تعداد صفحات: ۱۵۰ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات پژوهش
مقدمه…………………………………….. ۱
بیان مسأله ……………………………….. ۴
اهمیت نظری و عملی پژوهش ……………………. ۸
پیشینه تحقیق ……………………………… ۹
اهداف پژوهش ………………………………. ۱۰
فرضیه های پژوهش …………………………… ۱۰
تعاریف مفاهیم …………………………….. ۱۱
تعاریف نظری ………………………………. ۱۱
تعاریف عملیاتی…………………………….. ۱۲
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش
تعاریف هوش هیجانی………………………….. ۱۳
ویژگیهای هوش هیجانی ……………………….. ۱۴
سیر مطالعه‌ی هوش هیجانی …………………….. ۱۸
اندازه گیری هوش هیجانی …………………….. ۲۱
پرسشنامه هوش هیجانی پتراید زوفارنهام ………… ۲۴
هوش هیجانی و بیماریهای روانی ……………….. ۲۸
ابراز هیجان و پیامدهای آن در قلمرو سلامت………. ۳۱
افزایش هوش هیجانی …………………………. ۳۴
تعاریف سلامت روانی………………………….. ۵۳
اهداف و مقاصد بهداشت روانی …………………. ۵۵
بهداشت روانی ……………………………… ۵۷
معیارهای بهداشت روانی در مکتب اسلام…………… ۶۰
تعریف بهداشت روانی و سه سطح پیشگیری …………. ۶۲
اصول بهداشت روانی …………………………. ۶۶
پژوهش های انجام شده در زمینه رابطه هوش هیجانی یا سلامت روانی ……………………………………… ۷۰
فصل سوم : روش تحقیق
جامعه آماری ………………………………. ۸۷
روش نمونه گیری ……………………………. ۸۷
روش اجرای پژوهش …………………………… ۹۴
تجزیه و تحلیل اطلاعات ………………………. ۹۴
فصل چهارم : تحلیل داده‌ها
مقدمه ……………………………………. ۹۵
فرضیه‌های SPSS …………………………….. 96
آمار توصیفی ………………………………. ۹۷
آمار استنباطی …………………………….. ۱۱۳
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
مقدمه ……………………………………. ۱۲۲
ارائه فرضیه‌ها …………………………….. ۱۲۴
بحث و نتیجه گیری ………………………….. ۱۳۳
پیشنهادات ………………………………… ۱۳۵
محدودیت‌ها ………………………………… ۱۳۵
منابع و ماخذ ……………………………… ۱۳۶
پرسشنامه
چکیده مطالب
در ابتدای پژوهش، به معرفی موضوع پایان نامه و اهداف اجرای پژوهش و نیاز به اجمال به تعاریف نظری و عملیاتی پایان نامه پرداخته شده است.
در فصل دوم به بیان تعاریفی از سر فصل‌های پایان نامه (هوش هیجانی و سلامت روانی) پرداخته شده است و بررسی برخی بیماریهای و البته به موضوعات فوق و نیز بررسی پژوهشهای انجام شده (اعم از خارجی و داخلی) پرداخته شده است.
در فصل سوم روش اجرای آزمون بیان می‌شود جامعه آماری، پرسشنامه‌های انجام شده در این پژوهش، روش نمونه گیری تجزیه و تحلیل اطلاعات در این فصل بر آن پرداخته می‌شود.
در فصل چهارم این پژوهش که به تجزیه و تحلیل داده‌ها پرداخته، در بخش ابتدایی آن از توصیف و سازماندهی مناسب داده‌های مورد نظر از روش توصیفی از قبیل اعداد، فراوانی، درصد و … و همچنین نمودار جهت ارائه نتایج به شکل تصویر استفاده شده است.
در بخش دوم برای تحلیل داده‌ها از آزمون ضریب همبستگی و رگرسیون استفاده شد. دلیل استفاده از این آزمون تعیین جهت و شدت رابطه بین متغیرها می‌باشد.
در فصل انتهایی این پژوهش به بحث و نتیجه گیری کلی پرداخته و پیشنهادات ارائه شده و محدودیت‌های این پژوهش بیان شده است.
مقدمه
هیجانات رویدادهای درونی هستند که زیر مجموعه های روان شناختی بسیاری نظیر؛ پاسخ های زیست شناختی، شناخت ها و آگاهی‌های هشیار را هماهنگ می سازند. هنگامی که رابطه شخص با خانواده و با همه انسان ها تغییر کند، هیجانات شخص نیز، تغییر خواهند کرد.
به عنوان مثال: شخصی که خاطرات شیرینی از دوران کودکی به خاطر آورد، ممکن است دنیا به نظرش شاداب تر و بسیار مسرت بخش‌تر به نظر آید. زیرا هیجانات روابطی را در این حس (فضا) می‌کنند که تداعی کننده معنایی مرتبط با این روابط می باشند (اسکو ارز و کلر، ۱۹۸۳ ؛ به نقل از مایر، ۲۰۰۱)
هوش هیجانی اصطلاح نسبتاً جدیدی است که در تکمیل مفهوم هوش سنتی بر سهم اجتماعی، شخصی و هیجانی دررفتار هوشمندانه تأکید دارد (گاردنر، مایر و سالووی ۱۹۸۳ ، وکسلر ۱۹۴۰ ، ۱۹۴۳ ، ۱۹۵۸ ؛ به نقل از مایر و سالووی ۱۹۹۵).
هوش هیجانی به عنوان یک مفهوم جدید از دهه ۱۹۹۰ وارد ادبیات روان شناختی شده و حاصل در هم تنیدگی دو حس هیجانی و عقلانی و رابطه متقابل عقل و احساس است.
هوش هیجانی مولفه تازه ای است که خیلی از محققان به کاربرد آن در امور مختلف علاقمندند. نظریه هوش هیجانی و دیدگاه یوسنی درباره پیش بینی عوامل موفقیت در زندگی از جمله پیشرفت تحصیلی و مقابله کارآمد با عوامل فشارزا به عنوان منشأ اختلالهای روانی فراهم می آورد، زیرا بسیاری از ویژگی های شخصیتی همچون همدردی، خودگرایی، خوش بینی، خودانگیختگی، کنترل تکانه ها، خودآگاهی و مدیریت هیجان، زمینه ساز موفقیت در عرصه های گوناگون زندگی هستند.
بیان مسأله
ما امروزه در عصری زندگی می کنیم که سلامت روانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که به موازات پیشرفت های تکنولوژیکی – صنعتی – اقتصادی و اجتماعی، نابسمانی های روانی و روز به روز در حال گسترش است و بسیاری از افراد از ناراحتی های روانی به شدت رنج برده و نه تنها خود در عذاب هستند بلکه خانواده و در نهایت جامعه را نیز دچار مشکل می کنند (لشگری ۱۳۸۱).
در آغاز هزاره سوم میلادی، زمان بحث و گفتگوی تمدنها و نیز در عصر شکوفایی تکنولوژی و افزایش امکانات و ابزار زندگی باید بشر امروز بیش از هر زمان دیگر احساس آرامش و امنیت داشته باشد. کمترین مشکلات جسمانی و روانی، کمترین حادثه و کمترین نگرانی را داشته باشد.
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و مناسب خبر از سلامتی روان را می دهد.
دانشمندان اعتقاد دارند که سلامت روانی از مهم ترین ابعاد سلامتی بوده و هر گونه اختلال در آن می تواند مشکلات جدی و شایعی در هر گروه جمعیتی ایجاد کند، بنابراین بهداشت و یا سلامت روان علاوه بر اینکه یک وظیفه شرعی و ضرورت انسانی محسوب می گردد توجه و یا بی توجهی به آن می تواند پیامدهای اقتصادی و اجتماعی بسیار بارزی را به وجود آورد.
تعاریف هوش هیجانی
هوش هیجانی یعنی تواناییهایی مانند اینکه فرد بتواند انگیزه های خود را حفظ نماید و در مقابل ناملایمات پایداری کند، تکامنش های خود را کنترل کند و کام یابی را به تعویق بیندازد. همچنین به این معنی است که فرد حالات روانی خود را تنظیم کند و نگذارد پریشانی خاطر قدرت تفکر او را خدشه دار سازد، با دیگران همدلی کرده و امیدوار باشد (گلمن، ۱۳۸۰).
هوش هیجانی به منزله توانایی تشخیص، پردازش و مدیریت هیجانهای خود و دیگران تعریف شده است (مایر، کارسو و سالووی، ۲۰۰۰ : به نقل از انجل برگ و اسجوبرگ ، ۲۰۰۴، به نقل از نوری، ۱۳۸۳).
هوش هیجانی مفهومی چند عاملی از تواناییهای شخصی و اجتماعی است که به ما در برابر مطالبات روزمره کمک می کند (سیاروچی و همکاران، ۲۰۰۱، به نقل از نوری ۱۳۸۳). تواناییهای هیجانی شخص و اجتماعی کلیدی که ساختار عاملی هوش هیجانی را تشکیل می دهند به شرح زیر بیان می‌دارند:
* خود توجهی: توانایی ادراک و ارزیابی دقیق خود
* جرات مندی: توانایی بیان سازنده‌ی هیجانات
* تحمل استرس: توانایی مدیریت موثر هیجانات
* کنترل تکانه: توانایی کنترل هیجانات
* واقعیت آزمایی: توانایی رواسازی عینی احساسات و افکار
* انعطاف پذیری: توانایی سازش یافتگی با افکار و احساسات در موقعیت های جدید
* حل مسأله: توانایی حل مشکلات شخصی و بین شخصی
ویژگیهای هوش هیجانی
وقایع زندگی را می توان به دو دسته وقایع مهم (مانند ازدواج و مرگ افراد خانواده) و وقایع روزمره (همچون ملاقات یک دوست) تقسیم نموده هوش هیجانی از عامل های مهم در زندگی افراد بوده که بر روی هر دسته از وقایع زندگی تأثیر بسیار دارد.
ویژگیهای هوش هیجانی همچون درک، توصیف، فهم و مدیریت احساس باعث مقابله‌ی کارآمد افراد با استرس های روزانه و وقایع مربوط و نیز اتفاقات مهم زندگی بوده و نتایجی همچون سلامت روانی، کیفیت مطلوب روابط، رضایت شغلی، رضایت تحصیلی و سلامت بدنی را در پی خواهد داشت. بر اساس مطالب موجود در زمینه‌ی هوش هیجانی می توان به دو رویکرد اشاره کرد:
رویکرد نخست، تحت عنوان رویکرد توانایی است که توسط مایر، کارسو و سالووی (۱۹۹۹) مطرح گردید. بر اساس این دیدگاه هوش هیجانی شامل مجموعه‌ای از تواناییها می باشد و بر اهمیت اطلاعات عاطفی تأکید دارد. منطق زیر بنایی رویکرد توانایی این است که هیجان‌ها یا عواطف علامت های روابط هستند.
سیر مطالعه‌ی هوش هیجانی
از لحاظ تاریخی پیدایش هوش هیجانی را می توان در چند دوره مورد بررسی قرار داد:
۱- سالهای ۱۹۶۹-۱۹۰۰ : در این دوره قلمرو آزمونهای هوش گسترش یافته و موضوعات هوش و هیجان به طور مجزا و تفکیک شده مورد توجه قرار گرفته بودند در این مقطع داروین درباره‌ی توارث و تکامل به بحث پرداخت. همزمان با گستردیگ آزمونهای هوش، روان‌شناسان به تحقیق در زمینه‌ی هوش کلامی اقدام نمودند (سیاروچی و همکاران، ۲۰۰۱).
۲- سالهای ۱۹۸۹-۱۹۷۰ : در این دوره حوزه‌ی مطالعاتی شناخت و تأثیر متقابل احساسات و هیجانات در تفکر مورد توجه قرار گرفت. در این دوره قلمرو پژوهش در زمینه‌ی ارتباط غیر کلامی، بر حول محور درک اطلاعات موجود در ارتباطات غیرکلامی مانند حالات منعکس در چهره افراد متمرکز گردید (مارلو، ۱۹۸۶).
در سال ۱۹۸۳ هووارد گاردنر شروع به نوشتن کتابی تحت عنوان «قالب های ذهن» کرده گاردنر در این کتاب عنوان می نماید که فقط یک نوع هوش وجود ندارد. او در کتاب خود به قابلیت های هفت گانه ای اشاره می کند، این قابلیت ها عبارت اند: مهارت زبانی، توانایی منطقی – ریاضی، قدرت تجسم، نبوغ در تحرک و جنبش، استعداد موسیقی، مهارتهای بین فردی و ظرفیت درون فردی.
منابع و مآخذ
- اکرایی، سالیمن (۱۳۸۰)، آیا می دانید هوش هیجانی یا بهره هیجانی چیست؟ تهران. نشریه‌ی موفقیت شماره ۳۸.
- احمدی رق آبادی، علی (۱۳۸۴) ، بررسی ارتباط هوش هیجانی و بهداشت در دانش آموزان مقطع پیش دانشگاهی، شهرستان رشت، سال تحصیلی ۸۴-۱۳۸۳ . پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
- باتلر، لیگیان… هوپ، تونی(۱۳۸۲)، راهنمای سلامت روان، ترجمه قراچه داغی، تهران: نشر البرز.
- برکابی، بیژن – خوئینی، حسین (۱۳۸۲)، بررسی سلامت روانی دانشجویان دانشگاه بین المللی امام خمینی و دانشگاه علوم پزشکی قزوین، پایان نامه، کارشناسی ارشد، دانشگاه بین المللی امام خمینی.
- بنی جمالی، ش. احمدی، ح (۱۳۷۰) بهداشت روانی و عقب مانده ذهنی. تهران. نشر نی.چاپ دوم. تهران: نشر نی.
- بهرامی، هادی (۱۳۸۱)، آزمون های روانی (مبانی نظری)، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
- جوانشیر، اسد (۱۳۸۳). رابطه هوش هیجانی، سلامت روان و فرسودگی شغلی، پایان نامه، چاپ نشده، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
- جوهری تیموری، ساسان (۱۳۸۴)، موضوع همبستگی بین سلامت روانی بر اساس GHQ و نگرشهای ناسالم بر اساس DAS در دانشجویان پزشکی دانشگاه آزاد واحد مشهد، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد مشهد.
- خائف الهی، احمدعلی (۱۳۸۲)، هوش هیجانی، مجله مدیریت توسعه، ۱۸.
- خداپناهی، محمد کریم (۱۳۸۱)، انگیزش و هیجان، تهران: انتشارات سمت.
- خداوندی رآهدانه، شهین (۱۳۸۳)، بررسی تأثیر هوش هیجانی به میزان رضایت از زندگی زناشویی، پایان نامه، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
- دادستان، پریرخ، (۱۳۷۸). روان شناسی مرضی تحولی، تهران: انتشارات سمت. جلد دوم.
- دهقانی آرانی، منصور (۱۳۷۴)، بررسی رویدادهای زندگی، شیوه مقابله و حمایت اجتماعی با سلامت روانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن.
- رضوانی، فاطمه (۱۳۸۶). تأثیر آموزش هوش هیجانی بر سلامت روان مادران کودکان فلج مغزی، پایان نامه، کارشناسی ارشد، اصفهان.
- ساعتچی، محمود (۱۳۷۶)، روان شناسی بهره وری، تهران، موسسه نشر ویرایش، چاپ اول.
- سپهریان آذر، فیروزه (۱۳۸۵)، ساخت و هنجاریابی آزمون هوش هیجانی بر اساس نظریه های موجود فرهنگ بومی و ارزشیابی تأثیر آموزش آن بر شیوه های مقابله با استرس در بین دانش آموزان دبیرستانهای ارومیه در سال تحصیلی ۸۵-۱۳۸۴ ، پایان نامه دکترا، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
- سیاروچی و همکاران (۲۰۰۲)، هوش عاطفی در زندگی روزمره، ترجمه نوری، اصغر و همکاران، (۱۳۸۳) انتشارات: نوشته اصفهان.
- سیاروچی، فورگاس، ژ، مایر، ج (۱۳.۸۳)، هوش عاطفی در زندگی روزمره، ترجمه الف، نوری، امام زاده ای و ح، نصیری، اصفهان: نوشته: چاپ اول.
- شابلو، سعید (۱۳۸۲)، بهداشت روانی، تهران: انتشارات رشد.
- کاپلان، هـ – سادوک، ب (۱۹۹۱)، خلاصه روان پزشکی (علوم رفتاری – روان پزشکی بالینی). ترجمه ن، پورافکاری، (۱۳۷۲). تبریز، انتشارات ذوقی.
- گلمن، د (۱۳۷۹)، هوش هیجانی، ترجمه ح، بلوچ . تهران: انتشارات جیحون.
- گلمن، دانیل (۱۳۸۲)، هوش هیجانی، مترجم: پارسا، نسرین، تهران: انتشارات ارشد.
- گلمن، د (۱۳۸۰)، هوش هیجانی در کار، ترجمه ابراهیمی، بهمن، جوینده، محسن، تهران، انتشارات بهین دانش.
- گنجی، حمزه (۱۳۷۶)، بهداشت روانی، تهران: نشر ارسباران.
- لشگری، محمد، بررسی مروری بهداشت روانی در اسلام. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمان قزوین، شماره ۲۴. زمستان: ۱۳۸۱ ،۷۲ و ۷۳.
- مارشال ریو، جان (۱۳۷۶). انگیزش و هیجان، ترجمه محمدی، سید یحیی، تهران: ویرایش.
- میلانی فر، بهروز (۱۳۷۶)، بهداشت روانی، تهران: انتشارات قومس، چاپ ششم.
- علی پور، مهران (۱۳۸۳)، بررسی هوش هیجانی مجرمان زندانی و افراد عادی و رابطه آن با سلامت روان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
- نجات، حمید، ایروانی، محمود (۱۳۷۸) مفهوم سلامت در مکاتب روان شناسی، فصلنامه اصول بهداشت روانی، شماره ۳.
