تعداد صفحات: ۱۸۹ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول ۱
مقدمه ۲
بیان مسئله ۶
اهمیت و ضرورت تحقیق ۸
اهداف تحقیق ۱۱
سئوالات تحقیق ۱۲
فرضیه های تحقیق ۱۴
تعاریف عملیاتی ۱۵
فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق ۱۶
تعاریف مفهومی انگیزه ۱۷
انگیزه شناسی معلمان ۲۱
ویژگی های معلمان با انگیزه ۳۲- ۲۵
رابطه نیازه با انگیزه ۳۳
انواع طبقه بندی انگیزه ها ۳۴
انگیزه های اولیه و ثانویه ۳۵
انگیزه های گرایشی و اجتنابی ۳۶
انگیزه های فیزیکی ،اجتماعی، روانی ۳۷
نظریه های انگیزش ۳۹
نظریه های انگیزه و رفتار ۴۰
نظریه کورت لوین ۴۰
نظریه مزلو ۴۱
نظریه انتظار ۴۴
طبقه بندی معاصرازتئوری های انگیزش ۴۶
تئوری های درون زاد و برون زاد ۵۱- ۴۶
تئوری دو جنبه ای انسان ۵۲
تئوری انگیزش موفقیت ۵۳
تئوری نیازهای زیستی تا تعلق و رشد ۵۴
انگیزش در عمل ۵۸- ۵۵
برخی راهکارهای ایجاد انگیزه در معلمین ۵۹
روشهای نوین تدریس ۹۱- ۶۱
تکنولوژی آموزشی و روشهای جدید تدریس ۹۲
استفاده از ابزار تکنولوژی جدید درامرآموزش وپرورش ۹۶
پیشینه تحقیق ۱۱۵-۱۰۲
فصل سوم : روش اجرای تحقیق ۱۱۶
جامعه آماری ۱۱۷
حجم نمونه ۱۱۷
ابزار اندازه گیری ۱۱۷
روایی و اعتبار ابزار اندازه گیری ۱۱۷
روش جمع آوری اطلاعات ۱۱۸
روش آماری ۱۱۸
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها ۱۱۹
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری ۱۶۲
یافته های تحقیق ۱۷۱-۱۶۳
پیشنهادات ۱۷۲
محدودیت ها ۱۷۳
ضمائم و منابع ۱۷۴
مقدمه
تاریخ همواره شاهد نبردها و مصیبت هایی بوده که به دلیل سرکشی نفس بشرپ دید آمده اند دیروز صدای شمشیرها و امروز غرش انواع سلاح های جنگی را کسانی برپاکرده اند که یا تعلیم ندیده اند یا تعلیم آنها همراه با تهذیب نفس نبوده، پس هیچ گاه نباید نقش و جایگاه ارزشمند معلم را نادیده گرفت.
معلم امانتی خطیر و پرارزش را دراختیار دارد و باید امانتدار باشد اوچه درتربیت فرزندان درمحیط خانه وچه رهبری سیاسی- اجتماعی نقش مهمی دارد وباید برای معلم شرایطی فراهم باشد تا به این وظیفه مهم خودجامعه عمل بپوشاند و درقرآن کریم نیز به نقش ارزشمند معلمان اشاره شده است و نهج البلاغه بهای معلم را با بهشت مقایسه کرده است.
بهترین برنامه ها و غنی ترین محتوای آموزشی بدون وجود مربیانی کارآزموده و با انگیزه به ثمرنخواهد رسید پس می توان با افزایش انگیزه در فردکارایی او را افزایش داد تا از اتلاف وقت و هدر رفتن نیروهای بالقوه جلوگیری کرد امروزه رابطه انگیزه وکارآمد بودن کارکنان و بازده سازمانی اهمیت فراوان دارد. (گنجی ۱۳۷۶ ، ص ۲۳ ) .
در دهه های اخیربه این مطلب تأکید شده است که آموزش و پرورش زیربنای توسعه اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی هرجامعه است . بررسی عوامل مؤثردر پیشرفت و ترقی جوامع نشان می دهدکه همه این کشورها ، آموزش وپرورش توانمند وکارآمدی داشته اند. نگاهی به تاریخ ملل نیز بیان کننده این واقعیت است که دوران شکوفایی و درخشیدن آنها با رشد و پویایی نظام های آموزشی و پرورش آنان مقارن بوده است.
بیان مسئله
با عنایت به اینکه یکی از مشکلات نظام های آموزش و پرورش درسراسرجهان افت تحصیلی است و جامعه ما هم در این رهگذر سالانه میلیاردها ریال از سرمایه کشور را از دست می دهد و با توجه به اینکه روش های سنتی و بدون انعطاف گذشته در این امر دخالت بسیاری دارد و همچنین دراین راستا نقش معلم در پیشگیری ازاین افت، حیاتی است و با عنایت به اینکه کسب علوم وفنون جدید درسایه بهره گیری از روشهای نوین آموزشی امکان پذیراست و معلم درجهت دستیابی به این هدف نقش اساسی را به عهده دارد لذا شناخت معلم وکشف نیازها وعوامل ایجادکننده انگیزه های وی می تواند در اثر بخشی فرایند تدریس نوین باعث پویایی و رشد نظام یادگیری وکارایی نظام آموزش و پرورش شود و همچنین باتوجه به ارتباط بین انگیزه معلمان با عملکرد دانش آموزان و اینکه معلم با انگیزه دانش آموز با انگیزه بارمی آورد.
این سئوال مطرح است که راهکارها و عوامل ایجادکننده انگیزه معلمان چیست ؟ به نقل از رضوی ۱۳۷۳ : « باتوجه به اینکه بررسی های مختلف نشان می دهدکه فردی که نسبت به شغل خود انگیزه کافی را ندارد و از آن احساس رضایت نمی کند ، همواره تا آخرین روزهای زندگی شغلی خود ، هم خود رنج می برد و هم دیگران ؛ به ویژه اگر معلم باشد موجب نابسامانی های رفتاری ، عاطفی وآموزشی دانش آموزان می شود».
تعاریف مفهومی انگیزه
اصطلاح انگیزه درزندگی روزمره در حوزه وسیع تر ازمعنی کاربردی آن درروانشناسی بکارمی رود . زیرا تمام عادتها ، محرک های خارجی ، هیجانها و هدفها را شامل می شود ( علوی ، ۱۳۷۱ ، ص ۱۲۱)
کلمه ( Motivation ) از ریشه لاتینی ( Movere ) به معنای جنبش و حرکت مشق شده است و بنا براعتقاد « مان ( Munn ) » انگیزش تنها برباعث ها و انگیزه های ذاتی زیاد یا درونی اطلاق می شود ».
همچنین تیوان و اسمیت ساختارلازم برای فعالیت یک موجود زنده را انگیزش می نامند ( اورنسون [] ، ترجمه شکوکن ، ۱۳۷۰ ، ص ۸۰ ).
ابراهام مزلو می گوید:
« قبل ازهرگونه تعریف از انگیزش فرد بایستی به عنوان یک کل وسازمان درنظرگرفته شود، بدین معنی که انگیزش برطرف کننده نیاز بخشی از موجود نیست ، بلکه کل یک موجود را برمی انگیزد . بنابراین در تعریف از انگیزش کاربرد عباراتی همچون نیاز معدی دهانی یا نیاز تناسلی بی معنی است.» ( مزلو ، ۱۳۷۰ ، ص ۱۲۱ ، ترجمه احمد رضوانی)
انگیزه شناسی معلمان
فرانسس کمرر ( ۱۹۹۰ ، ص ۱۷۵ ، ترجمه نفیسی ، ۱۳۷۷ ) درمورد حمایت جامعه و وزارت آموزش وپرورش از هنجارهای عملکردی معلمان جهت تقویت انگیزه های آنها می نویسد:
« معلمان برای اینکه درعملکرد خود اثربخش باشند و اهداف تعلیم وتربیت یا آموزش و پرورش را به پیش ببرند همواره لازم است به نحو ممکن برای بروز عملکرد مناسب در ایفای نقش خود برانگیخته شوند ، یعنی ازطرف مدیرمدرسه ، اداره ، جو مدرسه و . . . با تقویت رفتارهای مثبت روبرو شود.»
تشکیلات آموزش وپرورش می بایست با تأمین و تعریف سازوکارهای لازم همواره درصدد تقویت انگیزه معلمان برآینده معلمی که برای تدریس خود مطالعه می کند و با آمادگی لازم درکلاس حاضرمی شود با سایرمعلمان متفاوت است و مرجع پشتیبانی کننده این رفتار پسندیده را باید تقویت نماید ( هورست ، ۱۹۹۰ ، ص ۲۱۳ ).
درغیراین صورت معلم پرکار دچارنارسایی انگیزشی می شودکه نشانگرعدم تمایل به عملکرد مطلوب است . نارسایی های ناشی از دانش شغلی معلم و مهارت های او درپاسخ به نارسایی های انگیزشی شکل می گیردکه عامل آن را باید درضعف نظام استخدام تربیت معلم ، نگه داشت نیروی انسانی ، برآوردن نیازمندی های طبیعی پرسنل جستجو کرد.
معلمان با انگیزه از دیدگاه اسلام
اخلاق الهی در حفظ روحیه سالم مؤثر است . در آیات قرآن به هشت عامل اساسی که باعث مصونیت از فشارروانی و ایجاد انگیزه شغلی می گردد اشاره شده است که عبارتند از :
۱- ایما به خدا به عنوان اصلی ترین و اساسی ترین معنای مفهوم بخش حیات
۲- ایمان به آخرت به معنای جاودانه بودن انسان و بازگشت او به سوی خداست
۳- انجام عمل صالح و مفید و سازنده و ارزنده
۴- بخشش به عنوان یک عمل صالح بسیار ارزنده که به شخص نیروی سازندگی می بخشد .
۵- توکل و استعانت از نیروی لایزال الهی درکلیه امور
۶- صبر و شکیبایی در مقابل مشکلات و سختی ها
۷- اطمینان خاطر و آرامش روحی
۸- گشایش و فرج پس از سختی ها توسط خداوند ( هاشمی ، ۱۳۷۳ ، ص ۸۰ ).
منابع
۱- دکتر شعاری نژاد- اکبر- یادداشت هایی درباره نظریه های انگیزش در آموزش وپرورش- انتشارات پویا- چاپ اول سال ۱۳۷۸ .
۲- دکتر پارسا- محمد- روان شناسی تربیتی- انتشارات سخن- جلد اول- بهار ۱۳۷۴
۳- بال- ساموئل- انگیزش درآموزش وپرورش- ترجمه ی دکترسیدعلی اصغر مسدد- انتشارات دانشگاه شیراز- چاپ اول ۱۳۷۳ .
۴- هاشمی- سید مهدی- قران درمانی- سمینار روان شناسی در اسلام- انتشارات آگاه- سال ۱۳۷۳
۵- گنجی- حمزه- بهداشت روانی- انتشارات ارسباران- سال ۱۳۷۶
۶- الوانی- سید مهدی- مدیریت عمومی- انتشارات نشر نی- تهران- سال ۱۳۷۵
۷- میرکمالی- سیدمحمد- رهبری و مدیریت آموزشی- انتشارات رامین- سال ۱۳۷۴
۸- علوی- سیدامین ا . . .- روان شناسی مدیریت و سازمان از رفتار سازمانی- انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی- سال ۱۳۷۱ .
۹- رحیمی نیک- اعظم- تئوری نیاز و انگیزش- انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی- واحدتهران- سال ۱۳۷۴ .
۱۰- شعبانی- حسن- مهارت های آموزشی روشها و فنون تدریس- انتشارات سمت- تهران- سال ۱۳۸۵ .
۱۱- میرزا محمدی- محمد حسن- الگوها وفنون تدریس- انتشارات پوران پژوهش- تهران- سال ۱۳۸۳
۱۲- صفوی- امان ا.. . .- کلیات روشها و فنون تدریس- انتشارات نشرمعاصر- تهران- سال ۱۳۸۱
۱۳- دهنوی- محمدعلی- الگوها و روشهای مطالعه و تدریس- انتشارات رشد- تهران- سال ۱۳۸۰
۱۴- بهرنگی- محمدرضا- الگوها و فنون تدریس- انتشارات اشکان- تهران- سال ۱۳۸۴
۱۵- سنگری- محمد رضا- طراحی آموزشی و روش تدریس- انتشارات مدرسه- تهران- سال ۱۳۸۳
۱۶- حریرفروش- زهرا- راهنمایی عملی الگوهای تدریس- انتشارات شورا- سال ۱۳۷۷
۱۷- یغما- عادل- کاربرد روشها و الگوهای تدریس- انتشارات مدرسه- سال ۱۳۸۱
۱۸- نایلی- محمدعلی- رهبری و مدیریت آموزشی- انتشارات رامین- سال ۱۳۷۴
۱۹- دلاور نقش بندی- علی- تحلیل آماری در روان شناسی و علوم تربیتی- انتشارات ارسباران- سال ۱۳۷۷ .
۲۰- دکتر رضائیان- علی- مبانی مدیریت رفتار سازمانی- انتشارات سمت- ۱۳۸۵
۲۱- خواجه زاده- محمد- فصلنامه مدیریت آموزشی- انتشارات معلم- سال ۱۳۷۳
۲۲- تدریس حسنی- داریوش- بررسی راهکارهای ایجاد انگیزه در معلمان برای ارتقای کیفیت آموزشی- انتشارات مدرسه- بهار ۱۳۷۸
۲۳- شفیع آبادی- عبدا. ..- راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه ای- انتشارات دانشگاه روان شناسی و علوم تربیتی- تهران- بهار ۱۳۶۷
۲۴- ابراهیمی- محمدرضا- بررسی روشهای تقویت انگیزه مطالعه و پژوهش درمعلمان- شورای تحقیقات- استان اصفهان- سال ۱۳۸۲
۲۵- آقازاده- محمد- بررسی انگیزه شناسی کار – فصلنامه انگیزش – انتشارات نوپردازان – سال ۱۳۸۲
۲۶- کدیور- پروین- بررسی انگیزش بر کار و رفتار- فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت شماره ۸- بهار ۱۳۷۷
۲۷- فرخی- سعادتی- محمدحسن- ناصر- راههای افزایش کارایی و انگیزه معلمان به منظور ارتقای کیفیت آموزش- اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان- سال ۱۳۷۸
۲۸- رافقی- نریمانی- مهدی- فریده- بررسی عوامل مؤثر در رضایت و عدم رضایت شغلی معلمان و افزایش کارایی آنان- چکیده تحقیقات- ۱۳۸۰
۲۹- اورنسون- روان شناختی اجتماعی- ترجمه دکترحسین شکرکن- انتشارات رشد- سال ۱۳۷۰
۳۰- لئونارد- کازمایر- اصول مدیریت- ترجمه اصغر نوروزیان- انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی- سال ۱۳۷۵
۳۱- مازلو- آبراهام- انگیزش و شخصیت- ترجمه احمد رضوانی- چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی- سال ۱۳۷۰
۳۲- دیویس- کیت- مقدمه ای بر روابط انسانی- ترجمه ناصر رحیمی- انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی- سال ۱۳۵۶
۳۳- وایلزکمبل- مدیریت و رهبری آموزشی- ترجمه محمدعلی طوسی- انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی- سال ۱۳۷۶
۳۴- هاگمن- گیزلا- انگیزش و مدیریت تحول- ترجمه علی محمدگودرزی- انتشارات خدمات فرهنگی رسا- سال ۱۳۷۸ .
۳۵- پی رابینز- استیفن- مبانی مدیریت رفتارسازمانی- مترجمان علی پارسائیان- سید محمد اعرابی- انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهش ها- سال ۱۳۷۴
۳۶- گالبرایت وکامینگز- مدیریت رفتار در سازمانها- ترجمه اعرابی- انتشارات رسا- سال ۱۳۷۶
۳۷- ستیرز- دبلپر- ریچارد ام- سیمان- انگیزش و رفتار درکار- ترجمه سید امین ا . . . علوی- انتشارات پیام نوین
۳۸- ان کمرر- فرانسس- برنامه ریزی آموزشی مبتنی برانگیزش- ترجمه عبدالحسین نفیسی- انتشارات پژوهشکده تعلیم و تربیت- سال ۱۳۷۸
۳۹- اندرسون- لوین- اثر بخشی معلمان در فرایند تدریس – ترجمه محمد امینی- انتشارات پیام-۱۳۷۷.
