تعداد صفحات: ۱۲۵ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : طرح پژوهش
مقدمه…………………………………… ۱
بیان مسئله پژوهش…………………………. ۳
سؤالات پژوهش …………………………….. ۴
فرضیه‌های پژوهش…………………………… ۴
اهمیت موضوع……………………………… ۵
اهداف پژوهش……………………………… ۷
تعاریف: الف)تعاریف مفهومی………………… ۸
ب)تعاریف عملیاتی………………… ۹
فصل دوم : پیشینه پژوهش( نظری و تجربی)
الف) پیشینه نظری
انگیزش رفتار…………………………….. ۱۱
نظریه‌های انگیزش………………………….. ۱۳
۱) نظریه ارگانیسمی مازلو………………. ۱۳
- نظریه زیست، بقا، وابستگی و رشد………. ۱۶
- نظریه نیازهای آشکار……………….. ۱۷
انگیزه پیشرفت……………………………. ۱۸
خاستگاه‌های انگیزه پیشرفت………………….. ۱۹
مبانی نظری انگیزه پیشرفت………………….. ۲۰
۱) نظریه برنارد واینر…………………. ۲۴
۲) نظریه جان اتکینسون…………………. ۲۴
۳) نظریه اسپنس و هلمریچ……………….. ۲۶
۴) نظریه پارسونز……………………… ۲۶
همبستگی‌های شخصیت ………………………… ۲۷
روابط متقابل والدین و فرزندان……………… ۲۹
بررسی عوامل مؤثر در انگیزه پیشرفت………….. ۳۰
الف) اقتصاد خانواده ………………….. ۳۱
ب) شغل والدین………………………… ۳۲
ج) سواد والدین……………………….. ۳۴
فاکتورهای مهم برای پیشرفت…………………. ۳۵
آموزش انگیزه پیشرفت………………………. ۳۷
ب) پیشینه تجربی :
۱ – تحقیقات انجام شده در خارج از ایران……… ۳۸
۲ – تحقیقات انجام شده در ایران…………….. ۴۱
فصل سوم : روش پژوهش
روش پژوهش……………………………….. ۴۶
جامعه آماری……………………………… ۴۶
روش نمونه‌گیری……………………………. ۴۷
حجم نمونه……………………………….. ۴۸
ابزار پژوهش……………………………… ۴۸
پایایی و اعتبار آزمون…………………….. ۵۰
روش آماری……………………………….. ۵۲
شیوه اجرا……………………………….. ۵۲
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده‌ها
یافته های پژوهش …………………………. ۵۵
فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری
بحث و نتیجه‌گیری………………………….. ۸۰
محدودیت‌های پژوهشی………………………… ۹۶
پیشنهادات……………………………….. ۹۷
منابع پژوهش……………………………… ۹۸
پیوست ها
مقدمه
خانواده نخستین محیط اجتماعی است که کودک را تحت سرپرستی و مراقبت قرار می‌دهد . از این رو بیش از محیط‌های دیگر اجتماعی در رشد و تکامل فرد تأثیر دارد و کودک بیش از آن‌که از اوضاع خارجی متأثر شود تحت تأثیر خانواده قرار می‌گیرد ( شعاری نژاد ، ۷۳) . اثرات و نفوذ خانواده در رشد کودک و نوجوان بی‌شمار است.
خویشتن پنداری و احساس ارزشمندی نوجوان ، از نگرشهای اعضای خانواده خصوصاً پدر و مادر نسبت به او شکل می‌گیرد. هرگاه والدین در هر یک از مراحل رشد به کودک مسئولیت در خور توانش بدهند به تدریج درباره خود به عنوان یک فرد قابل اعتماد و شایسته می‌اندیشد.
اگر والدین صادقانه به او محبت کنند او دوست داشتن دیگران و مورد علاقه دیگران بودن را یاد می‌گیرد و بالاخره اگر والدین از اعتماد او نسبت به استقلال یافتن جلوگیری نکنند، او قادر خواهد بود در خلال دوره نوجوانی به درجه و میزان لازم از آزادی دست یابد و به تدریج خود را از آن وابستگی کودکانه رها سازد ( نوابی نژاد ، ۸۰).
شرایط خاص مدرسه و چگونگی روابط عاطفی حاکم بر خانواده ، نقش به سزایی در رفتار تحصیلی و پیشرفت کودک و نوجوان دارد ، بنابراین بررسی عوامل موجود در محیط خانواده و تأکید بر فضای حاکم بر خانواده به عنوان یکی از عوامل مهم و قطعی و نیز تعیین کننده در عملکرد تحصیلی کودکان و نوجوانان مورد توجه بسیاری از تحقیقات اجتماعی می‌باشند.
بیان مسئله پژوهش
پژوهش‌های انجام‌شده نشان داده‌اند که افراد دارای انگیزه‌ی پیشرفت زیاد در انجام کارها و ازجمله یادگیری ، بر افرادی که از این انگیزه بی‌بهره‌اند، پیشی می‌گیرند. انگیزش پیشرفت را می‌توان در بزرگسالی بهبود بخشید. هنگامی‌که افراد در رابطه با اهمیت انجام دادن کارهای مهم و درباره موقعیت آینده افراد موفق و درباره راههای رسیدن به هدف آگاهی داده می‌شوند،پیشرفت بیشتری از خود نشان می‌دهند (فرجی،۱۳۷۵).
از همین جا روشن می‌گردد که نیاز به پیشرفت برای دانش‌آموزان از ارزش بالایی برخوردار است ، به این جهت در برنامه‌های درسی باید از این عامل تربیتی حداکثر بهره‌گیری را نمود . معلمان و والدین هر چه بیشتر با فنون تربیتی و روانشناسی آشنایی پیدا کند آسان‌تر و بهتر می‌توانند نیاز به پیشرفت را آموزش دهند. در واقع تلاش برای افزایش انگیزه پیشرفت در سطح دانش‌آموزان ، نخستین گام برای اجرای درسهای روانی تربیتی و هدف نهایی آموزش و پرورش در مدارس است.
نظریه نیازهای آشکار
این تئوری در سال ۱۹۳۸ توسط ماری ارائه گردید و توسط اتکینسون به صورت کاربردی درآمد . در این تئوری فرض بر این است که مجموعه‌ای از نیازها موجب ایجاد انگیزه در انسانها می‌شوند. به عقیده ماری ، گروههای متعددی از نیازها وجود دارند که برای انسانها مهم بوده و در هر مقطع زمانی تعدادی از این نیازها فعال شده و خود را آشکار می‌سازند. و به جای این که از یک نظم و ترتیب خاص پیروی کنند و موجب انگیزش شوند ، به صورت هم‌زمان فعالیت خود را نشان می‌دهند. برخی از این نیازها عبارتند از : کسب موفقیت ، تعلق ، استقلال ، هیجان ، نظم ، قدرت ارائه خودنمایی و . . . .
تمام نیازهای ماری اکتسابی بوده و بر خلاف مازلو هیچگونه ترتیب و سلسله مراتبی برای آنها قائل نشده است و علاوه بر این وی معتقد است هر نیاز دارای دو جزء یعنی جهت و شدت است. وجود شرایط محیطی مناسب برای آشکار شدن یک نیاز ضروری است.
انگیزه پیشرفت
به اعتقاد روانشناسان « انگیزه پیشرفت » میل و اشتیاق یا تلاش و کوششی است که فرد برای دستیابی به یک هدف یا تسلط بر اشیا و امور یا افراد و اندیشه‌ها و رسیدن به یک معیار متعالی از خود ابراز می‌دارد. با وجود آن که انگیزه پیشرفت دارای برنامه ریزی و کوششی در راه تعالی و کمال است ، نگرش به سوی موفقیت است که اهمیت دارد نه خود موفقیت .
دیوید مک‌کللند و همکارانش ، نخستین کسانی بودند که بررسیهای خود را درباره ماهیت و اندازه‌گیری پیشرفت آغاز کردند. وی با بررسی علل صعود و سقوط تمدنهای باستانی و الگوهای رشد اقتصادی آنها احساس نمود که به عامل روانی و انگیزه‌های اجتماعی مردم هر کشور توجه و اهمیت لازم داده نشده است.
به عقیده او ، تفاوت در سطح و میزان انگیزش پیشرفت از عوامل بسیار مؤثر در الگوهای رشد و افت بوده است.
نیاز به پیشرفت مفهومی کلی است که جهت یا سوگیری مجموعه‌ای از صفات شخصیت را نشان می‌دهد . به عبارت کلی‌تر « نیاز به پیشرفت یعنی نیاز به کسب موفقیت» که محدود به موفقیت در یک شغل یا حرفه نمی‌شود.
خاستگاه‌های انگیزه پیشرفت
نیاز به پیشرفت بی شک به عواملی چند وا بسته است که عبارتند از: ارزشهای فرهنگی ، نظامهای روابط اجتماعی ، فرآیندهای تربیتی ، تعاملهای همتایان و روشهای کاربردی پرورش کودک. از این میان مؤثرترین آنها ، روشهای پرورشی کودک و ارزشهای فرهنگی هستند .
وینترباتوم (۱۹۵۵) ، پدران و مادران ۳۰ پسر گروههای سنی هشت تا بیست ساله طبقه متوسط را به وسیله آزمون اندر یافت ، روش مصاحبه و پرسش‌نامه ، مورد بررسی قرار داد و با سنجش نیروی نیاز این کودکان نتیجه گرفت ، مادران پسرانی که دارای انگیزه پیشرفت بالایی هستند با آن دسته از پسرانی که چنین انگیزه‌ای ندارند در سه روش با هم تفاوت دارند :
- برای پسرانشان ملاکهای ارزشی بالایی تعیین می کنند.
- از فرزندان خود ، آزادی و رفتار سنجیده و ارزنده را از همان آغاز کودکی انتظار دارند.
- پسران خود را با عشق و علاقه و بوسیدن و در آغوش کشیدن پاداش می‌دهند.
منابع پژوهش
- اچ . مازلو ، ابراهام (۱۳۶۷). انگیزش و شخصیت (احمد رضوانی ، مترجم)،تهران : انتشارات آستان قدس.
- ال، اسپالوتیگ (۱۳۷۷) . انگیزش در کلاس (حسن یعقوبی – ایرج خوش خلق ، مترجمان) ، تبریز : انتشارات تربیت معلم.
- امین‌فر ، مرتضی(۱۳۷۶). علل و عوامل افت تحصیلی و چگونگی کاهش آن ، فصلنامه تعلیم و تربیت : شماره ۱۳ و ۱۴ .
- باقری راد ، محمد (۱۳۷۳). بررسی عوامل مؤثر در ترک تحصیلی دانش‌آموزان ، مرکز تحقیقات آموزش‌وپرورش تهران .
- بال ، ساموئل(۱۳۷۳) . انگیزش در آموزش و پرورش ( علی‌اصغر مدد، مترجم)، انتشارات دانشگاه تبریز.
- پارسا ، محمد (۱۳۷۶). روانشناسی انگیزش و هیجان ، تهران : انتشارات سخن.
- پور افکاری ، نصرت الله (۱۳۷۳) . فرهنگ جامع روانشناسی و روانپزشکی ، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
