تعداد صفحات: ۹۳ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات ۲
مقدمه ۳
اهمیت و ضرورت تحقیق ۵
هدفهای پژوهش ۶
سوالات پژوهش ۶
تعریف اصطلاحات و مفاهیم کلیدی ۹
حل مساله ۹
فشار روانی ۹
افیون یا مواد مخدر ۱۰
متغیرهای تحقیق ۱۴
وابستگی به مواد مخدر ۱۴
سبکهای حل مساله ۱۵
مقابله ۱۵
فصل دوم: بررسی مطالعات پیشین ۱۶
۱- چشم انداز تاریخی سود مصرف مواد ۱۷
۲-جنبه های اجتماعی اعتیاد ۱۷
۳- میزان شیوع ۱۸
۴- دیدگاهای مربوطه به سوء مصرف مواد ۱۹
۵- دیدگاه زیست شناختی و پژوهشی ۱۹
۶- دیدگاه اجتماعی ۲۰
۷- دیدگاه روان تحلیلی ۲۱
۸-دیدگاههای یادگیری و شناختی رفتاری ۲۱
۹- استرس یا فشار روانی ۲۲
۱۰- تحول تاریخی تعریف فشار روانی ۲۳
۱۱- تعریف استرس ۲۷
۱۲- از استرس تا مقابله ۲۸
۱۳- تاریخچه مقابله ۳۰
۱۴- تعریف مقابله ۳۱
۱۵- حل مساله ۳۳
۱۶- تعریف حل مساله و کاربرد های آن ۳۴
۱۷- پیشینه پژوهشهای انجام یافته ۳۶
۱۸- استنتاج کلی از پژوهشهای انجام یافته. ۳۹
فصل سوم: ۴۱
- روش پژوهش ۴۲
۲- جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه ۴۲
۴- مقایسه شیوه حل مساله ۴۵
۵- روشهای آماری ۴۶
۶- شیوه اجرای پژوهش ۴۷
فصل چهارم: نتایج ۴۸
۱-تحلیل تی تست نمرات آزمودنی ها ۵۸
۲- همبستگی بین متغیرها ۶۲
فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری وپیشنهادها ۶۶
۱- نتیجه گیری و بحث ۶۷
۲- نتیجه گیری کلی و پیشنهادهایی برگرفته از یافته های پژوهش ۷۰
۳- محدودیت های پژوهش ۷۴
۴- پیشنهاداتی برای انجام پژوهشهای دیگر ۷۵
ضمائم ۷۶
مقایسه شیوه حل مساله ۷۷
پرسشنامه راه های مقابله ۸۰
منابع فارسی ۸۸
منابع انگلیسی ۹۱
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی سبکهای حل مساله و شیوه های مقابل افراد وابسته به مواد مخدر و مقایسه آن با افراد غیر معتاد انجام شده است. در این مطالعه ۲۴۰ نفر مورد ارزیابی قرار گرفتند.
آ زمودینها شامل دو گروه افراد وابسته به مواد مخدر(۱۲۰ نفر) و افراد عادی ۱۲۰ نفر بودند. برای ارزیابی سبکهای حل مساله مقیاس حل مساله کمیدی و لانگ(۱۹۹۶) و برای ارزیابی شیوه های مقابله پرسشنامه شیوه های مقابله لازاروس و فولکن(۱۹۹۸) مواد استفاده قرار گرفت.
جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمارهای توصیفی و روش آماری آزمون t و ضریب همبستگی استفاده شده است یافته های پژوهش نشان می دهد که بین افراد معتاد و عادی تفاوتهای معناداری در شیوه حل مساله و شیو ه های مقابله وجود دارد افراد معتاد در شیوه های مقابله ای خود از خویشتن داری، باز برآورد مثبت، جستجوی حمایت اجتماعی، حل مدبوانه مساله و مسئولیت پذیی کمتر استفاده می کنند مقابله آنها بیشتر به صورت شیوه های دوری جویی، اجتناب- گریز و رویارویی می باشد.
افراد وابسته به مواد مخدر بیشتر از سبکهای حل مساله و تقریب کمتر سود می برند با توجه به الگوی مقابله ای و سبک مساله معتادن که برای رویارویی با مسایل ریز و درشت زندگی طبیعی و روشهای ناکار آمد ضعیفی می باشد به نظر می رسد که این الگوها زمینه گرایش به اعتیاد، مشکلات اجتماعی و روانشناختی فرد را افزایش داده و در رباطلی را به وجو د می آورند.
مقدمه
سوء مصرف مواد یکی از مشکلات بزرگ جوامع بشری است با وجود اینکه تلاشهای زیادی برای کنترل و از بین بردن آن به عمل آمده است ولی هنوز این بلای اجتماعی هر روز قربانیان زیادی می گیرد «مهریار و جزایری ۱۳۷۷ »کشور ایران نیز با دلایل جغرافیایی – اجتماعی – فرهنگی و مسایل دیگر با این معضل روبه رو است و برای کنترل و مقابله با آن هزینه های مادی و انسانی زیادی پرداخته است.
این مشکل روانی – اجتماعی چنان همه گیر و شایع می باشد که پژوهشگران زیادی به مطالعه آن پرداخته و با تحقیقات فراگیر و همه جانبه ، ابعاد مختلف اعتیاد را بررسی می کنند تا بتوانند راه حل مناسب و قابل قبول برای آن بیابند. (کوپر و همکاران، ۱۹۹۲، صالحی، ۱۳۷۱ )
با توجه به آثار زیانبار فردی و اجتماعی سوء مصرف مواد، پژوهشگران آن را به عنوان نوعی اختلال در نظر گرفته اند و دو سیستم طبقه بندی اختلالات روانی – راهنمایی تشخیص و آماری اختلالات روانی (۱۹۹۴) و نظام بین المللی طبقه بندی اختلالات روانی (۱۹۹۲) بخشهایی را به آن اختصاص دادن و ملاکهای تشخیص خاصی برای شناسایی آنها تعیین کردند گیلدر و همکاران ۱۹۹۶ کاپلان و سادو ۱۹۹۴ یکی از عواملی که برای سوء مصرف مواد و اکثر نظریه های روانشناختی مطرح شده است آسیب پذیری افراد در مقابل مسائل و مشکلات طبیعی و غیر طبیعی زندگی است.
افراد معتاد به دلیل کمبودها
نقص در مهارتهای انطباقی و انتظارات از اثرات مواد روانگردان (باور های نادرست در خصوص اثرات مواد) از سوء مصرف مواد به عنوان یک روش مقابله تعمیم یافته است کلی استفاده می کنند (روزنف و همکاران ۲۰۰۰ کانی و همکاران ۲۰۰۰) از اینرو اتکاء به سوء مصرف مواد به عنوان روشی برای مقابله و حل مشکلات منجربه مصرف طولانی و افزایش خطر استعمال مواد غیر قانونی می شود (کوپر و همکاران ۱۹۹۲، آراملی و همکاران ۲۰۰۰).
افراد معتاد در مواجهه با مشکلات و چالشهای زندگی به سبکهای مقابله هیجان مدا را به کار گرفته و به شیوه اجتنابی عمل میکنند و به دلیل ناکارامدی این نوع شیوه مقابله و نیز پاداش و تقویت کوتاه مدت مصرف مواد معتادان از کسب مهارتهای لازم و کارآمد برای رویارویی با جنبه های مختلف زندگی طبیعی محروم می مانند و نهایتا به شیوه غیر انطباقی عمل می کنند. (دلیلی و مارالات۱۹۹۷)
افیون یا مواد مخدر
کلمات Opioid , opiate از واژه opium عصاره خشخاش اخذ شده است که حاوی تقریبا ۲۰ نوع آکالوئید تریاک از جمله مورفین می باشد. راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی (۱۹۹۴) واژه opioid را به عنوان در برگیرنده opiate هر گونه فراوده یا مشتقات تریاک همینطور opioid یک ماده مخدر مصنوعی که از نظر تاثیر opiate اما از مشتقیات تریاک نیست به کار برده است (کاپلان، مادک و گرپ ۱۹۹۴)
مواد افیونی شامل افیونهای طبیعی مثل مورفین افیونهای نیمه صناعی مثل هروئین و افیونهای مصنوعی دارای عمل شبیه به مورفین (مانند کدوئین، هیدرومورفون، متادون، اوکی کادون، هپیویوین و فنتانیل است ساراسون و ساراسون ۱۹۸۷ کاپلان، سادوک و گرپ ۱۹۹۴ ) در کشور ایران را بهترین ماده افیونی تریاک است مهریار و جزایری ۱۳۷۷).
عبارت اختلال مصرف مواد در راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی (۱۹۹۴) یا اختلالات ناشی از داروهای رونگردان نظام بین المللی طبقه بندی بیماریهای روانی (۱۹۹۲) در اشاره به اختلالاتی مورد استفاده قرار می گیرند که از سوء مصرف الکل داروهای روانگردان و سایر مواد شیمیایی نظیر حلالهای قرار ناشی می شوند.
چشم انداز تاریخی سوء مصرف مواد
از دوران پیش از تاریخ انسان جهت کاهش درد جسمی یا تغییر حالت هشیاری از انواع مواد استفاده کردند (دیویسون و نیل، ۲۰۰۱) علاوه بر مسابقه بسیار طولانی مصرف مواد، تقریبا اقوام مختلف آن را به صورتهای متنوع مورد استفاده قرار می دهند. (صالحی،۱۳۷۱)
تریاک یک منبع اساسی برای سوء مصرف مواد است که حداقل از زمانی سو مری ها در ۷۰۰ سال پیش از میلاد وجود داشته است (کاستلو و کاستلو،۱۹۹۲) در چند دهه اخیر میزان افراد معتاد یک بحث مفهومی گسسته است.
تلقی های غیر اخلاقی و جرم از اعتیاد به عقیده نویسندگی و مشاهد گران در قرن نوزدهم بر می گردد آنان این مساله را بعنوان هدفی قابل رویت برای انقلابهای متعدد اجتماعی بر علیه سیاستمداران جاه طلب و دیوان سالارها مطرح کرده اند به تدریج چهره اعتیاد بعنوان یک بیماری قابل درمان عوض می شود.(ماستو، ۱۹۹۷)
با افزایش تئوریهای پزشکی در زمینه اعتیاد، نظریه های اجتماعی و روانشناسی نیز وارد صحنه شده روشهای قدیمی برای سازه با اعتیاد دبدست آورده (کاپلان ، سادوک و گرپ،۱۹۹۴)
منابع
منابع فارسی
۱.آقا یوسفی، علیرضا ۱۳۷۵معدنی جدیدترین روی آوردهای رواندرمانگری بنیادهای نظری و راهبردهای عمل قم :شهریار
۲.انجمن روانپزشکی آمریکا (۱۳۷۴) راهنمای تشخیص و آماری اختلالهای روانی IV –DSM (محمد رضا نیکخو، هامایاک آوادیس یاسن، سیامک نقشبندی ، مالک میرهاشمی، و محی الدین غفرانی، مترجمین : حسن باشا شرفی ، ویراستار)تهران سخن (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی ۱۹۸۸)
۳-پروین،ک ۱۳۷۷.بنیادهای شناختی روانشناسی بالینی.(عباس بخشی پوررودسری،مجیدمحمودعلیلو،وحسن صبوری مقدم،مترجم)تبریز:روان پویا.(تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی۱۹۸۸)
۴. پاول .تی.جی.وانرایت، اس .جی (۱۹۹۰) فشار روانی، اضطراب و راههای مقابله با آن و عباس بخشی پور رودسری و حسن صبوری مقدم، مترجم) مشهد آستان قدس رضوی (تاریخ انتشار به زبان اصلی ۱۹۹۰)
۵.پوپ، ۰۱،هال،س.ام.، وکرای هه، ۱- (۱۳۷۳) افزایش احترام به خود کودکان و نوجوانان و پریسا تجلی، مترجم) تهران: انتشارات رشد (تاریخ انتشار به زبان اصلی ۱۹۸۸)
۶. رحیمی، موقر، لطیفی (۱۳۷۹) همه گیر شناسی اعتیاد در شهر تهران خلاصه مقالات سمینار اعتیاد، پیشگری، درمان، تبریز: اداره کل بهزیستی آذربایجان شرقی.
۷. ریو، ج.ام. (۱۳۷۶) انگیزش و هیجان (یحیی سید محمدی، مترجم )تهران: ویرایش (تاریخ انتشار به زبان اصلی ۱۹۹۶)
منابع لاتین
۱.Armeli,s.carney, A .M. Tennen ,H, Affleck,G,and oNeil, p.T.(2000)stress and alcohol use: Adaily process examinationa of The stressor vulnerability model. Jurnal of personality and social psychology,78,978-994
۲.Atkinson, h.R.Atkinson,c.R.smith E.E,BemI.D.nolen Hoeksma,S.and smith ,D.C.(2000)Hilgards introrduction psychology. Hareourt college publishers. Fort worth.
۳.Ball, A,S,corroll .M.K and RounsavilleJ.B(199,4) sensation seeking ,substance abuse and psycho pathology in treatment – seeking and community cocaine amusere Journal of consulting and clinical psychology, 62,1053-1057.
۴.Bandura.A.(1997) self – efficacy :The exercise of self contrd . New York :W .H .Freeman and company.
۵.Beeder,A.B.and Millman, B.R(1997) patient with psychopathology. InJ. H lowinson, p. Ruiz, R .B Millman, and I.G.Langrod (Eds).suhstance a buse:A com prehens ive Text book (551-562) Baltimor, Maryland :Williams and wikins.
۶. Blankstein, R.K,flett,h.G.and Watson, S.G.and Watson, S.M(1992) coping and academic problem – solving ability in test anxiety. Iournal of clinical psychology 48,37-46
