تعداد صفحات: ۹۸ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
گواهی…………………………………………………………………………………………………….. الف
سپاسگذاری…………………………………………………………………………………………….. ب
تقدیم………………………………………………………………………………………………………. ج
فصل اول: طرح تحقیق
مقدمه……………………………………………………………………………………………………… ۱
موضوع پژوهش………………………………………………………………………………………. ۲
بیان مسئله………………………………………………………………………………………………. ۲
هدف پژوهش…………………………………………………………………………………………… ۵
فرضیه پژوهش……………………………………………………………………………………….. ۶
اهمیت مساله …………………………………………………………………………………………… ۶
متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………. ۹
تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق………………………………………………………………… ۹
تعریف رنگ……………………………………………………………………………………………… ۹
تعریف عملیاتی شخصیت…………………………………………………………………………… ۱۱
فصل دوم: ادبیات (پیشینه) تحقیق
بخش اول: رنگ ها
مقدمه……………………………………………………………………………………………………… ۱۳
تاریخچه رنگ…………………………………………………………………………………………… ۱۶
منشاء و اهمیت رنگ…………………………………………………………………………………. ۱۷
صفات رنگ……………………………………………………………………………………………… ۱۸
روانشناسی رنگها…………………………………………………………………………………….. ۲۰
تاثیرات رنگها بر روی احساس و فکر و روان انسان……………………………………. ۲۲
رنگهای اصلی و کمکی………………………………………………………………………………. ۲۴
جنبه های عاطفی شخصیت………………………………………………………………………… ۲۵
رنگهای کمکی………………………………………………………………………………………….. ۲۶
پیشینه پژوهش (آزمایش لوشر)…………………………………………………………………. ۲۷
رنگ قرمز……………………………………………………………………………………………….. ۲۹
رنگ زرد…………………………………………………………………………………………………. ۳۰
رنگ نارنجی…………………………………………………………………………………………….. ۳۳
رنگ آبی………………………………………………………………………………………………….. ۳۳
رنگ سبز………………………………………………………………………………………………… ۳۶
رنگ بنفش……………………………………………………………………………………………….. ۳۷
رنگ قهوه ای…………………………………………………………………………………………… ۴۰
رنگ خاکستری………………………………………………………………………………………… ۴۱
رنگ سیاه………………………………………………………………………………………………… ۴۲
تداعی رنگ و نماد گرایی رنگ……………………………………………………………………. ۴۴
بخش دوم- شخصیت و انواع آن
تاریخچه ای از نظریه های شخصیت………………………………………………………….. ۴۸
ریشه و معنای واژه شخصیت……………………………………………………………………. ۴۹
تعریف شخصیت………………………………………………………………………………………. ۵۰
انواع شخصیت…………………………………………………………………………………………. ۵۲
سنخ شناسی یونگ……………………………………………………………………………………. ۵۴
نظریه آیزنیک…………………………………………………………………………………………… ۵۶
جنبه های توصیفی شخصیت از دیدگاه آیزنیک……………………………………………. ۵۷
بعد درون گرایی- برون گرایی…………………………………………………………………… ۶۰
روان نژندان……………………………………………………………………………………………. ۶۳
روان پریشان…………………………………………………………………………………………… ۶۴
عوامل سببی…………………………………………………………………………………………….. ۶۵
فصل سوم: طرح پژوهش
جامعه تحقیق……………………………………………………………………………………………. ۶۸
نمونه تحقیق…………………………………………………………………………………………….. ۶۸
روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………. ۶۸
ابزار تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۶۸
اعتبار (پایایی) ورودی پرسشنامه شخصیت آیزنیک……………………………………… ۷۰
نحوه طرح و اجرا آزمون………………………………………………………………………….. ۷۰
شیوه آماری مورد استفاده ………………………………………………………………………. ۷۱
فصل چهارم: بیان و تحلیل داده ها
تجزیه و تحلیل داده های آماری…………………………………………………………………. ۷۳
جدول شماره ۲………………………………………………………………………………………… ۷۴
تفسیر و نتیجه کلی جدول شماره ۲…………………………………………………………….. ۷۵
فصل پنجم: خلاصه، بحث و نتیجه گیری
خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………….. ۷۸
توصیه هایی برای پژوهشهای بعدی…………………………………………………………… ۷۹
محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………….. ۸۰
تحلیل و نتایج کلی تحقیق……………………………………………………………………………. ۸۱
فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………… ۸۳
پیوست
پرسشنامه آیزنک …………………………………………………………………………………….. ۸۷
جدول تبدیل نمره خام به رتبه درصدی آیزنک…………………………………………….. ۹۱
مقدمه
انسان دارای حسی است به نام بینایی، که این عمل را جز چشمهای او چیز دیگر میسر نمی گردند. جهان هستی را بوسیله این دو عضو کوچک پیچیده و حساس می توانیم ببینیم جهانی که تمام اجزا و اشیای آن مشخصه ای به نام رنگ دارند.
هنگامیکه چشمان، بسته‌اند، جز سیاهی و تاریکی چیزی وجود ندارد ولی به محض گشودن آنها دنیا پراز رنگهای مختلف تصویر وارونه پرده حساس اتاق تاریک چشمانمان می گردد و عمل دیدن انجام می پذیرد در واقع اگر رنگهای مختلف تصویر نداشت.
چرا که همانگونه که صدا اعصاب شنوایی را تحریک میکند و عمل شنیدن بوقوع می پیوندد و به دنبال آن عکس العمل در فرد بوجود می آید، رنگ نیز پس از تأثیر و تحریک اعصاب گیرنده خود موجب دیدن و مهمتر از آن سبب ایجاد دخالت انگیختگی در فرد می‌شود.
روانشناسی و فیزیولوژی رنگها و نحوه تأثیر آنها در حالتهای رفتاری و روانی افراد از مباحث بسیار مهمی اند که در زمینه رنگها قابل طرح و بررسی اند.
هر رنگی به مقتضای خاصیت خود به نوعی در روان انسان اثر می گذارد. که بی ربط به رفتارهای اجتماعی روانی او نیست. انتخاب رنگ اتاق، کتاب، میز، لباس و … همیشه موردتوجه آدمی بوده و کسی می خواهد رنگ دیوارهای اتاقش کرم باشد یا دیگری سبز کم رنگ و …
اینها همه گویایی تأثیر رنگ در انسان اند. بطوریکه هر فردی بنا به مسایل درونی خود به رنگی انس دارد و آن را می پسندد.
بیان مسئله
پدیده رنگ از جمله پدیده های طبیعی است که شناخت آن تاریخی بس کهن داشته و در طول تاریخ تکامل بشر مطرح بوده است، این شناخت در جهت کاربرد رنگ برای زیبا جلوه دادن هر چه بیشتر و بهتر نمودن محیط زندگی است، از این رو مطالعات و پژوهشهای بسیاری از گذشته تا حال در مورد رنگ صورت گرفته و در دو قرن اخیر شناخت علمی نسبت به آن افزایش یافته است.
با شناخت علمی پدیده رنگ، مساله ترجیح رنگها بر یکدیگر مطرح گردید، پژوهشهای صورت گرفته درباره ترجیح رنگها، از نظر روان شناسی جنبه علمی داشته و با دیدگاههایی چون نظریه های زیباشناسان که ترجیح رنگها را جزء ذاتی آنها دانسته و اساساً امری ذهنی تلقی می کنند توافق نظر ندارند و با تأکید بر ذهنیت این امر، تحقیق در این زمینه را بی مورد می دانند.
آنچه مسلم است عوامل در ارتباط با ترجیح رنگ مطرح می گردد که به طور اختصار میتوان به این گونه بیان کرد:
- عوامل فیزیکی، شامل عواملی است که به فیزیک نو مربوط بوده و در رویت رنگها و ترجیح رنگی بر رنگ دیگر مؤثر هستند. برای نمونه میتوان از طول موج و تواتر آنها نام برد.
- عوامل فیزیولوژیکی، این دسته از عوامل شامل فیزیولوژی چشم گیرنده های نور، تارها و سیستم عصبی هستند.
تاریخچه رنگ
از روزگاران بسیار دور رنگها همواره پیرامون بشر را احاطه کرده و وی را تحت نفوذ خود در آورده اند. تا پیش از قرن ۱۹ فقط تعدادی رنگ و مواد رنگی شناخته شده بودند به طوری که استفاده از پارچه های رنگی فقط در انحصار ثروتمندان بود.
مثلاً برای این که یک امپراتور بتواند ردایی به رنگ بنفش بپوشد باید صد هزاران حلزون زندگی خود را از دست بدهند در حالی که رعایا ناگذیر بودند از لباسهایی با پارچه های پنبه ای یا کتانی ساده استفاده کنند. نخست از ترکیبات آنیلین وبعدها از طریق مشتقات قطران و زغال و اکسیدهای متالیک رنگ را به راحتی به دست آوردند.
شخصیت افراد بستگی به محیط اطرافشان دارد یا به معنای دیگر تمامی مردم تحث تأثیر اطرافشان هستند و عمل می کنند. اولین تحقیقات درباره ی رنگ ها در یونان باستان توسط «آریستوتل» انجام گرفت. او نظریه« رنگ ها در اشعه هایی که خداوند از بهشت فرستاده وجود دارند» را بیان کرد.
این نظریه ها تا مدت ها مورد قبول بود تا زمانی که فورسیوس این نظریه ها را بدین صورت بیان کرد: رنگ ها بر وجود شما تأثیر دارند و چگونگی انتخاب رنگ توسط شما با آن رابطه مستقیم دارد. مثلاً افراد سالم رنگهایی را بیشتر می پسندند که بتواند سلامت جسم وروان آنها را انعکاس دهد.
منشاء و اهمیت رنگ
در اجتماع امروزی کمتر کسی است که به اهمیت رنگ و اثر عمیق آن روی انسان تردید داشته باشد و هر کدام از رنگهای تفاوت سردی وگرمی و یا خنثی بودن، تأثیر روانی مشخصه خود را روی انسان ایجاد میکند.انسان از همان ابتدا تحت تأثیر دو عامل خارج از کنترل قرار داشته است.
رنگی که با شب تداعی می‌شود آبی تیره و رنگی که با روز به ذهن می رسد زرد روشن است رنگ آبی تیره، سکون، استراحت و رنگ انفعالی است وزرد روشن رنگ امید و فعالیت. (ویدا ابی زاده، ۱۳۷۰، ص ۶۹)
اینها عواملی هستند که انسان را کنترل می کنند. بی آنکه انسان بتواند گذر شب وروز را مهار کند. بدینگونه است که رنگ مهمترین عنصر بصری از نظر بار عاطفی و احساسی است و این رنگ است که به عنوان عامل اساسی شخصیت هر ترکیب زیبا یا نازیبا را مشخص میکند. به کمک رنگ میتوان به محیط گرمی یا سردی ونشاط یا غم ارزانی کرد.
با وجود خصوصیات فوق العاده ای که رنگ دارد غالب اشخاص نسبت به آن کم توجه یا کاملاً بی تفاوت هستند. کافیست به طبیعت نگاه کنیم تا متوجه شویم چگونه با عوض شدن فصول، رنگها نیز تغییر می کنند و پیوسته ترکیبات زیبایی بوجود میآورد.
معیار انسان در تغییر یک ترکیب رنگ زیبایی طبیعت است طبیعت منبع الهام در فراگیری هماهنگیهای صحیح و زیبا است. رنگهای هیجان انگیز بهاری در مقابل رنگهای سرد و آرام زمستانی در احساس کاملاً متفاوت در انسان بر می انگیزند.
صفات رنگ
هر پدیده ای در دنیای بیرونی توسط چشم بر ما رسیده در مغز و فکرمان تأثیر می گذارد تاثیرصفاتی را بنا به قاعده عمومی و برای بیان احساس و برداشتمان بر اساس خصوصیات روحی به آنها اطلاق می کنیم.
در بیان ویژگی رنگها و تاثیراتی که بر احساسات و خصوصیات روحی ما می گذارند صفاتی وجود دارد که این صفات بیانگر عکس العمل وتاثیر هر رنگ بر روان و زندگی ما می‌باشد. به عنوان مثال:زیبا وزشت، ضعیف و قوی، مضحک و جدی، خشن و لطیف، محرک و مسکن، داخلی و خارجی، جدید و قدیم، پیرو جوان، تلخ و شیرین و…
بکار گیری این صفات جنبه مطلق و صحت قطعی ندارد یعنی امکان دارد رنگی در نظر یک فرد زیبا با لطیف باشد و در نظر دیگران زشت یا زمخت به نظر آید، یک رنگ برای کسی ممکن است جالب و گیرا باشد اما برای دیگری معمولی یا بد نما به نظر آید.
در هر صورتی بخشی از این صفات بستگی به روحیه، افکار و برداشتهای افراد مختلف دارد که علاوه بر خصوصیات ذاتی رنگ ها بر اساس آراء و نظرات عمومی به هر رنگ اطلاق شده و از نظر فرهنگ عمومی جزئی از ویژگی رنگ گشته است. (ویدا ابی زاده، ۱۳۷۰، ص ۶۷)
فهرست منابع
- آلبرز، جوزف: تاثیر متقابل رنگها، عربعلی شروه، نشر نی، تهران ۱۳۶۸
- آیسنک، هـ . جی: واقعیت و خیال در روان شناسی، محمدنقی براهنی، نشر روز، تهران ۱۳۶۵.
- آیزینک، هانس: تعبیر و رویا و سه مقاله دیگر، محمدنقی براهنی، انتشارات پیام، تهران ۱۳۵۲.
- آیزینک، هانس: هوده و بیهوده در روان شناسی، ژیلا صدیقی (پایان نامه) دانشگاه تهران، ۴۸-۱۳۴۷.
- اتکینسون، ریتا. ل، زمینه روان شناسی، محمدنقی براهنی و همکاران، انتشارات رشد، تهران ۱۳۶۷، ج ۱.
- اتکنسیون، ریتا، ل: زمینه روان شناسی، محمدنقی براهنی و همکاران، انتشارات رشد، تهران ۱۳۶۸، ج ۲.
- ایتن، یوهانس: عناصر رنگ، حسن ملجائی، انتشارات پارت، تهران ۱۳۶۷.
- ایتن، یوهانس: کتاب رنگ، محمدحسین حلیمی، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران ۱۳۶۹
- بست، جان، روشهای تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری، حسن پاشا شریفی، نرگس طالقانی، انتشارات رشد، تهران ۱۳۷۱.
