشارات سخن.
- الیاده میر‌چاد (۱۳۷۵). دین‌پژوهی مترجم: بهاء‌الدین خرمشاهی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. جلد اول.
- مالکوم، نومن (۱۳۸۳). دیدگاه دینی وینگنشتاین. مترجم علی زاهد، نقد و بررسی پیز رینچ. تهران، انتشارات گام نو، چاپ اول.
- نصری، عبدالله (۱۳۷۹). انتظار بشر از دین. بررسی دیدگاه‌ها در دین شناسی معاصر. تهران، انتشارات معاصر، چاپ دوم.
- ذاکر، صدیقه (۱۳۸۴). نگاهی به نظریه فرانکل در روانشناسی، منبع اینترنتی: سایت IR. SIP
- سالاری فر، محمدرضا و آذربایجانی. مسعود، رحیمی نژاد، عباس (۱۳۸۴) مبانی نظری مقیاس‌های دینی. تهران، انتشارات دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
- عطاری، یوسف علی، شکر کن، حسین، رستمی، مسعود (۱۳۸۲) مقایسه شباهت ارزشها و نگرشها در زوجهای عادی و متقاضی طلاق شهر اهواز، مجله علوم تربیتی و روانشناسی سال ۱۰، شماره ۱ و ۲.
- سیف، سوسن (۱۳۸۴). بررسی رابطه دینداری با رضایتمندی زناشویی، نشریه تازه‌ها و پژوهشهای مشاوره سال ۴ شماره ۱۳.
- خدایاری فرد، محمد، شهابی، روح اله، اکبری زرد خانه، سعید (۱۳۸۶) رابطه نگرش مذهبی با رضایتمندی‌زناشویی در دانشجویان متاهل، فصلنامه خانواده پژوهی سال ۳ شماره ۱۰.
- احمدی، خدابخش، فتحی آشتیانی، علی، عرب نیا، علیرضا (۱۳۸۵) بررسی رابطه بین‌تقیدات مذهبی و سازگاری زناشویی،فصلنامه خانواده پژوهی سال دوم شماره ۵.
- عطاری، یوسف علی، عباسی سرچشمه، ابوالفضل، مهرابی زاده هنرمند، مهناز (۱۳۸۵) در بررسی روابط ساده و چند گانه نگرش مذهبی، خوش بینی و سبکهای دلبستگی با رضایت زناشویی در دانشجویان مرد متاهل دانشگاه شهید چمران اهواز، مجله علوم تربیتی و روانشناسی سال ۱۳ شماره ۱.
- دانش، عصمت (۱۳۸۳) تأثیر خود شناسی اسلامی در افزایش میزان سازگاری زناشویی، نشریه تازه‌ها و پژوهشهای مشاوره، سال ۳ شماره ۱۱.
