تعداد صفحات: ۱۷۹ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه ۲
بیان مسئله ۷
اهمیت و ضرورت مسئله ۹
سوالات تحقیق ۱۱
اهداف تحقیق ۱۲
انگیزه پژوهشگر ۱۳
تعاریف واژه های کلیدی ۱۵
فصل دوم
ادبیات و پیشینه های پژوهش
تاریخچه اطلاع رسانی ۲۰
ظهور کتاب به عنوان رساله ۲۳
ظهور رسانه های صوتی و تصویری ۲۴
انقلاب ارتباطی با رایانه ها ۲۵
فن آوری اطلاعات ۳۰
اهمیت و ضرورت فن آوری اطلاعات ۳۸
برنامه ریزی در جهت بکارگیری فن آوری اطلاعات ۴۰
فن آوری ارتباطات ۴۱
فن آوری اطلاعات در برخی کشور ها ۴۶
برنامه جامع فناوری اطلاعات دانشگاه واشینگتن شرقی ۵۰
نقش فنآاوری اطلاعات و ارتباطات ۵۳
آموزش مجازی ۵۵
زیر ساخت آموزش مجازی ۵۷
مواد درسی در آموزش مجازی ۵۸
کلاس در آموزش مجازی ۶۱
اینترنت ۶۲
تاریخچه اینترنت ۶۳
سازمان شبکه ای ۶۳
قابلیت های اینترنت ۶۶
عوامل گسترش اینترنت ۶۷
شبکه جهانی وب ۷۰
اینترانت ۷۱
اکسترانت ۷۲
آموزش از طریق شبکه ۷۲
موضوعات آموزش online ۷۵
عناصر آموزش online ۷۷
نقش آموزش online در آموزش عالی ۷۹
کیفیت یاددهی- یادگیری در آموزش عالی ۷۹
کیفیت آموزش و یادگیری ۸۲
ساختار کیفیت در نظام آموزشی ۸۵
برنامه ریزی جهت یاددهی- یادگیری در نظام آموزش عالی ۸۷
بهبود کیفیت آموزش در آموزش مجازی ۸۹
کاربرد روشهای تدریس در آموزش مجازی و مرسوم ۹۲
تعریف و تحلیل تدریس سنتی ۹۳
تدریس مجازی ۹۸
الگوها و روشهای تدریس مجازی ۹۹
آموزش برنامه ای ۱۰۲
آموزش به وسیله رایانه ۱۰۳
آموزش انفرادی تجویز شده ۱۰۴
آموزش انفرادی هدایت شده ۱۰۴
روش بحث گروهی ۱۰۵
روش مشارکتی ۱۰۷
ارزشیابی ۱۰۸
اهمیت و ضرورت ارزشیابی ۱۰۹
انواع ارزشیابی ۱۱۰
نقش پژوهش در آموزش ۱۱۴
مراحل انجام پژوهش ۱۱۵
هدف از انجام پژوهش ۱۱۹
پیشینه های پژوهشی داخل کشور ۱۲۱
پیشینه های پژوهشی خارج از کشور ۱۲۲
فصل سوم
فرایند پژوهش
روش تحقیق ۱۲۶
متغیر های تحقیق ۱۲۶
ابزار تحقیق و روش سنجش متغیر ها ۱۲۶
تعیین روایی و اعتبار ابزار تحقیق ۱۲۸
جامعه نمونه روش های و نمونه گیری ۱۲۸
روش تجزیه و تحلیل داده های آماری مورد استفاده در پژوهش ۱۲۸
فصل چهارم
یافته های پژوهش
مقدمه ۱۳۱
آمار توصیفی داده ها ۱۳۲
آمار استنباطی داده ها ۱۵۶
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادات
خلاصه پژوهش ۱۶۴
بحث و نتیجه گیری ۱۶۶
پیشنهادات ۱۶۹
چند پیشنهاد به محققین آینده ۱۷۱
محدودیت ها و مشکلات ۱۷۲
منابع و ماخذ ۱۷۳
ضمائم
نمونه پرسشنامه ۱۸۱
جدول همبستگی متغیر ها ۱۸۳
محاسبه آلفای کرونباخ ۱۸۴
چکیده
نظام آموزشی هر کشور رکن اساسی در پیشرفت و توسعه در جامعه است و این پیشرفت زمانی می‌تواند صورت بگیرد که نظام آموزشی در آن نه تنها از لحاظ کمیت بلکه از لحاظ کیفیت نیز رشد کرده باشد. آموزش مجازی یکی از ارکانی می‌باشد که در توسعه آموزش عالی از لحاظ کیفیت موثر می‌باشد.
با آموزش مجازی و روشهای بکارگیری آن می‌توان امکان آموزش و تحصیل را برای کلیه افراد جامعه در هر سنی و هر نقطه از کشور فراهم نمود. در این پژوهش که هدف بررسی روشهای بکارگیری آموزش های مجازی در بالا بردن کیفیت یاددهی – یادگیری دانشجویان می‌باشد ، محقق قصد دارد تا عواملی که می‌توان با استفاده از آن آموزش مجازی را بکار گرفت معرفی نماید.
پژوهش مورد نظر از نوع زمینه‌یابی است که ابزار جمع آوری اطلاعات آن پرسشنامه محقق ساخته است . جامعه آماری پژوهش مورد نظر شامل ۲۴۰ نفر از اساتید دانشگاه آزاد رودهن و ۱۴۰ نفر دانشگاه آزاد کرمانشاه است که با استفاده از جدول مورگان جمعاً ۲۵۰ نفر به روش تصادفی ساده انتخاب شد.
نتیجه بدست آمده از پژوهش مورد نظر نشان داد که روش تدریس جدید ، روش online وسایل کمک آموزشی ، روشهای جدید ارزشیابی ، روش جدید پژوهش از عوامل تشکیل دهنده آموزش مجازی می‌باشند که بر فرایند کیفیت یاددهی- یادگیری دانشجویان موثر است.
مقدمه
آموزش در گذشته های دور نقش اساسی در تداوم و بقای جوامع بشری ایفا کرده است آداب و رسوم، نگرشها و رفتارها ، دانشها و مهارتها، اعتقادات و ارزشهای جامعه از طریق آموزش قابل انتقال و دوام خواهد بود.
در جوامع ابتدائی عواملی که برآموزش مؤثر بود عبارت بود از : زندگی خانوادگی، کار گروهی و مراسمات دینی . اما در جوامع امروزی ، جریان آموزش افراد از خانواده شروع می شود، ولی بعد از چند سال این آموزش سازمان یافته تر شده و مسئولیت این آموزش را دولت بر عهده می گیرد و در نهایت یادگیری عمدتاً در شرایط و وضعیتهای سازمان یافته، و مطابق برنامه های مشخص و به منظور تحقق اهداف صورت می پذیرد.
نظام آموزشی هر کشور یکی از عوامل مؤثر در تحقق توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی به شمار می رود . در واقع « آموزش عالی با پیشینه ای به قدمت بیش از هشت سده به عنوان نهادی کلیدی، مورد توجه خاص ملتها و دولتهاست دستیابی به فن آوری جدید و دانش پیشرفته که می تواند نقش مؤثری در تحقق و شتاب حرکت اجتماعی و اقتصادی ملل ایفا کند، صرفاً با تقویت آموزش عالی و برنامه ریزی کمی و کیفی آن مسیر است » (گزیده دایره المعارف آموزش عالی، ۱۳۷۶، ص ۱ )
در جهان امروز، سرمایه گذاری برای آموزش عالی یک عامل کلیدی محسوب می گردد و در فرایند توسعه فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی را ایفا می کند. امروزه دانشگاهها دو نقش را ایفا می کنند. از یک طرف ورود به دانشگاه آمال بزرگ بسیاری از افراد شده است و از طرف دیگر راهیابی به دانشگاه دردسرهای فراوانی را برای این گروه ایجاد کرده است.
بیان مسئله
عصری که ما در آن زندگی می کنیم « عصر اطلاعات » یا « عصر اطلاعات و ارتباطات » نامیده می شود و توجهی که افراد در این قرن به اطلاعات معطوف داشته و راهها و تدابیری که برای شناختن، گردآوری ، سازمان دادن ، انباشتن، بازیافتن و جابجا کردن اندیشیه‌ها ابداع کرده است، در سراسر تاریخ گذشته بی مانند می باشند و با حوزه های دیگری که هم اینک به آنها توجه می گردد کم مانند است.
« به بیان دیگر فن آوری اطلاعات و ارتباطات در بسیاری از کشورهای جهان به علت ماهیت علمی مبتنی بر توسعه دانش مورد توجه قرار گرفته است هر کشوری نیز به توان تخصصی مسئولین کشور خود و میزان اطلاع آنها در توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) پیشرفتهای متفاوتی داشته اند. کشورهای خط مقدم تولید دانش در این راه پیشگامان استفاده و توسعه سریع این پدیده بوده اند و بیشترین منابع را نیز از آن خود کرده اند، ومی روند تا فاصله دیجیتالی خود را با بسیاری از کشورهای در حال توسعه و عقب مانده زیادتر کنند.
طبق اطلاعات شرکت elforecasts تا سال ۲۰۰۵ میلادی جمعیت استفاده کنندگان اینترنت به ۱۲/۱ میلیارد نفر در جهان میرسد این رشد مربوط به منطقه آسیا و آمریکای لاتین خواهد بود» (جلالی، ۱۳۸۱، ص۱)
با توجه به اینکه گسترش روزافزون فناوری ارتباطات و اطلاعات (ICT) تمام ابعاد زندگی افراد جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد و آدمی روز به روز تحت تأثیر این پدیده قرار می گیرد و هر روز شاهد سرعت و قدرت این فناوری و ظرفیت های عظیم برای دریافت، پردازش ، استفاده و ارسال اطلاعات هستیم . « آموزش و یادگیری نیز متأثر از این فناوری شده است به نحوی که بسیاری از پارادایم های آموزش عالی در حال تغییر می باشند.
تاریخچه اطلاع رسانی
ارتباطات و حافظه ابزارهای اساسی برای تجربه اندوزی بشرند. انسان تنها مخلوقی است که نسبت به تاریخ نگرش واقعی داشته و می تواند آنچه اتفاق می افتد را بخاطر بسپارد. در آغاز هر قرن جدید مردمان کشورهای صنعتی بیش از بیش می دانند که عمیقاً و اصولاً با دنیایی که بسیاری از آنها در به دنیا آمده بودند تفاوت دارد.
« وقتی اجتماعات پیشرفته ای در مناطق مختلف آسیا رشد یافتند، پیچیدگی زیاد آنها باعث شد تا افراد – حتی به صورت آگاهانه –مجبور شوند به چگونگی مدیریت و سامان دهی این پیچیدگی توجه نمایند.
شالوده و بنیان همه سیستمهای نوشتاری – از قدیمی ترین تا مهمترین ابزارهای امروزی- آن است که به زبان اجازه می دهند تا ایـده ها و انتزاعات را به قالبی ملموس و عینی در آورد و در بسیاری از موارد می توانند با ارائه صدا و اهداف پیام هایی که در صدا نهفته است، زبان را با دقت بیشتری تقلید و شبیه سازی کنند. به هر حال ، سیستم نوشتاری اولیه غیر الفبایی بوده و به وضوح از تصاویر نقاشی شده حاصل آمده بودند.
اگر چه تاریخچه آغاز نوشتار مبهم است اما به نظر می رسد که خط، در آسیای میانه و حدود ۵۰۰۰ سال بیش شروع شده باشد ( فیدر، ترجمه رادباوه ص ۱۱ )، اما یک سیستم نوشتاری هرگز نمی تواند مستقل از رسانه ای باشد که مورد استفاده قرار می دهد چنین رسانه ای همانند سیستم نوشتاری، از ضرورت های اجتماعی و شرایط محیطی ناشی شده است. محققین سیستمی نگارشی که در خاورمیانه باستان استفاده می شد را خط میخی نامیده اند.
ظهور کتاب به عنوان رسانه
ظهور انواع شناخته شده کتاب ، درست مانند ابداع خط، لحظه روشنی در تاریخ ذخیره وبازیابی اطلاعات در غرب است. تا حدود سال ۱۸۸۹،مدارک نوشتاری یا به صورت برگه های منفردی بود که به صورت صاف نگهداری می شد یا برگه های بلند طومار گونه ای از پاپیروس ،کاغذ پوستی یا چرم تحریر که به صورت پیوسته به یکدیگر دوخته یا چسبانده می شدند.
اما در آ غاز قرن پنجم میلادی ،کاغذ در چین ابداع شد واستفاده از آن ودانش صنایع کاغذ سازی به تدریج در طول سالهای هزاره بعدبه سمت غرب گسترش یافت. در قرن ۱۱میلادی در چین نوعی چاپ ابداع شد که از طریق کنده‌کاری قطعات چوبی نسخه برداری و تکثیر می شد؛ ساختاری که برای تصویرنگاری و هجانویسی که در آن زمان حروف الفبای چینی از آن تشکیل می شد مناسب بود.
در قرن ۱۵، چاپ به صورت جداگانه در اروپا ابداع شد. مخترع چاپ سربی، یوهان گوتنبرگ، یک زرگر آلمانی بود که با پشتیبانی حامیان مالی مختلف اولین کتاب – کتاب انجیل به زبان لاتین را چاپ کرد از همان آغاز، گسترش سریع هنر چاپ از یک تحول فرهنگی و حتی انقلابی ژرف در غرب خبر داد. برایبهره برداری و نظارت بر توان بالقوه چاپ باید سازوکارهای تازه و مؤسسات جدیدی توسعه یافته و ایجاد می شدند.
فن آوری چاپ برای تکثیر و تولید سیستم های الفبای طراحی شده بود و برای سایر انواع تکثیر مناسبت کمتری داشت. برای ۴۰۰ سال ، چاپ رسانه قالبی در انتقال اطلاعات بود و در طول این سال هابی رقیب ماند. قرن هجدهم را می توان نقطه آغاز در تاریخ چاپ و عرصه درخشانی در تاریخ علوم و فناوری و انتشار کتاب است.
ظهور رسانه های صوتی و تصویری
«در خلال نیمه دوم قرن نوزدهم در چرخه ذخیره و تبادل اطلاعات مرحله جدیدی آغاز شد. این مرحله را می توان به عنوان تلاشی فرض کرد که برای فایق آمدن بر برخی از انعطاف ناپذیرهای چاپ و همچنین بازآفرینی الفبایی زبان و تعداد اندک دیگری از نمادها دانست که موسیقی دانان و ریاضی دانان از آن استفاده می کردند. اختراع دستگاه ضبط و پیشرفت ارتباطات تلگرافی و بی سیم، به کلام شفاهی اهمیت بسیار زیادی بخشید.
بخش اطلاعات به روش بی سیم ، دومین ابزاری بود که در توسعه فرهنگ ارتباطات شفاهی در قرن بیستم نقش مهمی داشته است. این ابداع اواخر قرن نوزدهمی دو استفاده بنیانی داشته است. در میانه دهه ۱۹۲۰ ( و در برخی کشورها بیش از این تاریخ ) بخش بی سیم صدا و موسیقی در اروپای غربی و آمریکایی شمالی آغاز شد وبه سرعت به بخش اصلی درزندگی روزمره افراد بدل شد.
بعلاوه دراینجا برای تفوق چاپ برسایر رسانه ها- از بسیاری جهات – چالشی هولناک وجود داشت. به دلیل قرابت منابع زیر پوشش، رسانه های رادیویی به طور همزمان هم می توانستند به روزنامه های چاپی ضربه زده و هم اوقات فراغت افرادی را پر کنند که در صورت نبودن این رسانه به مطالعه کتاب اختصاص می یافت.
از رادیو می توان برای آموزش، همینطور سرگرمی و ارائه اطلاعات بهره گرفت . از دیگر رسانه های همگانی تر آن دوران سینما بود ، هر چند سینما بیشتر برای اهدافی سرگرم کننده مورد استفاده قرارگرفت نه اهدافی اطلاع رسانی.
منابع و ماخذ
-آذرنگ ، عبدالحسین ، اطلاعات و ارتباطات ، تهران : انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، ۱۳۷۱
– آموزش مجازی . دانشگاههای الکترونیکی رو به رشد در دنیای غرب ، تهران : دفتر برنامه های اطلاعات بین المللی وابسته به وزارت امور خارجه ، ۱۳۸۳.
– ابراهیمی ، مهدی و دیگران ، برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) ، تهران: انتشارات تولید دانش ، ۱۳۸۳ .
– ابراهیمی ، سید محمد فواد ، ظاهر تکنولوژی آموزشی باطن پوشیده آن . مرکز تربیت معلم سنندج ۱۳۸۴ .
– احدیان ، محمد ، مقدمات تکنولوژی آموزشی ، تهران : انتشارات بشری ، ۱۳۷۸ .
– اسدی فرد ، رضا ، توسعه فناوری های نوین ، تهران : ستاد ویژه توسعه انتشارات رویدادها ایران نانو ، ۱۳۸۳ .
– اسلایت ، استیو ، تکنولوژی اطلاعات (IT) ، ترجمه محمد منتظری ، تهران : انتشارات ساراگل ، ۱۳۸۲.
– افشاره ، حمیده و دیگران ، نقش تکنولوژی اطلاعات در بهسازی آموزش ، مجموعه مقالات باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه اراک ، ۱۳۸۳ .
– الای ، دونالدپ . گرایشهای نوین در تکنولوژی آموزشی . ترجمه فاطمه فقیهی ، تهران : انتشارات تک نگاشت ، ۱۹۹۵ .
– بازرگان ، عباس ، کیفیت و ارزیابی آن در آموزش عالی ، فصلنامه رهیافت ، شماره ۱۱ .
– بازرگان ، عباس ، ارزیابی درونی دانشگاهی و کاربرد آن در بهبود مستمر کیفیت آموزش عالی. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش ، ۱۳۷۷ .
– بازارگادی ، مهرنوش ، پیشرفت های بین المللی در خصوص ارزیابی کیفیت در آموزش عالی، فصلنامه رهیافت ، شماره ۱۸ .
– بنیامین ، بلوم ، ویژگیهای آدمی و یادگیری آموزشگاهی . ترجمه علی اکبر سیف ، تهران : مرکز نشر دانشگاهی ، ۱۳۶۳ .
– بنی سی ، پری ناز و حسن شهرکی . جایگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش عالی ، مجموعه مقالات همایش منطقه ای مولفه های کیفیت در آموزش عالی دانشگاه رودهن ، ۱۳۸۳ .
– بنی سی ، پری ناز و حسن شهرکی ، آموزش مجازی ، مجموعه مقالات همایش باشگاه پژوهشگران جوان اراک ، ۱۳۸۳ .
– بنی سی ، پری ناز و حسن شهرکی ، ظهور پداگوژیهای جدید در هزاره سوم ، تهران : انتشارات فراشناختی اندیشه ، ۱۳۸۲ .
– بهشتی ، سعید ، برنامه ریزی آموزشی بسوی چشم انداز کیفی ، تهران : انشارات اطلاعاتی ، ۱۳۷۳ .
– پاکدامن ، مونا و دیگران ، نقش برنامه ریزی استراتژیک در توسعه علمی آموزش ، همایش باشگاه پژوهشگران دانشگاه آزاد اراک ، ۱۳۸۳ .
– جارلی ، علی امیر ، چگونه توسعه فن آوری اطلاعات را در سازمان خود طراحی و اجرا کنیم ، اینترنت ، ۱۳۸۱ .
– جولابادی ، زهرا و زهرا شهریاری ، فن آوری اطلاعات برای انتقال تکنولوژی ، مجموعه مقالات همایش باشگاه پژوهشگران اراک ، ۱۳۸۳ .
– جلالی ، علی اکبر ، توسعه فناوری اطلاعات را در سازمان ، اینترنت ، ۱۳۸۱ .
– چاروسه . فن آوری اطلاعات کانال جدیدی در عرصه اقتصادی ایجاد کرده است . نشریه ابرار اقتصادی ۳/۷/۱۳۸۱ .
– چرا آموزش مجازی ، موسسه آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه شیراز ، ۱۳۸۴ .
– حبیبی فرد پور ، الهام و مونا پاکدامن ، تاثیر فناوری اطلاعات IT در آموزش ، مجموعه مقالات باشگاه پژوهشگران در همایش IT ، ۱۳۸۳ .
– حیدری ، فرضعلی و دیگران ، پیاده سازی فناوری اطلاعات در سازمانها ، اینترنت ، ۱۳۸۲ .
– دلاور ، علی ، مبانی نظی و عملی پژوهش ، تهران : انتشارات رشد ، ۱۳۷۸ .
– رحیمی ، حسین ، فن آوری اطلاعات دگرگونی عظیمی در تبادل اطلاعات ایجاد کرده است ، نشریه ابرار اقتصادی ، ۱۰/۱۳۸۱ .
– رسولدان ، فن آوری اطلاعات در ایرلند ، خبرنامه انفوماتیک ، ویرایش کمیسیون نظام انفورماتیک کشور ، ۱۳۶۹ .
– رشتی ، دیوید ، دانشگاه آینده ، ترجمه محمدرضا امیری و غلام حیدری ، مرکز اطلاعات و مدارک علمی ، ۱۳۸۴ .
– ریاضی ، عبدالمجید ، مبانی نظری جامع توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش ، اینترنت ، ۱۳۸۲ .
– سرمد ، زهره و دیگران ، روش تحقیق در علوم رفتاری ، تهران : انتشارات آگاه ، ۱۳۸۳ .
– سرمد ، غلامعلی ، نگرشی کاربردی بر روشهای تدریس و هنر معلمی ، تهران : انتشارات آوای نور ، ۱۳۸۰ .
– سرمد ، غلامعلی . انتظارات دانشجویان هنر معلمی و ارتقای کیفیت ، مجموعه مقالات و مولفه های کیفیت در آموزش عالی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن ، ۱۳۸۳ .
– سلیمی ، قربانعلی ، مقدمه ای بر روش تحقیق ، تهران : انتشارات گویا ، ۱۳۷۶ .
– سیادت ، سید علی و نرگس عصار زادگان ، ده درس برای آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات ، نشریه تکنولوژی آموزشی شماره ۲ ، ۱۳۸۳ .
– شریفی ، حسن پاشا و جعفر نجفی زند ، روش آماری در علوم تربیتی ، تهران : انتشارات سخن ، ۱۳۸۲.
– شعبانی ، حسن ، مهارتهای آموزشی ، تهران : انتشارات سمت ، ۱۳۸۲ .
– شهر های آینده ، سایت اینترنت ، ۱۹/۱۱/۱۳۸۲ .
– صرافی زاده ، اضغر ، فناوری اطلاعات در سازمان (IT) تهران : انتشارات میر ، ۱۳۸۳ .
– صنایعی ، علی ، IT برای مدیران ، اصفهان ، جهاد دانشگاهی ، ۱۳۸۳ .
– فتاحیان ، حسام الدین ، نقش ICT در آموزش ، مجله الکترونیکی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران شماره اول ، دوره چهارم .
– فرامرزیان ، دانشگاه مجازی آموزش از راه دور نیست ، خبرگزاری مهر ، ۱۳۸۴ .
– فیدر ، جان ، جامعه اطلاعاتی ، ترجمه علی رادباوه و عباس گیلوری ، تهران : انتشارات کتابدار ، ۱۳۸۰ .
– فن آوری اطلاع رسانی و چالش های جهانی شدن ، مردم سالاری ، ۸/۲/۱۳۸۰ .
– فهیمی ، مهدی ، فن آوری اطلاعات در آموزش و پرورش ، نشریه : پیام کتاب شماره سوم ، سال دهم.
– فن آوری آموزشی ، تسهیل در نوآوری و یادگیری ، نشریه قدس ، ۱/۴/۱۳۷۷ .
– گرامی ، محسن . زیر ساختمان های آموزشی مجازی ، تهران : مرکز تحقیقات پست و مخابرات .
– گزیده مقالات دایره المعارف آموزش عالی ( جداول ) . تهران : موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی ، ۱۳۷۶ .
– لاودن ، کنت سی و جین پی لاوردن ف فن آوری اطلاعات مفاهیم و کاربرد ها ، ترجمه : حمید محسنی ، تهران : نشر کتابدار ، ۱۳۸۰ .
– مظفری ، مجید ، فناوری اطلاعات در خدمت آموزش ، نشریه آموزه ، شماره ۱۶ ، ۱۳۸۳ .
– نفیسی ، عبدالحسین . فن آوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش وپرورش ، تهران : انتشارات دفتر مدیریت طرح توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت آموزش و پرورش ، ۱۳۸۱ .
– منتظری ، نادر . فن آوری اطلاعات مهمترین دغدغه بشر در قرن حاضر ، بی نا بی تا .
– منیعی ، رضا . توسعه آموزش از راه دور در نظام آموزش عالی . فصلنامه رهیافت ، شماره ۳۱ ، ۱۳۸۲
– صیاقی ، بهزاد . فن آوری اطلاعات در مالزی ، نشریه خبرنامه انفورماتیک ، شماره ۶۶ ،۱۳۷۸ .
– مهدوی ، محمدنقی ، تکنولوژی اطلاعات و اطلاعات تکنولوژی ، تهران ، نشر چاپار ، ۱۳۷۹ .
– نادری ، عزت الله و مریم سیف نراقی . روشهای تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی ، تهران : انتشارات بدر ، ۱۳۸۱ .
– یادگیری الکترونیکی واحد آموزش مجازی ، سایت اینترنت ، مرکز تحقیقات فناوری و آموزش ، ۱۳۸۳ – یاردلی ، دیوید . مدیریت موفق پروژه‌های IT ،ترجمه : محمود رفیعی و دیگران ، اصفهان : انتشارات ارکان ، ۱۳۸۳ .
– یمینی دوزی سرخانی ، محمد ، تحلیل از مفهوم کیفیت آموزش و پرورش عمومی ایران ، روزنامه اطلاعات ۱۸/۷/۱۳۷۷ .
-همدانی ، احمد . فن آوری ارتباطات و پیامد‌های فرهنگی ، نشریه جمهوری اسلامی ۷/۱/۱۳۷۸ .
